Niż ebook

Seria prozatorska pod redakcją Piotra Mareckiego

• Jerzy Franczak, Trzy historye

• Sławomir Shuty, Bełkot

• Łukasz Orbitowski, Szeroki, głęboki, wymalować wszystko

• Piotr Cegiełka, Sandacz w bursztynie

• Sławomir Shuty, Cukier w normie

• Michał Palmowski, Przygody Hiszpana Dete

• Michał Witkowski, Lubiewo

• Marta Dzido, Małż

• Marian Pankowski, Rudolf

• Maciek Miller, Pozytywni

• Ewa Schilling, Głupiec

• Adam Wiedemann, Sceny łóżkowe

• Jan Dzban, Dentro

• Piotr Szulkin, Socjopatia

• Marian Pankowski, Bal wdów i wdowców

• Jerzy Nasierowski, Zbrodnia i...

• Piotr Czerski, Ojciec odchodzi

• Maciek Miller, Zakręt hipokampa

• Łukasz Orbitowski, Horror Show

• Joanna Pawluśkiewicz, Pani na domkach

• Joanna Wilengowska, Zęby

• Marta Dzido, Ślad po mamie

• Jan Krasnowolski, Klatka

• Marian Pankowski, Pątnicy z Macierzyzny

• Hubert Klimko-Dobrzaniecki, Raz. Dwa. Trzy

• Michał Zygmunt, New Romantic

• Joanna Pawluśkiewicz, Telenowela

• Jerzy Franczak, Przymierzalnia

• Wojciech Bruszewski, Fotograf

• Krzysztof Niemczyk, Kurtyzana i pisklęta

• Sylwia Chutnik, Kieszonkowy atlas kobiet

• Juliusz Strachota, Cień pod blokiem Mirona Białoszewskiego

• Natalia Rolleczek, Drewniany różaniec

• Marian Pankowski, Niewola i dola Adama Poremby

• Maciek Miller, Cockring

• Dominika Ożarowska, Nie uderzy żaden piorun

• Ewa Schilling, Codzienność

• Marian Pankowski, Tratwa nas czeka

• Piotr Szulkin, Epikryza

• Jerzy Franczak, NN

• Sławomir Shuty, Jaszczur

• Darek Foks, Kebab Meister

• Tomasz Pułka, Vida Local

• Ziemowit Szczerek, Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian

• Wojciech Bruszewski, Big Dick. Fikcja dokumentalna

• Jan Krasnowolski, Afrykańska elektronika

• Daniel Kot, Kierunkowy 22

• Marian Pankowski, Nastka, śmiej się! Opowiadania

• Sławomir Shuty, Dziewięćdziesiąte

• Łukasz Orbitowski, Horror Show [wyd. II popr.]

• Joanna Dziwak, Gry losowe

• Søren Gauger, Nie to / nie tamto

• Maciej Bobula, Katarzyna Gondek, Adam Miklasz, Aleksander Przybylski, Michał Zantman, Bękarty Wołgi. Klechdy miejskie

• Ziemowit Szczerek, Siódemka

• Juliusz Strachota, Relaks amerykański

• Flash fiction. Antologia

• Dariusz Orszulewski, Zjednoczone Siły Królestwa Utopii

• Stanisław Czycz, Nie wierz nikomu. Baza

• Konrad Janczura, Przemytnicy

• Maciej Piotr Prus, Przyducha

• Marta Dzido, Frajda

• Olga Hund, Psy ras drobnych

• Juliusz Strachota, Turysta polski w ZSRR

• Jakub Michalczenia, Gigusie

• Anna Mazurek, Dziwka

• Natalka Suszczyńska, Dropie

• Antonina Kardaś, Czernucha

• Aleksandra Wstecz, Kwiaty rozłączki

• Jarek Skurzyński, Zrolowany wrześniowy Vogue

• Zenon Sakson, Zaczarowany uber

• Sławomir Shuty, Historie o ludziach z wolnego wybiegu. Pasty i skity

• Maciej Topolski, Niż

I

„Zawód kelnera to zawód usługowy, polega na usługiwaniu gościom i obsługiwaniu gości, nie ma w tym nic poniżającego”

Do usług

Pusta restauracja to scenografia, w której każdy przedmiot – od żyrandoli przez stół po podłogę – czeka na ciebie. To wszystko dla ciebie zostało stworzone i czeka, jak pies, na twoje nadejście. Stajesz w drzwiach, rozglądasz się, czemu tak pusto. Przyszedłeś tu, bo czujesz głód. Twój głód, ich głód, nasz głód. Restauracja zaprasza uniżenie, do usług. Dzień dobry. On czeka na ciebie, on – kelner, waiter. Cały jest czekaniem, a teraz stoi już przy tobie, wita cię, znajduje dla ciebie miejsce, proszę tutaj, tak, kłania się, uśmiecha, gość w restauracji, bóg w restauracji. W pierwszej chwili krępuje cię jego uniżoność, która przypomina ci uniżoność przedmiotów, taki, na przykład, sztuciec. Na wyciągnięcie ręki – brany, kiedy potrzebny, odkładany, gdy zbędny. Teraz, za sprawą tego porównania, łatwiej ci traktować kelnera jak przedmiot, nie czujesz już skrępowania i możesz spokojnie używać kelnera. Użyj go, żeby coś zamówić. Nie krępuj się, przecież używasz ludzi codziennie. Kelner ci służy, jest pomocny. Ty potrzebujesz pomocy.

Do wyboru

Może to, może tamto. Masz kłopot: w boczku, w sosie, z jajkiem, z jabłkiem. Nie tylko w niedzielę, ale i w piątek. Co wybrać? Spokojnie. Kelner wskazuje ci pozycję na długiej liście, zgadzasz się, bo zjesz wszystko, dosłownie wszystko, co przed tobą postawi, a postawi to, co akurat ma za zadanie sprzedać. Tak oto kelner wcisnął ci przedwczorajsze polędwiczki, z boga zmieniłeś się w kosz na śmieci. Nie przejmujesz się, bo czemu miałbyś. Na tym świecie jedna rzecz przemienia się w drugą, to oczywiste. Zwierzę w jedzenie, człowiek w przedmiot, bóg w kosz na śmieci. Kelner układa przed tobą sztućce, równo, równiusieńko, do tego kieliszek, szklanka. Nie patrzysz na niego, patrzysz na jego dłonie, napięcie narasta. Ten odgórnie narzucony porządek, cisza, bliskość. Patrzysz, jak dłonie pracują przed tobą. Ile dni pracy potrzeba, żeby służyły tak właśnie? Żeby tak równo, równiusieńko układały sztućce, żeby wiedziały, jak pracować? Dłonie precyzyjne, dłonie chwytające, dłonie układające. Nagle zauważasz jego brudne, wygryzione paznokcie. Czego dotykały wcześniej te dłonie tak zakończone? Czego dotykały, zanim ułożyły dla ciebie sztućce na białym obrusie? Skąd przyszły i co ze sobą przyniosły? Kiedy kelner odchodzi, wyjmujesz chusteczkę i dokładnie wycierasz sztućce. Żeby nie było śladu, wątpliwości. Nastaje czystość. Napięcie się obniża.

Do talerzy

Nagle tłum. Muzyka, którą jeszcze przed chwilą słyszałeś, zmieszała się z fragmentami słów, dźwiękami sztućców. Teraz czekasz ty. Rozglądasz się i widzisz, jak uśmiech, którym przywitał cię kelner, pracuje dla kolejnych klientów. Może to właśnie skrępowało cię podczas przywitania, ta nadmiarowa uśmiechająca się do ciebie serdeczność. Serdeczność jest niezbędna. Zwłaszcza gdy gość jest wykłócającym się o grosze skurwielem. Ty skurwielem nie jesteś. Rozglądasz się dyskretnie. Chciałbyś zajrzeć innym do talerzy, popatrzeć, jak ktoś kroi mięso, wsuwa kąsek do ust i żuje. Albo jak się oblizuje. Przełyka. Nasycanie, wchłanianie, rytm. Nie powinieneś jednak wgapiać się komuś w jedzenie. Sam nie chciałbyś, żeby tamten o patrzył, gdy sos płynie ci po brodzie lub grudka ryżu spada na podłogę. Chcesz być sam, kiedy jesz. Tylko ty i twoje jedzenie. Ty i twój głód. Głód rozkoszny, bo nasycany, uciszany. Kto chciałby dzielić się swoją rozkoszą? Rozkosz jest najlepsza, gdy nie jest dzielona. Patrzeć na jedzącego to chcieć być na jego miejscu. Tak nie można. To onieśmielające. Spuszczasz wzrok, patrzysz na podłogę.

Do reszty

A na podłodze – obok butów, okruchów, nóg stołów – pies. Pies leży przed srebrną miską z wodą. Metr nad nim jego pan je na przystawkę tatar z królika (wiesz, bo podsłuchiwałeś). W pewnym momencie nad psem pojawia się ręka jego pana. W ręce pana resztka tatara. Pies się podnosi, delikatnie wybiera z palców tę resztkę, potem wylizuje dłoń pana, kładzie się z powrotem. I wtedy – brzdęk! – strącony przez kogoś łokciem, upada na podłogę sztuciec. Ten gość już chce po niego sięgać. „Nie, nie, nie. Proszę zostawić, już go wymieniam”, woła w biegu kelner. Jakby ten sztuciec oblazło robactwo, jakby jakieś zło w niego, wraz z upadkiem, wlazło. Nie można używać sztućca, który upadł na podłogę. Podobnie z zupą do połowy zjedzoną – pójdzie do zlewu. Bułki rano upieczone, nietknięte – do czarnego wora. Nie będziesz jadł po kimś zupy, nie dostaniesz nadgryzionej bułki, odgrzewanego, nie. Znamy twoje zwyczaje. Ciepłe, świeże, chrupiące, pierwsze. Najpierwsze są serwowane tu dania, najwyższej jakości.

Do głodnego

„No, gryź”, mówi matka, wciskając dzieciakowi