Nowe zasady stosowania ulgi na złe długi ebook

Wykaz skrótów

u.p.t.u. – ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.)

dyrektywa VAT – dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, s. 1)

k.c. – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)

u.z.p.t.u. – ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 756)

pr. weks. – ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 z późn. zm.)

Część I Ulga na złe długi

W praktyce obrotu gospodarczego często się zdarza, że kontrahent nie wywiązuje się z obowiązku zapłaty za dostarczony towar lub wykonaną usługę. W takiej sytuacji sprzedawca nie tylko traci zarobek, ale co gorsza obowiązany jest do zapłaty należnego podatku od towarów i usług z własnego rachunku. Tymczasem nabywca nie tylko bogaci się o niezapłacony towar lub usługę, ale może też pomniejszyć swój podatek należny o kwoty podatku naliczonego przy nabyciu takich towarów lub usług. W niniejszym komentarzu Autor przedstawia warunki stosowania ulgi na złe długi pozwalającej podatnikom na odzyskania podatku należnego w przypadku nieuiszczenia zapłaty przez nabywcę.

1. Wprowadzenie

Przepisy obowiązującej od 1 stycznia 2007 r. dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, s. 1, z późn. zm.) – dalej dyrektywa VAT, w art. 90 ust. 1 przewidują, że w przypadku anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub też w przypadku obniżenia ceny po dokonaniu dostawy, podstawa opodatkowania jest stosownie obniżana na warunkach określonych przez państwa członkowskie. Państwa członkowskie nie są jednak zobligowane do stosowania tej reguły w każdym z tych przypadków, gdyż ust. 2 art. 90 dyrektywy VAT zezwala im na odstąpienie od stosowania ust. 1 w przypadku całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności.

Z kolei na podstawie art. 184 i art. 185 ust. 1 dyrektywy VAT wstępne odliczenie podatku naliczonego podlega korekcie, jeżeli jego kwota jest wyższa lub niższa od kwoty odliczenia przysługującej podatnikowi. Korekta jest dokonywana w szczególności, w przypadku gdy po złożeniu deklaracji VAT nastąpi zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia, na przykład w przypadku anulowania zakupów lub uzyskania obniżek ceny. Zgodnie jednak z przepisami art. 185 ust. 2 dyrektywy VAT, w drodze odstępstwa od ust. 1, korekta nie jest dokonywana w przypadkach transakcji w całości lub częściowo niezapłaconych, w przypadku należycie udokumentowanego lub potwierdzonego zniszczenia, zagubienia lub kradzieży własności oraz w przypadku towarów przeznaczonych do przekazywania jako prezenty o małej wartości i próbki, o których mowa w art. 16. Państwa członkowskie mogą jednakże wymagać dokonania korekty w przypadku transakcji całkowicie lub częściowo niezapłaconych oraz w przypadku kradzieży.

Przed 1 stycznia 2007 r. podobne regulacje zawierały przepisy art. 11 C ust. 1 i art. 20 ust. 1 lit. b VI dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: jednolita podstawa opodatkowania (Dz. Urz. UE L Nr 145, s. 1).

Polski ustawodawca uregulował możliwość odzyskania przez podatników podatku należnego w przypadku nieuiszczenia zapłaty przez nabywcę w dziale IX w rozdziale 1a zatytułowanym „Rozliczenie podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności”.

2. Rodzaje wierzytelności objętych ulgą na złe długi

Zgodnie z przepisami art. 89a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usłgu (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) – u.p.t.u., podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Z kolei art. 89a ust. 1a u.p.t.u. stanowi, iż nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Ustawodawca już w tytule rozdziału 1a działu IX u.p.t.u. zaakcentował, że ulgą na złe długi nie są objęte wszystkie wierzytelności, lecz jedynie wierzytelności nieściągalne, co potwierdza brzmienie ust. 1 art. 89a u.p.t.u. wyraźnie zawężającego zakres stosowania ulgi na złe długi wyłącznie do wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Przy czym definiując, iż nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, ustawodawca dla celów podatku VAT sformułował odrębną definicję uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności, od definicji zawartych w przepisach o podatkach dochodowych.

3. Warunki stosowania ulgi na złe długi

Na podstawie art. 89a ust. 2 u.p.t.u. ulgę na złe długi stosuje się w przypadku gdy spełnione są następujące warunki:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 u.p.t.u., zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

2) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w art. 89a ust. 1 u.p.t.u.:

a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

3) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

4. Sposób i termin skorzystania z ulgi na złe długi

Ulga na złe długi polega na możliwości skorygowania przez podatnika podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Na podstawie art. 89a ust. 3 u.p.t.u. korekta podatku należnego w ramach ulgi na złe długi może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Jak wyjaśnił Urząd Skarbowy Warszawa-Wola w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 16 listopada 2006 r., US40/VAT/2092/2006/AP, rozliczenie podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności powinno następować poprzez korektę podatku należnego, a nie poprzez wykazanie podatku naliczonego podlegającego odliczeniu.

5. Skutki późniejszego uregulowania należności przez dłużnika

Na mocy art. 89a ust. 4 u.p.t.u. w przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, o której mowa w art. 89a ust. 1 u.p.t.u., należność zastała uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.

6. Obowiązek zawiadomienia o dokonaniu korekty