Obrót instrumentami finansowymi. Komentarz ebook

Obrót instrumentami finansowymi

Komentarz

redakcja naukowa Tomasz Sójka

Kinga Dziennik, Magdalena Fedorowicz, Michał Godlewski, Tomasz Jaranowski, Wojciech Kapica, Juditha Majcher, Maciej Mataczyński, Andrzej Michór, Adrian Rycerski, Maksymilian Saczywko, Oskar Skibiński, Andrzej Skoczylas, Tomasz Sójka, Mateusz Stańczyk, Jan Stranz, Robert Zawłocki

Stan prawny na 1 sierpnia 2022 r.

Wolters Kluwer

Wykaz skrótów

Akty prawne

dyrektywa 97/9/WE

–

dyrektywa 97/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 3.03.1997 r. w sprawie systemów rekompensat dla inwestorów (Dz.Urz. WE L 84, s. 22)

dyrektywa 2003/87/WE

–

dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13.10.2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.Urz. UE L 275, s. 32, ze zm.)

dyrektywa 2004/39/WE, dyrektywa MiFID I

–

dyrektywa 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21.04.2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG i 93/6/EWG i dyrektywę 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/22/EWG (Dz.Urz. UE L 145, s. 1, ze zm.) – akt uchylony

dyrektywa 2007/36/WE

–

dyrektywa 2007/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.07.2007 r. w sprawie wykonywania niektórych praw akcjonariuszy spółek notowanych na rynku regulowanym (Dz.Urz. UE L 184, s. 17, ze zm.)

dyrektywa 2010/78/UE

–

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/78/UE z 24.11.2010 r. w sprawie zmiany dyrektyw 98/26/WE, 2002/87/WE, 2003/6/WE, 2003/41/WE, 2003/71/WE, 2004/39/WE, 2004/109/WE, 2005/60/WE, 2006/48/WE, 2006/49/WE i 2009/65/WE w odniesieniu do uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) (Dz.Urz. UE L 331, s. 120, ze zm.)

dyrektywa 2013/36/UE

–

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z 26.06.2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.Urz. UE L 176, s. 338, ze zm.)

dyrektywa 2014/59/UE

–

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z 15.05.2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz. UE L 173, s. 190, ze zm.)

dyrektywa 2014/65/UE, dyrektywa MiFID II

–

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z 15.05.2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz.Urz. UE L 173, s. 349, ze zm.)

dyrektywa 2017/828

–

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z 17.05.2017 r. zmieniająca dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania (Dz.Urz. UE L 132, s. 1)

dyrektywa 2021/338

–

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/338 z 16.02.2021 r. zmieniająca dyrektywę 2014/65/UE w zakresie wymogów informacyjnych, zarządzania produktami i limitów pozycji oraz dyrektywy 2013/36/UE i (UE) 2019/878 w zakresie ich zastosowania do firm inwestycyjnych w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 (Dz.Urz. UE L 68, s. 14)

dyrektywa o nadużyciach

–

dyrektywa 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 28.01.2003 r. w sprawie wykorzystywania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku) (Dz.Urz. UE L 96, s. 16, ze zm.) – akt uchylony

k.c.

–

ustawa z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.)

k.k.

–

ustawa z 6.06.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1138)

Konstytucja RP

–

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)

k.p.

–

ustawa z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510)

k.p.a.

–

ustawa z 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 735 ze zm.)

k.p.c.

–

ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.)

k.p.k.

–

ustawa z 6.06.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 1375)

k.s.h.

–

ustawa z 15.09.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1467)

k.w.

–

ustawa z 20.05.1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2021 r. poz. 2008 ze zm.)

p.p.o.p.w.

–

ustawa z 21.08.1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.) – akt uchylony

p.p.s.a.

–

ustawa z 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.)

pr. bank.

–

ustawa z 29.08.1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 2439 ze zm.)

pr. upad.

–

ustawa z 28.02.2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 1520)

p.s.w.n.

–

ustawa z 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2022 r. poz. 574 ze zm.)

p.w.p.

–

ustawa z 30.06.2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 324)

rozporządzenie 1287/2006

–

rozporządzenie Komisji (WE) nr 1287/2006 z 10.08.2006 r. wprowadzające środki wykonawcze do dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do zobowiązań przedsiębiorstw inwestycyjnych w zakresie prowadzenia rejestrów, sprawozdań z transakcji, przejrzystości rynkowej, dopuszczania instrumentów finansowych do obrotu oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy (Dz.Urz. UE L 241, s. 1)

rozporządzenie 1031/2010

–

rozporządzenie Komisji (UE) nr 1031/2010 z 12.11.2010 r. w sprawie harmonogramu, kwestii administracyjnych oraz pozostałych aspektów sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii (Dz.Urz. UE L 302, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 1093/2010

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z 24.11.2010 r. w sprawie ustanowienia Euro-

pejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE (Dz.Urz. UE L 331, s. 12, ze zm.)

rozporządzenie 1095/2010, rozporządzenie o EUNGiPW

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010 z 24.11.2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/77/WE (Dz.Urz. UE L 331, s. 84, ze zm.)

rozporządzenie 236/2012

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2012 z 14.03.2012 r. w sprawie krótkiej sprzedaży i wybranych aspektów dotyczących swapów ryzyka kredytowego (Dz.Urz. UE L 86, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 648/2012, rozporządzenie EMIR

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z 4.07.2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.Urz. UE L 201, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 575/2013, rozporządzenie CRR

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z 26.06.2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz. UE L 176, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 596/2014, rozporządzenie MAR

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z 16.04.2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (Dz.Urz. UE L 173, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 600/2014, rozporządzenie MiFIR

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z 15.05.2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz. UE L 173, s. 84, ze zm.)

rozporządzenie 909/2014, rozporządzenie CSDR

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z 23.07.2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniające dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz.Urz. UE L 257, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 2015/2365

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z 25.11.2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych

i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz. UE L 337, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 2016/679

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 2016/824

–

rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/824 z 25.05.2016 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do treści i formatu opisu funkcjonowania wielostronnych platform obrotu i zorganizowanych platform obrotu oraz powiadamiania Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych (Dz.Urz. UE. L 137, s. 10)

rozporządzenie 2016/1011

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z 8.06.2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz.Urz. UE L 171, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 2017/392

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/392 z 11.11.2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów w zakresie udzielania zezwoleń oraz wymogów nadzorczych i operacyjnych dla centralnych depozytów papierów wartościowych (Dz.Urz. UE L 65 z 2017 r., s. 48)

rozporządzenie 2017/565

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/565 z 25.04.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy (Dz.Urz. UE L 87 z 2017 r., s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 2017/568

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/568 z 24.05.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych w zakresie dopuszczania instrumentów finansowych do obrotu na rynkach regulowanych (Dz.Urz. UE L 87 z 2017 r., s. 117)

rozporządzenie 2017/584

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/584 z 14.07.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających wymogi organizacyjne w zakresie systemów obrotu (Dz.Urz. UE L 87 z 2017 r., s. 350)

rozporządzenie 2017/588

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/588 z 14.07.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych w zakresie minimalnej wielkości zmiany ceny dla akcji, kwitów depozytowych i funduszy inwestycyjnych typu ETF (Dz.Urz. UE L 87, s. 411, ze zm.)

rozporządzenie 2017/589

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/589 z 19.07.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających wymogi organizacyjne dla firm inwestycyjnych prowadzących handel algorytmiczny (Dz.Urz. UE L 87 z 2017 r., s. 417)

rozporządzenie 2017/591

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/591 z 1.12.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących stosowania limitów pozycji dla towarowych instrumentów pochodnych (Dz.Urz. UE L 87 z 2017 r., s. 479) – akt uchylony

rozporządzenie 2017/1018

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/1018 z 29.06.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających informacje zgłaszane przez firmy inwestycyjne, operatorów rynku i instytucje kredytowe (Dz.Urz. UE L 155 z 2017 r., s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 2017/1129

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z 14.06.2017 r. w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym oraz uchylenia dyrektywy 2003/71/WE (Dz.Urz. UE L 168, s. 12, ze zm.)

rozporządzenie 2017/1943

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/1943 z 14.07.2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących informacji i wymogów w zakresie udzielania zezwoleń firmom inwestycyjnym (Dz.Urz. UE L 276 z 2017 r., s. 4)

rozporządzenie 2017/1946

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/1946 z 11.07.2017 r. w sprawie uzupełnienia dyrektyw 2004/39/WE i 2014/65/UE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wyczerpującego wykazu informacji, które potencjalni nabywcy muszą umieścić w powiadomieniu o planowanym nabyciu znacznego pakietu akcji w firmie inwestycyjnej (Dz.Urz. UE L 276, s. 32)

rozporządzenie 2018/1212

–

rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1212 z 3.09.2018 r. ustanawiające minimalne wymogi w celu wykonania przepisów dyrektywy 2007/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do identyfikacji akcjonariuszy, przekazywania informacji i ułatwiania wykonywania praw akcjonariuszy (Dz.Urz. UE L 223, s. 1)

rozporządzenie 2018/1229

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2018/1229 z 25.05.2018 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych w zakresie dyscypliny rozrachunku (Dz.Urz. UE L 230, s. 1, ze zm.)

rozporządzenie 2019/2033, rozporządzenie IFR

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z 27.11.2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.Urz. UE L 314, s. 1)

rozporządzenie 2020/1503

–

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z 7.10.2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz.Urz. UE L 347, s. 1)

rozporządzenie 2022/1302

–

rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2022/1302 z 20.04.2022 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących stosowania limitów pozycji do towarowych instrumentów pochodnych oraz procedur ubiegania się o wyłączenie z limitów pozycji (Dz.Urz. UE L 197, s. 52)

r.s.w.t.

–

rozporządzenie Ministra Finansów z 29.05.2018 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych (Dz.U. poz. 1111)

r.t.w.p.

–

rozporządzenie Ministra Finansów z 30.05.2018 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1922 ze zm.)

TFUE

–

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana: Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 47, ze sprost.)

u.BFG

–

ustawa z 10.06.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz.U. z 2022 r. poz. 793 ze zm.)

u.b.r.

–

ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1302)

u.f.i.

–

ustawa z 27.05.2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1523)

u.f.p.

–

ustawa z 27.08.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 305 ze zm.)

u.g.t.

–

ustawa z 26.10.2000 r. o giełdach towarowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 170 ze zm.)

u.l.z.b.h.

–

ustawa z 29.08.1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 581 ze zm.)

u.n.r.f.

–

ustawa z 21.07.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 660 ze zm.)

u.n.r.k.

–

ustawa z 29.07.2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 837 ze zm.)

u.o.

–

ustawa z 15.01.2015 r. o obligacjach (Dz.U. z 2022 r. poz. 454 ze zm.)

u.o.f.f.e.

–

ustawa z 28.08.1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 105 ze zm.)

u.o.i.f.

–

ustawa z 29.07.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1500 ze zm.)

u.o.p.

–

ustawa z 29.07.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1983 ze zm.)

u.o.p.z.

–

ustawa z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. z 2020 r. poz. 358 ze zm.)

u.p.e.a.

–

ustawa z 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2022 r. poz. 479 ze zm.)

u.p.t.u.

–

ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)

u.r.

–

ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2021 r. poz. 217 ze zm.)

u.UFG

–

ustawa z 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 621 ze zm.)

z.u.o.p.

–

ustawa z 16.10.2019 r. o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2217 ze zm.)

Czasopisma i publikatory

EBOLR

–

European Business Organization Law Review

EPS

–

Europejski Przegląd Sądowy

EuZW

–

Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht

M.Prawn.

–

Monitor Prawniczy

M.Pr.Bank.

–

Monitor Prawa Bankowego

ONSA

–

Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego

OSNC

–

Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna

OSP

–

Orzecznictwo Sądów Polskich

OSPiKA

–

Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych

OTK

–

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

OTK-A

–

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Seria A

PiP

–

Państwo i Prawo

PPH

–

Przegląd Prawa Handlowego

Pr.Bank.

–

Prawo Bankowe

Pr.Gosp.

–

Prawo Gospodarcze

Pr.Spółek

–

Prawo Spółek

PUG

–

Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego

TPP

–

Transformacje Prawa Prywatnego

Inne

ASO

–

alternatywny system obrotu

BFG

–

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

BTS

–

binding technical standards (wiążące standardy techniczne)

CESR

–

Committee of European Securities Regulators (Komitet Europejskich Organów Nadzoru Papierów Wartościowych)

ESNF

–

Europejski System Nadzoru Finansowego (European System of Financial Supervision – ESFS)

EUNB

–

Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (Europejski Organ Nadzoru Bankowego, European Banking Authority – EBA)

EUNGiPW, ESMA

–

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (Europejski Organ Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, European Securities and Markets Authority)

GPW

–

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

KDPW

–

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.

KE

–

Komisja Europejska

KNB

–

Komisja Nadzoru Bankowego

KNF

–

Komisja Nadzoru Finansowego

KPWiG

–

Komisja Papierów Wartościowych i Giełd

MTF

–

wielostronna platforma obrotu

NBP

–

Narodowy Bank Polski

NSA

–

Naczelny Sąd Administracyjny

OECD

–

Organisation for Economic Co-operation and Development (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju)

OTF

–

zorganizowana platforma obrotu

SN

–

Sąd Najwyższy

TK

–

Trybunał Konstytucyjny

TSUE

–

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

UFG

–

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

WSA

–

wojewódzki sąd administracyjny

Wstęp

Czytelnicy otrzymują opracowanie, które jest obecnie najbardziej aktualnym na polskim rynku komentarzem do przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Przygotowując książkę, położono nacisk na walor praktyczny komentarza, przy jednoczesnym zachowaniu rygorów warsztatu naukowego. Publikacja została napisana przez praktyków i dla praktyków. Autorami są osoby, które nie tylko zgłębiają problematykę prawa papierów wartościowych w swojej pracy naukowej, ale także zajmują się na co dzień doradztwem prawnym w zakresie obrotu instrumentami finansowymi albo orzekają w tym zakresie jako sędziowie.

Autorzy, omawiając w sposób wszechstronny komentowane przepisy, sięgają nie tylko do innych aktów prawnych, w tym rozporządzeń i dyrektyw, ale także do orzecznictwa polskiego i obcego (w tym Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej), dorobku doktryny polskiej i zagranicznej, stanowisk, wytycznych i metodyk wydawanych przez Komisję Nadzoru Finansowego, Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA), uzasadnień do projektów ustaw, regulaminów podmiotów funkcjonujących na rynku kapitałowym (m.in. KDPW, KDPW_CCP, GPW). Wykorzystują przy tym nie tylko literaturę przedmiotu, ale czerpią także z wciąż aktualnych lub cennych uwag zawartych w piśmiennictwie odnoszącym się do nieobowiązujących już przepisów i aktów prawnych, w tym prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, w zakresie, w jakim są one konieczne do zrozumienia obecnych regulacji prawnych.

Komentarz w sposób kompleksowy odnosi się do zmian w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, które zaszły od czasu pierwszego wydania, a które przez ostatnie kilka lat były jedynie punktowo omawiane w literaturze przedmiotu. W szczególności uwzględniono zmiany przepisów wynikające z powszechnej dematerializacji akcji, które od 1.03.2021 r. funkcjonują wyłącznie w formie zapisu na rachunku papierów wartościowych lub w depozycie papierów wartościowych, oraz obowiązkowej dematerializacji obligacji, listów zastawnych i certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne zamknięte, które nie są publicznymi funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi, pełnego wdrożenia pakietu MiFID II/MiFIR, wdrożenia pakietu IFD/IFR (nowy system ostrożnościowy dla firm inwestycyjnych), wdrożenia dyrektywy MAD i rozporządzenia MAR, zapewnienia stosowania postanowień rozporządzenia CSDR (m.in. w zakresie sankcji za nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia). W komentarzu dokonano pogłębionej wykładni obowiązujących przepisów. Uwzględniono jednak przy niej również niektóre sporne zagadnienia, które wprost nie zostały przez ustawodawcę rozwiązane, a mają znaczenie dla praktyki. Dotyczy to na przykład dopuszczalności nabycia zdematerializowanych papierów wartościowych od osoby nieuprawnionej.

Nadrzędnym celem Autorów niniejszego komentarza jest także to, aby stał się on platformą do dialogu i wymiany poglądów na temat rozwoju polskiego i europejskiego prawa rynku kapitałowego. Dlatego też zachęcamy do zgłaszania wszelkich uwag dotyczących poglądów wyrażonych w tym komentarzu na adres: [email protected]. Życzymy owocnej lektury!

Tomasz Sójka, Michał Godlewski

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi1(Dz.U. z 2022 r. poz. 1500)

Dział I. Przepisy ogólne

Art. 1.[Zakres regulacji]

1. Ustawa reguluje zasady, tryb i warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie obrotu instrumentami finansowymi, prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w tym obrocie oraz wykonywanie nadzoru w tym zakresie.

2. Przepisów ustawy nie stosuje się do weksli i czeków w rozumieniu przepisów prawa wekslowego i czekowego.

1.Komentowany przepis określa zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

2.Do przedmiotowego zakresu regulacji ustawy należą zasady, tryb i warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi, prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w tym obrocie oraz wykonywanie nadzoru w tym zakresie. W szczególności ustawa ta reguluje problematykę: pojęcia instrumentu finansowego (art. 2), zasad dematerializacji papierów wartościowych (art. 5–8), pojęcia rynku regulowanego (art. 14) i warunków prowadzenia działalności polegającej na organizowaniu rynku regulowanego (art. 21 i n.), systemu depozytowo-rozliczeniowego (art. 45a i n.), zasad prowadzenia działalności maklerskiej (art. 69 i n.), umów zawieranych na rynku kapitałowym, działalności domów maklerskich (art. 95 i n.), systemu rekompensat dla inwestorów (art. 132 i n.) itp. Przedmiotem komentowanej ustawy jest natomiast jedynie w niewielkim stopniu nadzór nad rynkiem kapitałowym. Problematykę tę ustawodawca reguluje w znacznej mierze w szczegółowych ustawach – ustawie o nadzorze nad rynkiem kapitałowym oraz ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym.

3.Zakres przedmiotowy komentowanej ustawy jest uzupełniający wobec zakresu przedmiotowego ustawy o ofercie publicznej. Materie uregulowane w tych ustawach były w poprzednim stanie prawnym przedmiotem jednego aktu normatywnego (ustawy z 21.08.1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.). Obecny podział tych kwestii pomiędzy dwa akty prawne jest krytykowany, gdyż przyporządkowanie określonych zagadnień do jednej z dwóch ustaw nie zawsze jest uzasadnione merytorycznie. De lege ferenda postulować należy zatem połączenie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i ustawy o ofercie publicznej w jeden akt normatywny.

4.Zakres regulacji ustawy obejmuje podmioty uczestniczące w obrocie papierami wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi, jak również organy władzy publicznej wykonujące nadzór nad tą dziedziną gospodarki (KNF). W szczególności regulacje ustawy o obrocie instrumentami finansowymi odnoszą się do praw i obowiązków podmiotów prowadzących rynki regulowane w rozumieniu art. 14 lub alternatywne systemy obrotu (tzw. operatorów rynku), firm inwestycyjnych, banków prowadzących działalność maklerską, emitentów oraz inwestorów (klientów). Ustawa zawiera również normy regulujące status zawodowy maklerów papierów wartościowych i doradców inwestycyjnych (art. 125–131).

5.W przepisie art. 1 ust. 2 u.o.i.f. znajduje się wyraźne określenie spraw wyłączonych spod jej regulacji. Zgodnie z tym przepisem regulacją komentowanej ustawy nie są objęte takie papiery wartościowe, jak weksle i czeki w rozumieniu przepisów ustawy z 28.04.1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 282) i ustawy z 28.04.1936 r. – Prawo czekowe (Dz.U. z 2016 r. poz. 462). W szczególności nie mogą być one przedmiotem obrotu na rynku regulowanym w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Wyłączenie to wynika z istoty weksli i czeków oraz ich podstawowych funkcji (zabezpieczającej i płatniczej).

6.Przepisy komentowanej ustawy są jedną z podstawowych regulacji zaliczanych do prawa rynku kapitałowego2. Prawo rynku kapitałowego jako odrębna dziedzina prawa (zarówno na podstawie podziału doktrynalnego, jak i w sferze dydaktycznej) wyróżnia się z uwagi na przedmiot regulowanej materii, a nie metodę regulacji. Z tego względu należy traktować prawo rynku kapitałowego jako kompleksową dziedzinę prawa, do której zalicza się normy należące do różnych gałęzi prawa (dominują normy o charakterze administracyjnoprawnym i cywilnoprawnym). Przedmiotem regulacji prawa rynku kapitałowego jest funkcjonowanie tego rynku, a w szczególności działalność podmiotów na nim występujących oraz umowy zawierane między tymi podmiotami przy wykorzystaniu instrumentarium związanego z organizacją rynku kapitałowego.

7.Pojęcie samego rynku kapitałowego wykształciło się na gruncie nauki ekonomii i finansów. Wśród ekonomistów dominuje pogląd, że rynek kapitałowy to część rynku finansowego, na którym dokonywane są transakcje, których przedmiotem są instrumenty finansowe (przede wszystkim papiery wartościowe) o okresie zapadalności przekraczającym rok. Rynek kapitałowy jest więc, w odróżnieniu od rynku pieniężnego, segmentem dokonywania inwestycji długoterminowych. Największe znaczenie na rynku kapitałowym mają inwestycje w akcje, obligacje i pochodne instrumenty finansowe. Polski ustawodawca zdefiniował rynek kapitałowy w art. 2 pkt 6 u.n.r.k., przy czym jest to definicja oparta na wyliczeniu, zgodnie z którą przez rynek kapitałowy rozumie się: (i) rynek papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych w zakresie, w jakim stosuje się do nich przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i ustawy o ofercie publicznej oraz rozporządzenia 236/2012 i rozporządzenia 648/2012, (ii) rynek usług świadczonych przez fundusze inwestycyjne i inne instytucje wspólnego inwestowania w zakresie regulowanym przez ustawę o funduszach inwestycyjnych, rozporządzenia 345/2013 oraz rozporządzenia 346/2013, jak również (iii) rynek towarów giełdowych w rozumieniu ustawy o giełdach towarowych i (iv) rynek dwudniowych kontraktów na rynku kasowym, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia 1031/2010 – w zakresie, w jakim do obrotu tymi uprawnieniami do emisji stosuje się przepisy tego rozporządzenia.

8.Komentowana ustawa jest jednym z aktów prawnych regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego na poziomie krajowym, przy czym nie jest to regulacja kompleksowa. W ostatnich latach nastąpił istotny wzrost aktywności legislacyjnej w obszarze prawa rynku kapitałowego, w szczególności na poziomie europejskim, czego efektem jest wysoka złożoność regulacji normujących funkcjonowanie rynku kapitałowego3. Unijny wymiar tej aktywności przejawia się w istnieniu nie tylko wielu aktów prawnych bezpośrednio stosowanych na gruncie krajowych porządków prawnych państw członkowskich (rozporządzenia), lecz również dużej ilości aktów prawnych wymagających aktywności legislacyjnej (implementacji) po stronie krajowych ustawodawców (dyrektywy). Celem tej aktywności jest ujednolicenie i uporządkowanie przepisów regulujących funkcjonowanie europejskiego rynku kapitałowego, a w konsekwencji zwiększenie jego efektywności i konkurencyjności oraz zapewnienie odpowiedniej ochrony inwestorów, przy uwzględnieniu rosnącej złożoności współczesnego rynku kapitałowego oraz wzrostu znaczenia alternatywnych wobec tradycyjnych giełd metod obrotu instrumentami finansowymi4.

9.Do podstawowych aktów prawnych regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego na poziomie unijnym zaliczamy m.in.:

1) rozporządzenie 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie (EU) nr 648/2012,

2) rozporządzenie 648/2012 w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji,

3) rozporządzenie 2017/1129 w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym oraz uchylenia dyrektywy 2003/71/WE,

4) rozporządzenie 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE,

5) dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającą dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE,

6) dyrektywę 2014/57/UE w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku (dyrektywa w sprawie nadużyć na rynku)5.

Do podstawowych aktów prawnych regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego na poziomie krajowym zaliczamy m.in.:

1) ustawę o obrocie instrumentami finansowymi,

2) ustawę o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych,

3) ustawę o nadzorze nad rynkiem kapitałowym,

4) ustawę o nadzorze nad rynkiem finansowym,

5) ustawę o giełdach towarowych,

6) ustawę o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Art. 2.[Pojęcie instrumentów finansowych]

1. Instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są:

1) papiery wartościowe;

2) niebędące papierami wartościowymi:

a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,

b) instrumenty rynku pieniężnego,

c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, z wyłączeniem instrumentów pochodnych, o których mowa w art. 10 rozporządzenia 2017/565,

d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,

e) opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, pod warunkiem że są dopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi, z wyłączeniem produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego na OTF, które muszą być wykonywane przez dostawę,

f) niedopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, a które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

g) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,

h) kontrakty na różnicę,

i) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także instrumenty pochodne, o których mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/565, i inne, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

j) uprawnienia do emisji.

2. Przez wykazywanie właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. f oraz i, rozumie się spełnianie warunków określonych w art. 7 rozporządzenia 2017/565.

3. W rozumieniu przepisów ustawy nie jest rozliczeniem pieniężnym według wyboru jednej ze stron spełnienie świadczenia pieniężnego powstałego na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego z umowy przez jedną ze stron lub na skutek innego zdarzenia powodującego rozwiązanie umowy.

4. Przez przeznaczenie do celów handlowych, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. f, rozumie się spełnienie kryteriów określonych w art. 7 ust. 4 rozporządzenia 2017/565.

5. Przez produkt energetyczny będący przedmiotem obrotu hurtowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. e, rozumie się produkt, o którym mowa w art. 2 pkt 4 rozporządzenia 1227/2011.

6. Przez produkt energetyczny będący przedmiotem obrotu hurtowego, który musi być wykonywany przez dostawę, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. e, rozumie się produkt spełniający kryteria, o których mowa w art. 5 rozporządzenia 2017/565.

7. Produkty, o których mowa w art. 2 pkt 4 lit. b i d rozporządzenia 1227/2011, są instrumentami pochodnymi, jeżeli spełniają warunki określone w ust. 1 pkt 2 lit. e, f lub i, chyba że są przedmiotem obrotu hurtowego na OTF i muszą być wykonywane przez dostawę.

8. Instrumentami finansowymi, o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. e, są również instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym są węgiel i ropa spełniające warunki, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2 rozporządzenia 2017/565, i które muszą być wykonywane przez dostawę oraz są przedmiotem obrotu na OTF.

1.Pojęcie instrumentu finansowego jest jednym z centralnych w terminologii europejskiego i polskiego prawa rynku kapitałowego. Wyznaczyło ono zakres zastosowania zarówno dyrektywy MiFID I, jak i dyrektywy o nadużyciach oraz kolejnych aktów prawa europejskiego w tym zakresie, a w konsekwencji także ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i ustawy o ofercie publicznej. Definicja instrumentu finansowego ma zdecydowanie techniczny charakter. Nie determinuje ona jednolitej cywilistycznej konstrukcji praw majątkowych określanych mianem instrumentów finansowych. Byłoby to zresztą niemożliwe ze względu na różnorodny i ciągle rozrastający się katalog instrumentów finansowych, które są przedmiotem obrotu na rynkach finansowych. Definicja ta przyporządkowuje pojęciu instrumentu finansowego różnorodne prawa majątkowe, które charakteryzują się pewnymi elementami konstrukcji cywilistycznej lub określonymi właściwościami ekonomicznymi, lub też nazwą występującą w języku prawnym, prawniczym lub finansowym6.

2.Lista praw majątkowych objętych zakresem pojęcia instrumentu finansowego w komentowanym przepisie jest pochodną definicji instrumentu finansowego zawartej w art. 4 ust. 1 pkt 17 MiFID I odsyłającym do sekcji C załącznika I do tej dyrektywy. Na gruncie dyrektywy MiFID I pojęcie instrumentu finansowego stanowi podstawowy element konstrukcyjny definicji poszczególnych usług inwestycyjnych (maklerskich), a w konsekwencji także przepisów normujących działalność firm inwestycyjnych. Jest ono także elementem konstrukcyjnym definicji rynku regulowanego oraz innych systemów wtórnego obrotu instrumentami finansowymi. Uzasadnieniem takiego szerokiego ujęcia instrumentu finansowego jest poddanie regulacjom właściwym dla firm inwestycyjnych podmiotów pośredniczących w obrocie lub organizujących obrót różnorodnymi prawami majątkowymi charakterystycznymi dla rynku finansowego7.

3.Kształt pojęcia instrumentu finansowego w komentowanym przepisie jest także wynikiem transpozycji do polskiego porządku prawnego dyrektywy o nadużyciach. Zawarta w art. 1 ust. 3 tej dyrektywy bardzo szeroka definicja instrumentów finansowych, obejmująca także „wszelkie inne instrumenty dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Państwie Członkowskim lub ubiegające się o zezwolenie o dopuszczenie do obrotu na takim rynku”, ma za zadanie poddać regulacjom dotyczącym ograniczania nadużyć na rynku kapitałowym praktycznie wszelkie prawa majątkowe, które są lub mają być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym8. Na gruncie tej dyrektywy pojęcie instrumentu finansowego jest elementem konstrukcyjnym zarówno definicji informacji wewnętrznej (art. 1 ust. 1 dyrektywy o nadużyciach), określanej w polskim języku prawnym również mianem informacji poufnej, jak i definicji manipulacji na rynku kapitałowym (art. 1 ust. 2 dyrektywy o nadużyciach). Zawarta w komentowanym przepisie definicja instrumentów finansowych obejmuje nie tylko papiery wartościowe zdefiniowane w art. 3 pkt 1 u.o.i.f., ale także prawa majątkowe niebędące papierami wartościowymi. Należą do nich m.in. tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumenty rynku pieniężnego (art. 3 pkt 28 u.o.i.f.). Przede wszystkim jednak do niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych ustawodawca zalicza instrumenty pochodne o różnorodnej konstrukcji. Najogólniej rzecz biorąc, instrumentem pochodnym na gruncie ustawy jest prawo majątkowe – np. wynikające z umowy opcji, swapu, forward czy kontraktu terminowego – którego cena zależy pośrednio lub bezpośrednio od instrumentu bazowego (art. 3 pkt 28a u.o.i.f.). Instrumentem bazowym mogą być w szczególności papiery wartościowe, waluty, stopy procentowe, indeksy/wskaźniki finansowe lub inne instrumenty pochodne (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c u.o.i.f.). Nie są natomiast instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi weksle i czeki, a to z uwagi na ich wyraźne wyłączenie z zakresu przedmiotowego tej ustawy (art. 1 ust. 2 u.o.i.f.). Natomiast należy się wypowiedzieć za zakwalifikowaniem jako instrumentów finansowych tych instrumentów rynku pieniężnego w rozumieniu art. 3 pkt 28 u.o.i.f., których emitenci nazywają je wekslami, a które spełniają kryteria wynikające z art. 11 rozporządzenia 2017/565. W świetle przywołanego rozporządzenia, chodzi o bony skarbowe, świadectwa depozytowe, komercyjne papiery wartościowe i inne instrumenty o zasadniczo równoważnych cechach, o ile wykazują następujące właściwości: (i) mają wartość, która może być określona w dowolnym momencie, (ii) nie są instrumentami pochodnymi, (iii) w momencie emisji ich termin zapadalności wynosi 397 dni lub mniej. Praktyka obrotu wskazuje, że niekiedy przedsiębiorcy poszukujący krótkoterminowego kredytu wystawiają (emitują) większą liczbę dokumentów nazwanych wekslami własnymi, o tej samej treści (tzn. opiewających na takie same kwoty i podlegających wykupowi w tym samym terminie), nazywanymi np. krótkoterminowymi wekslami inwestycyjno-terminowymi (tzw. KWIT), wekslami handlowymi, obrotowo-finansowymi (tzw. WOI) itp. Podzielić należy jednak pogląd doktryny, że to nie nazwa dokumentu powinna decydować o jego kwalifikacji prawnej, ale treść wynikającego zeń zobowiązania, a tego rodzaju instrumenty są w istocie wierzycielskimi papierami wartościowymi emitowanymi w serii9.

4.Cechą charakterystyczną definicji instrumentu finansowego według dyrektywy MiFID I jest objęcie tym pojęciem także wielu instrumentów pochodnych, których instrumentem bazowym jest towar, a które wykorzystywane są do celów inwestycyjnych. Prawodawca unijny co do zasady uznał, że obrót tymi instrumentami stanowi segment rynku finansowego, który powinien podlegać właściwym dla niego regulacjom. Poza zakresem tych regulacji pozostają natomiast instrumenty pochodne wykorzystywane do celów handlowych na rynku towarowym. Chodzi tu przede wszystkim o takie instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane poprzez dostawę oraz wykorzystywane do celów handlowych. Uznano bowiem, że typowy rynek towarowy nie powinien podlegać regulacjom właściwym dla rynku finansowego10.

5.Definicją instrumentu finansowego objęte zostały także rozliczane pieniężnie tzw. egzotyczne instrumenty pochodne11 (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. i u.o.i.f.), dla których instrumentem bazowym są np. zmiany klimatyczne, stawki inflacji lub inne oficjalne dane statystyczne.

6.W przypadku tzw. egzotycznych instrumentów pochodnych (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. i u.o.i.f.) oraz niedopuszczonych do obrotu zorganizowanego instrumentów pochodnych, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, prawodawca uznał, że są one instrumentami finansowymi, jeśli wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych, przez co rozumie się warunki określone w art. 7 rozporządzenia 2017/565. Dodatkowo niedopuszczone do obrotu zorganizowanego instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, są instrumentami finansowymi, jeśli nie są przeznaczone do celów handlowych w rozumieniu art. 7 ust. 4 rozporządzenia 2017/565.

7.Pojęcie instrumentu finansowego jest nadrzędne wobec pojęcia papieru wartościowego zdefiniowanego w art. 3 pkt 1 u.o.i.f. Wprowadzenie takiej ogólniejszej kategorii praw majątkowych w stosunku do praw z papierów wartościowych wynika m.in. z faktu, że nie wszystkie instrumenty finansowe mogą całkowicie podlegać właściwym dla papierów wartościowych zasadom zbywalności – np. niektóre jednostki uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. a u.o.i.f.)12. Dlatego też przepisy dotyczące obrotu zdematerializowanymi papierami wartościowymi do niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych będących przedmiotem obrotu zorganizowanego stosuje się odpowiednio (art. 8 u.o.i.f.). Tym samym znajdują do nich odpowiednie (a więc z uwzględnieniem, że są rejestrowane na rachunkach derywatów, kontach rozliczeniowych oraz w rejestrach prowadzonych przez uczestników podmiotów rozliczających, a nie rachunkach papierów wartościowych) zastosowanie przepisy o powstawaniu praw ze zdematerializowanych papierów wartościowych (np. art. 7 ust. 1 u.o.i.f.), o przenoszeniu i nabywaniu tych praw (np. art. 7 ust. 2 u.o.i.f.) oraz reguły dotyczące zawierania umów zobowiązujących mających za przedmiot prawa z papierów wartościowych przed dokonaniem wpisu (np. art. 7 ust. 3 u.o.i.f.)13. „Odpowiednie” stosowanie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oznacza natomiast w szczególności niestosowanie do tych instrumentów pochodnych przepisów, które dotyczą kont depozytowych (np. art. 7 ust. 4 u.o.i.f.; por. art. 57 oraz 57a u.o.i.f.).

8.Pojęcie instrumentu finansowego w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi jest wykorzystywane również na potrzeby innych aktów normatywnych. Wiele ustaw, które posługują się pojęciem instrumentów finansowych, definiuje instrumenty finansowe przez odesłanie do definicji instrumentów finansowych zawartej ww. ustawie. W szczególności wskazać tutaj należy na art. 4 pkt 8 u.o.p., art. 2 pkt 1a u.g.t., art. 85 ust. 2a pr. upad., art. 43 ust. 1 pkt 41 u.p.t.u. oraz art. 2 pkt 7 u.n.r.k. Z drugiej strony, wiele ustaw nie zawiera odesłania do pojęcia instrumentów finansowych w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi. Jeżeli taka ustawa nie zawiera przy tym autonomicznej definicji pojęcia instrumentów finansowych, to przez wzgląd na założenie o racjonalności ustawodawcy należy przyjąć, że pojęcia te w takim wypadku należy wykładać jako odpowiadające pojęciu instrumentów finansowych zdefiniowanym w art. 2 ust. 1 u.o.i.f. Ustawa ta nie ma wprawdzie rangi kodeksu, jednakże porządkuje prawo rynku kapitałowego, w tym siatkę pojęciową. Dwa akty normatywne – ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz ustawa o obrocie instrumentami finansowymi – stanowią „fundamentalne dla prawa rynku kapitałowego akty rangi ustawowej”14. Przy założeniu racjonalności prawodawcy należy przyjąć, że zdefiniowane pojęcie na potrzeby kluczowych aktów normatywnych z danej dziedziny powinno być rozumowane analogicznie, jeśli pojawia się w innych aktach prawnych. Tytułem przykładu, do aktów normatywnych, w których posłużono się tym terminem bez definicji lub odesłania, należy wskazać art. 9118 k.p.c. (egzekucja z instrumentów finansowych), art. 93 u.p.e.a., art. 165a k.k. (finansowanie terroryzmu) oraz art. 299 § 1 i art. 299 § 2 k.k. (przestępstwa gospodarcze określane mianem „prania brudnych pieniędzy”). Gdyby poszukiwać, w ramach wykładni tych przepisów, w każdym przypadku autonomicznego rozumienia pojęcia „instrumentów finansowych”, prowadziłoby to do niespójnych interesów. Byłoby to też niepożądane systemowo, skoro równolegle ustawodawca w tych samych aktach prawnych nawiązuje do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, np. wyłączając stosowanie do rachunków zbiorczych niektórych przepisów z zakresu postępowania zabezpieczającego (art. 7521 § 2 k.p.c.) i egzekucyjnego (art. 9118 § 6 k.p.c.). Tak więc za bronionym stanowiskiem przemawiają również względy systemowe.

9. Jednym z najistotniejszych dla praktyki stosowania prawa przykładów autonomicznej definicji instrumentów finansowych jest art. 3 ust. 1 pkt 23 u.r. Zgodnie ze wskazanym przepisem, przez instrument finansowy rozumie się kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron pod warunkiem, że z kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednoznacznie wynikają skutki gospodarcze, bez względu na to, czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy albo warunkowy. Konstrukcja tej definicji powoduje, że pojęcie to ma znaczenie szersze niż w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi. Przez instrument finansowy należy bowiem rozumieć również m.in. weksle, czeki czy lokaty terminowe15. Nie była to definicja tworzona z myślą o siatce pojęciowej prawa rynku kapitałowego. Stąd też nacisk został położony na wpływ danego instrumentu na sytuację ekonomiczną danego podmiotu.

10. Jeśli chodzi o genezę analizowanego terminu, pojęcie instrumentów finansowych zostało wprowadzone do polskiego języka prawnego do ustawy – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi w wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z 12.03.2004 r. o zmianie ustawy – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. Nr 64, poz. 594). Celem zmiany było zapewnienie zgodności polskiego prawa rynku kapitałowego z prawem europejskim, w związku z przystąpieniem do UE (por. rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, IV kadencja, druk sejm. nr 2175, s. 110–113)16.

Art. 3.[Objaśnienie pojęć]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) papierach wartościowych – rozumie się przez to:

a) akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 i 2320, z 2021 r. poz. 2052 oraz z 2022 r. poz. 807), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,

b) inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego, odnoszące się do papierów wartościowych określonych w lit. a, walut, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników (prawa pochodne);

2) ASO – oznacza to alternatywny system obrotu, przez który rozumie się prowadzony poza rynkiem regulowanym wielostronny system kojarzący oferty kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w taki sposób, że do zawarcia transakcji dochodzi w ramach tego systemu, zgodnie z określonymi zasadami oraz w sposób niemający charakteru uznaniowego;

2a) zestawianiu zleceń – rozumie się przez to wykonywanie czynności skutkujących zawarciem transakcji mających za przedmiot instrumenty finansowe, w których:

a) podmiot zestawiający zlecenia jest podmiotem praw i obowiązków wynikających z transakcji względem każdego podmiotu składającego zlecenia, które zostały zestawione,

b) obie transakcje zawarte w wyniku zestawienia zleceń są dokonywane w tym samym momencie,

c) udział podmiotu zestawiającego zlecenia w transakcjach zawartych w wyniku zestawienia zleceń nie naraża go na ryzyko rynkowe oraz jest neutralny finansowo, z wyjątkiem znanej stronie transakcji opłaty, prowizji lub wynagrodzenia należnych podmiotowi z tytułu każdej transakcji;

2b) handlu algorytmicznym – rozumie się przez to nabywanie lub zbywanie instrumentów finansowych przy pomocy algorytmu komputerowego automatycznie ustalającego indywidualne parametry zleceń nabycia lub zbycia tych instrumentów, w tym moment złożenia zlecenia, termin jego ważności, cenę lub liczbę instrumentów będących przedmiotem zlecenia lub sposób zarządzania zleceniem po jego złożeniu, przy czym następuje to bez udziału człowieka lub przy ograniczonym udziale człowieka w rozumieniu art. 18 rozporządzenia 2017/565, z zastrzeżeniem że nie stanowi handlu algorytmicznego stosowanie automatycznych systemów wykorzystywanych wyłącznie w celu przekierowywania zleceń pomiędzy systemami obrotu instrumentami finansowymi, przetwarzania zleceń nieobejmującego określania jakichkolwiek parametrów transakcji, potwierdzania zleceń lub przetwarzania potransakcyjnego zawartych transakcji;

2c) technice handlu algorytmicznego o wysokiej częstotliwości – rozumie się przez to handel algorytmiczny, w którym:

a) są wykorzystywane systemy teleinformatyczne:

– umożliwiające skrócenie czasu przesłania zlecenia do systemu jego wykonania, z wykorzystaniem co najmniej jednego z następujących rozwiązań: usługi kolokacji, korzystania z zasobów systemów teleinformatycznych podmiotu posiadającego na podstawie odpowiedniej umowy połączenie z systemem obrotu instrumentami finansowymi lub bezpośredniego dostępu elektronicznego o wysokiej prędkości przesyłu, oraz

– analizujące dane z rynku finansowego, w tym informacje dotyczące zleceń i transakcji zawieranych w ramach obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi oraz powodujące niezwłoczne wykorzystanie algorytmu komputerowego bez udziału człowieka, a także

b) występuje duża liczba komunikatów wysyłanych w dniu obrotu do systemu obrotu instrumentami finansowymi, dotyczących przekazania, modyfikowania, anulowania lub kwotowania zlecenia nabycia lub zbycia instrumentu finansowego; przez występowanie dużej liczby takich komunikatów rozumie się spełnienie kryteriów określonych w art. 19 rozporządzenia 2017/565;

2d) bezpośrednim dostępie elektronicznym – rozumie się przez to, z uwzględnieniem art. 20 rozporządzenia 2017/565, udostępnianie przez członka lub uczestnika systemu obrotu instrumentami finansowymi własnego połączenia z tym systemem, umożliwiającego składanie zleceń mających za przedmiot instrumenty finansowe za pośrednictwem systemu teleinformatycznego członka lub uczestnika albo bez wykorzystywania takiego systemu;

2e) podmiocie systematycznie internalizującym transakcje – rozumie się przez to firmę inwestycyjną lub bank, o którym mowa w art. 70 ust. 2, które w sposób zorganizowany, częsty, systematycznie i w znacznych wielkościach zawierają transakcje na własny rachunek, wykonując zlecenia klientów poza rynkiem regulowanym, ASO lub OTF, bez prowadzenia ASO lub OTF;

3) tytułach uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania – rozumie się przez to wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego papiery wartościowe lub niebędące papierami wartościowymi instrumenty finansowe reprezentujące prawa majątkowe przysługujące uczestnikom instytucji wspólnego inwestowania, w tym w szczególności jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych;

4) ustawie o ofercie publicznej – rozumie się przez to ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1983 i 2140 oraz z 2022 r. poz. 872);

4a) rozporządzeniu 236/2012 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2012 z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie krótkiej sprzedaży i wybranych aspektów dotyczących swapów ryzyka kredytowego (Dz. Urz. UE L 86 z 24.03.2012, str. 1);

4b) rozporządzeniu 648/2012 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz. Urz. UE L 201 z 27.07.2012, str. 1, z późn. zm.);

4c) rozporządzeniu 1031/2010 – rozumie się przez to rozporządzenie Komisji (UE) nr 1031/2010 z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie harmonogramu, kwestii administracyjnych oraz pozostałych aspektów sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie (Dz. Urz. UE L 302 z 18.11.2010, str. 1, z późn. zm.);

4d) rozporządzeniu 575/2013 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1, z późn. zm.);

4e) rozporządzeniu 600/2014 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 173 z 12.06.2014, str. 84);

4f) rozporządzeniu 596/2014 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (Dz. Urz. UE L 173 z 12.06.2014, str. 1, z późn. zm.);

4g) rozporządzeniu 909/2014 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniające dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz. Urz. UE L 257 z 28.08.2014, str. 1, z późn. zm.);

4h) rozporządzeniu 2017/571 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/571 z dnia 2 czerwca 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących zezwoleń, wymogów organizacyjnych i publikacji transakcji dla dostawców usług w zakresie udostępniania informacji (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 126);

4i) rozporządzeniu 1095/2010 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/77/WE (Dz. Urz. UE L 331 z 15.12.2010, str. 84, z późn. zm.);

4j) rozporządzeniu 1227/2011 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii (Dz. Urz. UE L 326 z 08.12.2011, str. 1);

4k) rozporządzeniu 2015/2365 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 337 z 23.12.2015, str. 1);

4l) rozporządzeniu 2017/565 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 1, z późn. zm.);

4m) rozporządzeniu 2016/824 – rozumie się przez to rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/824 z dnia 25 maja 2016 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do treści i formatu opisu funkcjonowania wielostronnych platform obrotu i zorganizowanych platform obrotu oraz powiadamiania Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych (Dz. Urz. UE L 137 z 26.05.2016, str. 10);

4n) rozporządzeniu 2016/1011 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz. Urz. UE L 171 z 29.06.2016, str. 1, z późn. zm.);

4o) rozporządzeniu 2017/575 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/575 z dnia 8 czerwca 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących danych publikowanych przez systemy wykonywania zlecenia na temat jakości wykonywania transakcji (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 152);

4p) rozporządzeniu 2017/1018 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/1018 z dnia 29 czerwca 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających informacje zgłaszane przez firmy inwestycyjne, operatorów rynku i instytucje kredytowe (Dz. Urz. UE L 155 z 17.06.2017, str. 1);

4q) rozporządzeniu 2017/584 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/584 z dnia 14 lipca 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających wymogi organizacyjne w zakresie systemów obrotu (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 350);

4r) rozporządzeniu 2017/588 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/588 z dnia 14 lipca 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych w zakresie minimalnej wielkości zmiany ceny dla akcji, kwitów depozytowych i funduszy inwestycyjnych typu ETF (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 411);

4s) rozporządzeniu 2017/1943 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/1943 z dnia 14 lipca 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących informacji i wymogów w zakresie udzielania zezwoleń firmom inwestycyjnym (Dz. Urz. UE L 276 z 26.10.2017, str. 4);

4t) rozporządzeniu 2017/589 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/589 z dnia 19 lipca 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających wymogi organizacyjne dla firm inwestycyjnych prowadzących handel algorytmiczny (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 417);

4u) rozporządzeniu 2017/591 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/591 z dnia 1 grudnia 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących stosowania limitów pozycji dla towarowych instrumentów pochodnych (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 479);

4v) rozporządzeniu 2017/592 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/592 z dnia 1 grudnia 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących kryteriów pozwalających ustalić, kiedy działalność ma być uznawana za działalność dodatkową względem głównego zakresu działalności (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 492);

4w)rozporządzeniu 2017/1946 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/1946 z dnia 11 lipca 2017 r. w sprawie uzupełnienia dyrektyw 2004/39/WE i 2014/65/UE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wyczerpującego wykazu informacji, które potencjalni nabywcy muszą umieścić w powiadomieniu o planowanym nabyciu znacznego pakietu akcji w firmie inwestycyjnej (Dz. Urz. UE L 276 z 26.10.2017, str. 32);

4x) rozporządzeniu 2016/679 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.);

4y) rozporządzeniu 2017/1129 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym oraz uchylenia dyrektywy 2003/71/WE (Dz. Urz. UE L 168 z 30.06.2017, str. 12);

4z) rozporządzeniu 2018/1212 – rozumie się przez to rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1212 z dnia 3 września 2018 r. ustanawiające minimalne wymogi w celu wykonania przepisów dyrektywy 2007/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do identyfikacji akcjonariuszy, przekazywania informacji i ułatwiania wykonywania praw akcjonariuszy (Dz. Urz. UE L 223 z 04.09.2018, str. 1);

4za) rozporządzeniu 2017/2402 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2402 z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie ustanowienia ogólnych ram dla sekurytyzacji oraz utworzenia szczególnych ram dla prostych, przejrzystych i standardowych sekurytyzacji, a także zmieniające dyrektywy 2009/65/WE, 2009/138/WE i 2011/61/UE oraz rozporządzenia (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 347 z 28.12.2017, str. 35, z późn. zm.);

4zb) rozporządzeniu 2017/587 – rozumie się przez to rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/587 z dnia 14 lipca 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 w sprawie rynków instrumentów finansowych w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów w zakresie przejrzystości dla systemów obrotu i firm inwestycyjnych w odniesieniu do akcji, kwitów depozytowych, funduszy inwestycyjnych typu ETF, certyfikatów i innych podobnych instrumentów finansowych oraz dotyczących obowiązku realizowania transakcji na określonych akcjach w systemie obrotu lub za pośrednictwem podmiotu systematycznie internalizującego transakcje (Dz. Urz. UE L 87 z 31.03.2017, str. 387, z późn.);

4zc) rozporządzeniu 2019/2033 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013, (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz. Urz. UE L 314 z 05.12.2019, str. 1, z późn. zm.);

4zd) rozporządzeniu 2020/1503 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1);

5) ofercie publicznej – rozumie się przez to ofertę publiczną papierów wartościowych w rozumieniu art. 2 lit. d rozporządzenia 2017/1129;

6) obrocie pierwotnym – rozumie się przez to obrót pierwotny w rozumieniu przepisów ustawy o ofercie publicznej;

7) obrocie wtórnym – rozumie się przez to:

a) dokonywanie oferty publicznej przez podmiot inny niż emitent lub gwarant emisji, o którym mowa w art. 14a ust. 1 lub 2 ustawy o ofercie publicznej, lub nabywanie papierów wartościowych od tego podmiotu, albo,

b) proponowanie w dowolnej formie i w dowolny sposób, przez podmiot inny niż wystawca, nabycia instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi lub nabywanie ich od tego innego podmiotu, jeżeli propozycja skierowana jest do co najmniej 150 osób lub do nieoznaczonego adresata;

8) pierwszej ofercie publicznej – rozumie się przez to pierwszą ofertę publiczną w rozumieniu przepisów ustawy o ofercie publicznej;

9) obrocie zorganizowanym – rozumie się przez to obrót papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi dokonywany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na rynku regulowanym albo w ASO;

9a) systemie obrotu instrumentami finansowymi – rozumie się przez to rynek regulowany, ASO lub OTF;

9b) wielostronnym systemie – rozumie się przez to system, w ramach którego są kojarzone oferty kupna i sprzedaży instrumentów finansowych składane przez podmioty trzecie;

9c) systemie wykonywania zlecenia – rozumie się przez to system wykonywania zleceń w rozumieniu art. 64 ust. 1 rozporządzenia 2017/565;

10) (uchylony);

10a) platformie aukcyjnej – rozumie się przez to platformę aukcyjną, która na podstawie przepisów niniejszej ustawy oraz rozporządzenia 1031/2010 jest upoważniona do pełnienia funkcji, o których mowa w art. 31 ust. 1 tego rozporządzenia;

10b) OTF – oznacza to zorganizowaną platformę obrotu, przez którą rozumie się wielostronny system kojarzący w sposób uznaniowy składane przez podmioty trzecie oferty kupna i sprzedaży obligacji, strukturyzowanych produktów finansowych, uprawnień do emisji, instrumentów pochodnych lub produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego, które muszą być wykonywane przez dostawę, niebędący rynkiem regulowanym ani ASO;

11) emitencie – rozumie się przez to emitenta w rozumieniu art. 2 lit. h rozporządzenia 2017/1129;

12) wystawcy – rozumie się przez to podmiot wystawiający we własnym imieniu instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi i uprawniony lub zobowiązany z tych instrumentów finansowych;

13) (uchylony);

13a) uczestniku rynku uprawnień do emisji – rozumie się przez to podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 20 rozporządzenia 596/2014;

13b) oferującym – rozumie się przez to oferującego w rozumieniu art. 2 lit. i rozporządzenia 2017/1129;

14–15) (uchylone);

15a) umowie o gwarancję emisji – rozumie się przez to umowę o gwarancję emisji w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej;

16) podmiocie dominującym – rozumie się przez to jednostkę dominującą w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, 2105 i 2106);

17) podmiocie zależnym – rozumie się przez to jednostkę zależną w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;

18) grupie kapitałowej – rozumie się przez to grupę kapitałową w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 44 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;

18a) bliskich powiązaniach – rozumie się przez to:

a) posiadanie, bezpośrednio lub pośrednio:

– co najmniej 20% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym innego podmiotu lub

– co najmniej 20% udziału w kapitale zakładowym innego podmiotu, lub

– prawa do wykonywania co najmniej 20% głosów w organach innego podmiotu, lub

b) sprawowanie nad innym podmiotem:

– kontroli w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 34 lub 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, lub

– współkontroli w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 35 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, lub

c) wywieranie znaczącego wpływu na inny podmiot w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 36 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;

19) ogólnej liczbie głosów – rozumie się przez to ogólną liczbę głosów w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej albo sumę głosów przypadających na wszystkie udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;

20) Krajowym Depozycie – rozumie się przez to Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.;

21) depozycie papierów wartościowych – rozumie się przez to prowadzony przez Krajowy Depozyt lub spółkę, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1, system rejestracji zdematerializowanych papierów wartościowych, obejmujący rachunki papierów wartościowych, rachunki zbiorcze i konta depozytowe prowadzone przez podmioty upoważnione do tego przepisami ustawy;

21a) centralnym depozycie papierów wartościowych – rozumie się przez to podmiot, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia 909/2014, posiadający zezwolenie, o którym mowa w art. 16 tego rozporządzenia, oraz mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

21b) podmiocie wyznaczonym – rozumie się przez to podmiot, o którym mowa w art. 54 ust. 2 lit. b rozporządzenia 909/2014, mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

22) państwie członkowskim – rozumie się przez to państwo, które jest członkiem Unii Europejskiej lub stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

23) innym państwie członkowskim – rozumie się przez to państwo członkowskie niebędące Rzecząpospolitą Polską;

24) państwach należących do OECD – rozumie się przez to państwa należące do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, z wyłączeniem państw członkowskich;

25) państwach należących do WTO – rozumie się przez to państwa należące do Światowej Organizacji Handlu, z wyłączeniem państw członkowskich;

25a) (uchylony);

26) spółce publicznej – rozumie się przez to spółkę publiczną w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej;

27) (uchylony);

28) instrumentach rynku pieniężnego – rozumie się przez to niebędące instrumentami płatniczymi instrumenty, o których mowa w art. 11 rozporządzenia 2017/565;

28a) instrumentach pochodnych – rozumie się przez to opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne prawa majątkowe, których cena lub wartość zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentów finansowych, walut, stóp procentowych, rentowności, indeksów finansowych, wskaźników finansowych, towarów, zmian klimatycznych, stawek frachtowych, poziomów emisji, stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, a także innych aktywów, praw, zobowiązań, indeksów lub wskaźników, oraz instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego;

28b) kapitale własnym – rozumie się przez to sumę wartości kapitału zakładowego, kapitału zapasowego, kapitału z aktualizacji wyceny, pozostałych kapitałów rezerwowych, niepodzielonego zysku z lat ubiegłych i zysku netto z bieżącej działalności, pomniejszoną o sumę wartości należnych wpłat na kapitał zakładowy, akcji własnych, niepokrytej straty z lat ubiegłych, straty netto z bieżącej działalności i odpisów z zysku netto w ciągu roku obrotowego;

28c) uprawnieniach do emisji – rozumie się przez to uprawnienia do emisji, o których mowa w art. 3 pkt 22 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2021 r. poz. 332 i 1047 oraz z 2022 r. poz. 1), oraz międzynarodowe jednostki emisji, o których mowa w art. 3 pkt 26 rozporządzenia Komisji (UE) nr 389/2013 z dnia 2 maja 2013 r. ustanawiającego rejestr Unii zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, decyzjami nr 280/2004/WE i nr 406/2009/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającego rozporządzenia Komisji (UE) nr 920/2010 i nr 1193/2011 (Dz. Urz. UE L 122 z 03.05.2013, str. 1, z późn. zm.);

29) prawie do akcji – rozumie się przez to papier wartościowy, z którego wynika uprawnienie do otrzymania, niemających formy dokumentu, akcji nowej emisji spółki publicznej, powstające z chwilą dokonania przydziału tych akcji i wygasające z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie papierów wartościowych albo z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców;

29a) giełdowym prawie pochodnym – rozumie się przez to papier wartościowy, o którym mowa w pkt 1 lit. b, emitowany w serii przez instytucję kredytową lub firmę inwestycyjną, inkorporujący uprawnienie do nabycia lub objęcia innych papierów wartościowych, lub dokonania rozliczenia pieniężnego, odnoszący się do papierów wartościowych, walut, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników, dopuszczony do obrotu na rynku regulowanym;

30) kwicie depozytowym – rozumie się przez to papier wartościowy wyemitowany przez instytucję finansową z siedzibą na terytorium państwa członkowskiego lub innego państwa należącego do OECD:

a) poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu na rynku regulowanym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo papierami wartościowymi wyemitowanymi poza tym terytorium, albo

b) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z papierami wartościowymi wyemitowanymi poza tym terytorium

– w którym inkorporowane jest prawo do zamiany tego papieru wartościowego na określone papiery wartościowe we wskazanej w warunkach emisji proporcji, przejście na właściciela tego papieru wartościowego praw majątkowych stanowiących pożytki z papierów wartościowych lub ich równowartości oraz, w przypadku akcji – możliwość wydania przez właściciela tego papieru wartościowego jego emitentowi wiążącej dyspozycji co do sposobu głosowania na walnym zgromadzeniu;

30a) dwudniowych kontraktach na rynku kasowym – rozumie się przez to dwudniowe kontrakty na rynku kasowym, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia 1031/2010;

30b) pięciodniowych kontraktach terminowych typu future – rozumie się przez to pięciodniowe kontrakty terminowe typu future, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia 1031/2010;

30c) strukturyzowanych produktach finansowych – rozumie się przez to strukturyzowane produkty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 28 rozporządzenia 600/2014;

31) zagranicznej instytucji kredytowej – rozumie się przez to instytucję kredytową, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia 575/2013, prowadzącą na podstawie zezwolenia właściwego organu nadzoru na terytorium innego państwa członkowskiego działalność maklerską, lub prowadzącą na podstawie zezwolenia właściwego organu nadzoru na terytorium innego państwa członkowskiego rachunki, na których rejestrowane są papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na zagranicznym rynku regulowanym;

32) zagranicznej firmie inwestycyjnej – rozumie się przez to osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej z siedzibą na terytorium innego państwa członkowskiego, a w przypadku gdy przepisy danego państwa nie wymagają ustanowienia siedziby – z centralą na terytorium innego państwa członkowskiego, albo osobę fizyczną z miejscem zamieszkania na terytorium innego państwa członkowskiego, prowadzącą na podstawie zezwolenia właściwego organu nadzoru działalność maklerską na terytorium innego państwa członkowskiego, jak również zagraniczną instytucję kredytową;

33) firmie inwestycyjnej – rozumie się przez to dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczną firmę inwestycyjną prowadzącą działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zagraniczną osobę prawną z siedzibą na terytorium państwa innego niż państwo członkowskie, prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską;

33a) zatwierdzonym podmiocie publikującym – rozumie się przez to zatwierdzony podmiot publikujący, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 34 rozporządzenia 600/2014;

33b) (uchylony);

33c) zatwierdzonym mechanizmie sprawozdawczym – rozumie się przez to zatwierdzony mechanizm sprawozdawczy, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 36 rozporządzenia 600/2014;

33ca) dostawcy usług w zakresie udostępniania informacji – rozumie się przez to dostawcę usług w zakresie udostępniania informacji, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 36a rozporządzenia 600/2014;

33d) animatorze rynku – rozumie się przez to podmiot zobowiązany w sposób stały, zgodnie z ustalonymi zasadami, do nabywania lub zbywania w ramach swojej działalności instrumentów finansowych na własny rachunek, w celu wspomagania płynności danego instrumentu finansowego;

34) ustawie o nadzorze – rozumie się przez to ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 837);

35) Komisji – r