Nieprawdopodobna ucieczka Uriasza Heepa ebook

H.G. Parry

Nie­praw­do­po­dobna ucieczka Uria­sza Heepa

Świat Książki

I

I

O czwar­tej rano obu­dził mnie tele­fon od młod­szego brata. Zady­szany, spa­ni­ko­wany głos grzązł mu w gar­dle, co aż nazbyt dobrze zna­łem.

– Uriasz Heep wydo­stał się na wol­ność na dzie­wią­tym pię­trze – oznaj­mił. – Nie mogę go zła­pać. Mózg spo­wi­jała mi senna wata, więc słowa dotarły do mnie z opóź­nie­niem. – Poważ­nie, Char­ley? – spy­ta­łem, kiedy wresz­cie się ock­ną­łem. – Znowu? – Ni­gdy wcze­śniej nie wyczy­ta­łem Uria­sza Heepa. – To prawda, ale… wiesz, co mam na myśli. – Potar­łem oczy, pró­bu­jąc się sku­pić. W zim­nej sypialni pano­wała cał­ko­wita ciem­ność; jedy­nym nie­ostrym źró­dłem świa­tła był zegar elek­tro­niczny. Tuż obok usły­sza­łem, jak Lydia się poru­sza i odwraca, sze­lesz­cząc pościelą. Poczu­łem się tak, jak­bym zawi­snął mię­dzy dwoma świa­tami: zdro­wym, w któ­rym zasną­łem, oraz świa­tem Char­leya, pró­bu­jącym obu­dzić mnie przez słu­chawkę. Zna­jome uczu­cie. – To Dic­kens, prawda? Wiesz, że ty i Dic­kens nie­zbyt do sie­bie pasu­je­cie, czy co wy tam razem robi­cie. Sądzi­łem, że ostat­nio trzy­masz się poezji. Tych post­mo­der­ni­stycz­nych rze­czy, które czyta się jak słow­nik skrzy­żo­wany z man­trą bud­dyj­ską i które dla nikogo nie mają sensu. – Każdy wiersz na świe­cie coś dla kogoś zna­czy. Nawet w sta­nie pół­uś­pie­nia umia­łem roz­po­znać wymówkę. – Obie­ca­łeś. Obie­ca­łeś, że to się wię­cej nie zda­rzy. – Wiem, mówi­łem serio, prze­pra­szam – szep­tał, przy­pusz­czal­nie nie chcąc alar­mo­wać ochro­nia­rzy łażą­cych po kam­pu­sie uni­wer­sy­tec­kim, a może nie chciał zwra­cać uwagi Uria­sza Heepa. – Pro­szę cię, Rob, pro­szę, wiem, że jest późno i jutro pra­cu­jesz, ale jeśli znajdą go tu rano… – Dobrze już, dobrze, uspo­kój się. – Stłu­mi­łem roz­draż­nie­nie. Nie­kiedy warto było, żeby je usły­szał, cza­sem jed­nak mogło strą­cić go w prze­paść. Teraz wyczu­wa­łem, że znaj­do­wał się nie­bez­piecz­nie bli­sko kra­wę­dzi. – Jesteś u sie­bie w gabi­ne­cie? Idę. Miej go na oku i za dzie­sięć minut zejdź, żeby mnie wpu­ścić do budynku. – Dzię­kuję. – Wes­tchnął. – Boże, naprawdę mi przy­kro, wystar­czyła sekunda… – Dzie­sięć minut – powtó­rzy­łem i roz­łą­czy­łem się. Usły­sza­łem, jak moje wła­sne wes­tchnie­nie ula­tuje w ciem­ność; prze­cze­sa­łem pal­cami włosy. No cóż, trudno powie­dzieć, żebym był zdzi­wiony. – To mój brat – wyja­śni­łem Lydii, która, jak wyczu­wa­łem, przy­glą­dała mi się z sen­nym zatro­ska­niem z dru­giej połowy łóżka. – Prze­żywa kry­zys. – Trzyma się? – Da sobie radę. – Lydia nie wie­działa, jaką postać przyj­mo­wały kry­zysy mojego brata, ale nie dzwo­nił po raz pierw­szy. Nawet nie pierw­szy raz w środku nocy. Nie mia­łem poję­cia, kto mu poma­gał, kiedy miesz­kał w Anglii, ale odkąd poja­wił się w Wel­ling­ton, lata­łem jak kot z pęche­rzem. – Po pro­stu trzeba mu w czymś pomóc. Wiesz, jaki on jest. – Dziś rano masz sprawę – przy­po­mniała mi. – Wiem – odpar­łem. – Dam radę. Zaśnij. – Nie możesz roz­wią­zy­wać za niego wszyst­kich pro­ble­mów. Ma dwa­dzie­ścia sześć lat. – Wiem. – Lydia miała rację; powi­nien nauczyć się samo­dziel­nie radzić sobie z podob­nymi spra­wami. Ale Uriasz Heep. Ni­gdy nie czy­ta­łem Dic­kensa, lecz wyro­bi­łem sobie instynkt w kwe­stii imion, a to nie brzmiało obie­cu­jąco.

Mój brat pra­cuje jako wykła­dowca na Uni­wer­sy­te­cie Księ­cia Alberta w Wel­ling­ton, dokąd, zgod­nie z obiet­nicą, mogę doje­chać z domu w mniej wię­cej dzie­sięć minut, pod warun­kiem, że zatrzy­mam się tylko, żeby wło­żyć buty i nacią­gnąć płaszcz na piżamę. W ciem­no­ści jedzie się trudno; droga okrąża cen­trum i ginie krętą wstęgą wśród pod­gó­rzy Kel­burn. Prze­ga­pi­łem zjazd i wylą­do­wa­łem po nie­wła­ści­wej stro­nie Ogrodu Bota­nicz­nego. Takie wła­śnie jest Wel­ling­ton. Mia­sto przy­cup­nęło mię­dzy zatoką a wzgó­rzami: poje­dziesz za daleko w jedną stronę, i lądu­jesz w oce­anie; za daleko w drugą, i sta­jesz przed ścianą nie­prze­by­tego lasu, wzno­szą­cego się ku chmu­rom. Nie­do­bre miej­sce dla mojego brata, któ­rego sto­su­nek do „za daleko” ni­gdy nie był zdrowy.

W poło­wie wyso­ko­ści wzgórz Kel­burn usa­do­wił się kam­pus, cha­otyczne zbio­ro­wi­sko budyn­ków po obu stro­nach drogi, połą­czo­nych wia­duk­tem. Jak na stan­dardy nowo­ze­landz­kie budynki są stare, ale Char­ley pew­nie ich tak nie postrze­gał. Jesz­cze trzy lata temu stu­dio­wał w Oks­for­dzie, gdzie nazwa­nie budynku sta­rym ozna­cza, że ktoś stu­dio­wał tam tysiąc lat temu. Raz odwie­dzi­łem Char­leya i czu­łem przy­ku­rzone brze­mię stu­leci oraz sta­rych kamieni. Nie mia­łem pew­no­ści, czy mi się tam podo­bało. Miej­sce za bar­dzo wygląda, jakby zeszło z kart książki. Liczący nie­wiele ponad sto lat kam­pus Księ­cia Alberta na­dal nosi ślady pracy ludz­kich rąk. Więk­szość budyn­ków admi­ni­stra­cyj­nych słu­żyła pier­wot­nie za miesz­ka­nia imi­gran­tom, a naj­oka­zal­sze były nawet nie­za­prze­czal­nym dzie­łem wik­to­riań­skich kolo­ni­stów, odtwa­rza­ją­cych Anglię w pod­sta­wo­wych kształ­tach archi­tek­to­nicz­nych. Myśl o Oks­for­dzie przy­wo­łuje spo­kój let­niego powie­trza; tutaj powie­trze ni­gdy nie jest nie­ru­chome i rzadko kiedy spo­kojne. Tam­tej kon­kret­nej nocy sią­pił lekki deszcz, latar­nie uliczne chwy­tały kro­ple w srebrną mgiełkę. Gdy wysia­dłem z samo­chodu, mgiełka przy­lgnęła mi do twa­rzy, kłu­jąc jak lodowe igiełki. Char­ley otwo­rzył drzwi wydziału angli­styki, chyba jesz­cze zanim zdą­ży­łem zapu­kać. W kory­ta­rzu za jego ple­cami paliło się świa­tło, dzięki czemu zoba­czy­łem wiel­kie ujmu­jące oczy, nie­sforną ciemną czu­prynę oraz wor­ko­waty swe­ter, w któ­rym wyda­wał się mniej­szy i młod­szy niż w rze­czy­wi­sto­ści. Char­ley jest w tym bar­dzo dobry. Nie zna­czyło to, że tym razem nie zamie­rza­łem go zabić – bo zamie­rza­łem – jed­nak może nie w chwili, gdy wprost wycho­dził ze skóry ze zde­ner­wo­wa­nia. – Uciekł mi – ode­zwał się natych­miast. Jak zwy­kle w sytu­acji kry­zy­so­wej mówił tak szybko, że pra­wie go nie rozumia­łem. – Sta­ra­łem się przy nim zostać, ale musia­łem do cie­bie zadzwo­nić… a komórkę mia­łem w gabi­ne­cie, więc musia­łem tam pójść, potem pró­bo­wa­łem go zna­leźć, ale… – Hej, wylu­zuj. – W lewym bucie mia­łem dziurę, co zauwa­ży­łem dopiero, gdy bie­głem po kału­żach. Teraz czu­łem roz­cia­paną, mokrą skar­petkę. – Ode­tchnij głę­boko. On musi wciąż być w budynku, prawda? Nie ma karty magne­tycz­nej, żeby wyjść, a drzwi zamy­kają po zmroku? – Zga­dza się – potwier­dził Char­ley. Posłusz­nie wziął głę­boki wdech i wypu­ścił powie­trze. Nie pomo­gło. – Jeśli nie wybije okna albo ktoś nie zosta­wił otwar­tego… – Czy coś na to wska­zuje? – Nie. Zaglą­da­łem do wszyst­kich pomiesz­czeń. Ni­gdzie go nie ma. – Znaj­dziemy go – zapew­ni­łem. – Nie martw się. To tylko przy­kry bez­rzęsy typ z cza­sów wik­to­riań­skich. – W dro­dze na kam­pus spraw­dzi­łem w Google’u, co może tłu­ma­czyć fakt, że pobłą­dzi­łem. Naj­wy­raź­niej cho­dziło o szpet­nego rudzielca, który usi­łuje zruj­no­wać życie głów­nym posta­ciom Dawida Cop­per­fielda. W dodatku ist­niał zespół roc­kowy o tej samej nazwie: nie­zły czad. – Jest ina­czej niż wtedy, gdy w wieku ośmiu lat wywo­ła­łeś z książki Dra­culę. – Wam­piry mają sła­bo­ści – odparł posęp­nie Char­ley. – Sto­ker o to zadbał. Ludzie są znacz­nie mniej prze­wi­dy­walni. Z tym aku­rat nie mogłem dys­ku­to­wać. – Chodź. Zacznijmy od two­jego gabi­netu.

Ni­gdy wcze­śniej nie byłem w gabi­ne­cie Char­leya, ale oka­zał się dokład­nie taki, jak sobie wyobra­ża­łem: zupełny chaos. Biurko zasta­wione kub­kami, które wyzie­rały też z pó­łek na książki, te zaś wyle­wały się ze wszyst­kich zakąt­ków i zaka­mar­ków, pod zaba­zgra­nymi kart­kami stał kom­pu­ter. Jedy­nym meblem wol­nym od rupieci był sfa­ty­go­wany fotel obok łóżka: Char­ley naj­wy­raź­niej tam wła­śnie sia­dał, żeby zasy­py­wać resztę gabi­netu szpar­ga­łami. W całym tym cha­osie ziała dziura w kształ­cie mojego brata: fotel, niczym zakre­ślone przez poli­cję miej­sce zbrodni.

Ani śladu zbie­głego dic­ken­sow­skiego szu­brawca, czu­łem jed­nak słabą woń dymu i mgły, którą nauczy­łem się koja­rzyć z Anglią Dic­kensa. Prócz tej woni w gabi­ne­cie uno­siły się bar­dziej zna­jome zapa­chy ksią­żek i zwie­trza­łej kawy. – A tak w ogóle, co tu robi­łeś o czwar­tej rano? – spy­ta­łem zady­szany. Bra­ko­wało mi tchu, ponie­waż na dzie­wiąte pię­tro wdra­pa­łem się po scho­dach, by nie zdra­dzić Uria­szowi Heepowi naszego przy­by­cia. Zresztą windy w tym budynku sły­nęły z tego, że się psuły. Pamię­ta­łem to z cza­sów stu­diów pierw­szego stop­nia, cho­ciaż zaję­cia mia­łem naj­czę­ściej na kam­pu­sie wydziału prawa w cen­trum. Po raz pierw­szy zna­la­złem się na wydziale angli­styki, który w ciem­no­ści pre­zen­to­wał się dość nie­sa­mo­wi­cie. Recep­cja zamknięta, w labi­ryn­cie kory­ta­rzy zale­gły cie­nie. – Koń­czy­łem pisać arty­kuł – odparł Char­ley. – No, wła­ści­wie zaczy­na­łem. W przy­szłym tygo­dniu ktoś chce go do anto­lo­gii. Sam nie wiem… Zapro­po­no­wa­łem arty­kuł o for­mie auto­bio­gra­ficz­nej w Dawi­dzie Cop­per­fiel­dzie i Wiel­kich nadzie­jach, ale zafa­scy­no­wało mnie, że Uriasz Heep pełni w Dawi­dzie Cop­per­fiel­dzie funk­cję kozła ofiar­nego nie­po­ko­jów klasy śred­niej. Zain­te­re­so­wały mnie środki, za pomocą któ­rych Dic­kens stwo­rzył postać Uria­sza Heepa jako zagro­że­nie dla porządku spo­łecz­nego; czy­ta­łem i roz­my­śla­łem o tym inten­syw­nie… – A on wysko­czył z książki – dokoń­czy­łem ponuro. Już wcze­śniej sły­sza­łem o podob­nych przy­pad­kach. – Nie mogłeś go po pro­stu odsta­wić na miej­sce? – Za szybko się zja­wił. Wie­dział, co chcę zro­bić, i nie zamie­rzał mi na to pozwo­lić. – Nie powi­nie­neś tu prze­by­wać w nocy. – Pokrę­ci­łem głową. – Zasie­dzia­łem się – odpo­wie­dział prze­pra­sza­jąco. – Zresztą, lepiej jest pra­co­wać, kiedy nikogo tu nie ma, na wypa­dek gdyby zda­rzyło się coś podob­nego. – Pew­nie tak, ale wiesz, że praw­do­po­do­bień­stwo cze­goś takiego jest więk­sze, jeśli jesteś zmę­czony. A już na pewno wtedy, gdy zasie­dzisz się w pracy. – Nie zro­bi­łem tego naumyśl­nie. – Mniej­sza z tym. – Się­gną­łem po kartkę papieru z wierzch­niej war­stwy zale­ga­ją­cej na biurku, pokrytą naj­mniej czy­telną wer­sją pisma Char­leya. Zaczą­łem czy­tać. PATRZ str. 467. Mode­lowy klerk – mode­lowy wię­zień – Heep jest swoją wła­sną paro­dią – staje się tym, czego ocze­kują po nim ludzie – komen­tarz na temat hipo­kry­zji XIX w. – lęk przed bazgroł bazgroł – kształt-bazgroł – bazgroł samego Dawida bazgroł – jak Orlick i Pip z WN – Fit­zwil­liam pisze o tym w bazgroł… – Mówi­łeś, że myśla­łeś o nim jako zagro­że­niu porządku spo­łecz­nego? Mój brat mar­kot­nie przy­tak­nął. Postaci przy­zy­wane z ksią­żek przez Char­leya są zawsze zabar­wione jego inter­pre­ta­cjami. Char­ley nazywa to post­mo­der­ni­zmem w dzia­ła­niu. Ostat­nią rze­czą, jakiej potrze­bo­wa­li­śmy, było zabar­wie­nie ostat­niej postaci zagro­że­niem, choćby teo­re­tycz­nym. – W porządku. – Pró­bo­wa­łem myśleć, co nie przy­cho­dziło mi łatwo, bo jesz­cze dwa­dzie­ścia minut wcze­śniej głę­boko spa­łem. W odróż­nie­niu od mózgu Char­leya mój nie funk­cjo­nuje dobrze przed świ­tem. – Znasz tę postać. Dokąd mógł pójść? – Nie wiem. W książce nie zbliża się do wydziału angli­styki. Chyba musimy go poszu­kać. – Char­ley!… – W porę stłu­mi­łem iry­ta­cję. Wła­ści­wie było to coś wię­cej niż iry­ta­cja. Nie­na­wi­dzi­łem tego. Zawsze tego nie­na­wi­dzi­łem, ale teraz, we wła­snym mie­ście, nie­na­wi­dzi­łem tego jesz­cze bar­dziej. Wyj­rza­łem przez okno gabi­netu. Za kam­pu­sem teren stromo opa­dał i Wel­ling­ton roz­po­ście­rało się jak koc. W oddali migo­tały świa­tła cen­trum, za nimi był długi łuk zatoki i ciemny ocean. Mój brat pra­co­wał w bała­ga­nie, ale wszystko wokół wyda­wało się nie­wia­ry­god­nie czy­ste, młode i jasne. – Sądzisz, że powin­ni­śmy spraw­dzić w biblio­tece? – spy­tał Char­ley. Z tru­dem sku­pi­łem myśli. – Czy on chciałby pójść do biblio­teki? Wła­śnie tam byś go szuka? – Może tak. Nie mam poję­cia, dokąd mógłby się udać. Ści­sną­łem pal­cami nasadę nosa. – Char­ley, za kilka godzin mam dużą sprawę. O dzie­wiątej muszę się sta­wić w sądzie. To moja praca. Ludzie na mnie liczą. Nie mogę pro­wa­dzić noc­nych poszu­ki­wań. – Powie­dzia­łem już, że prze­pra­szam! Wie­działem, że nie powi­nie­nem do cie­bie dzwo­nić. – Nie powinno być takiej potrzeby! – To tyle, jeśli cho­dzi o tłu­mie­nie iry­ta­cji. Ni­gdy nie byłem w tym dobry. – Ile razy to się jesz­cze musi wyda­rzyć? Po pro­stu panuj nad myślami w trak­cie lek­tury książki! To chyba nie takie trudne! – Może powi­nie­neś iść. Sam sobie pora­dzę. To nie jest twój pro­blem. – Ow­szem, to jest mój pro­blem. To zawsze jest mój pro­blem. Stwa­rzasz go, kiedy spro­wa­dzasz te rze­czy do mojego mia­sta i mojego życia. – Nie chcia­łem. – Nie­ważne, czego chcesz. Ważne, co robisz. Ważne, co stale robisz. – Powie­dzia­łem już, że sam się tym zajmę – powie­dział Char­ley, a jego twarz stę­żała. – Nie powi­nie­nem był cię pro­sić, żebyś tu przy­szedł. Wra­caj do domu, Rob. Mówię serio. Nie potrze­buję two­jej pomocy. Mogłem odejść. Nie wydaje mi się, żebym to zro­bił; mam nadzieję, że nie. Ale nie posia­da­łem się z wście­kło­ści, czu­łem, jak gniew popy­cha mnie do mówie­nia i robie­nia rze­czy, któ­rych sta­ra­łem się uni­kać. Gniew mógłby wyrzu­cić mnie za próg. Tylko że w tej chwili zer­k­ną­łem na Char­leya. W prze­krzy­wie­niu głowy, w rysach twa­rzy dostrze­głem coś, czego ni­gdy wcze­śniej nie zauwa­ży­łem. Pewną zapie­kłość i prze­bie­głość. W oczach bły­snęło mu coś, co mogło nie­mal ucho­dzić za zło­śli­wość. Notatki Char­leya mignęły mi przed oczami i zdjął mnie chłód. Kształt-bazgroł. Gdyby mój brat nie bazgrał jak kura pazu­rem, już wcze­śniej bym się domy­ślił. Jak już wspo­mnia­łem, twory mojego brata są zawsze zabar­wione spo­so­bem, w jaki je postrzega. Cza­sem cho­dzi o dro­biazg, nad któ­rym można zapa­no­wać: lekka odmiana oso­bo­wo­ści lub zama­zany wygląd. Inne zabar­wie­nia są głęb­sze, bar­dziej oso­bliwe, a im dalej Char­ley zapusz­cza się w głąb teo­rii lite­ra­tury, tym dziw­niej­sze są jego twory. Cechy postaci, które w tek­ście są meta­fo­ryczne, stają się absur­dal­nie, nie­bez­piecz­nie dosłowne. Nie­śmiała postać może się stać nie­wi­dzialna. Źle napi­sana postać może wyjść pła­sko. Upio­rowi w Ope­rze towa­rzy­szyła smuga ciem­no­ści, a Char­ley mógł o tym powie­dzieć jedy­nie tyle, że była to nie­do­pie­czona teo­ria doty­cząca żało­snego kłam­stwa, po czym tra­cił kon­cen­tra­cję. O ile mi wia­domo, w książ­kach Dic­kensa nie ma postaci zmie­nia­ją­cych kształty, jed­nak Uriasz Heep Char­leya wydo­stał się z kart książki wła­śnie jako ktoś taki. Od momentu, gdy wsze­dłem do budynku, stał przede mną. – Gdzie jest mój brat? – zapy­ta­łem powoli. Coś, co nie było Char­leyem, wyglą­dało na zdez­o­rien­to­wane. Nie­źle to robił – zmarsz­czył nos aku­rat tak, jak trzeba – lecz to nie miało już zna­cze­nia. Wie­działem. – O czym ty mówisz? – Nie sta­łeś przy drzwiach dla­tego, że na mnie cze­ka­łeś. – Poczu­łem, jak kawałki ukła­danki zaczy­nają paso­wać, jak to bywa w szczę­śliwe dni w sądzie, kiedy wrogo nasta­wiony świa­dek mówi nie­wła­ściwą rzecz dokład­nie w odpo­wied­niej chwili. – Zsze­dłeś na dół, ponie­waż pró­bo­wa­łeś zwiać przed moim przy­jaz­dem. Po tele­fo­nie Char­leya w jakiś spo­sób wyłą­czy­łeś go z gry i ukra­dłeś mu kartę magne­tyczną. Ale zja­wiłem się za wcze­śnie, prawda? Musia­łeś mnie wpu­ścić i ble­fo­wać. To dla­tego mówi­łeś, żebym odszedł, dla­tego usi­ło­wa­łeś spro­wo­ko­wać sprzeczkę. Chcesz, żebym wypadł z budynku, zosta­wia­jąc cię samego, dzięki czemu będziesz mógł uciec. – Rob, chyba nie… – Potrzą­snął głową. – Powi­nie­neś lepiej mnie znać – powie­działem. – Czy raczej Char­ley powi­nien, bo ty znasz mnie chyba z jego wspo­mnień. Nie opu­ścił­bym go w nie­bez­pie­czeń­stwie tylko dla­tego, że gra mi na ner­wach. – Już to zrobi­łeś – stwier­dził Char­ley i ści­snął mi się żołą­dek, bo wie­dzia­łem, że mówi prawdę. – Ow­szem – przy­zna­łem. – I wła­śnie dla­tego ni­gdy wię­cej tego nie zro­bię. Gdzie on jest? Nie chcia­łem, żeby tym razem intruz kła­mał. Prze­ci­sną­łem się obok niego na kory­tarz. – Char­ley! Kory­tarz oświe­tlało jedy­nie świa­tło z gabi­netu Char­leya. Może była to tylko gra wyobraźni, ale wydało mi się, że odpo­wie­dział mi słaby odgłos. – Dosko­nale. – Głos za moimi ple­cami róż­nił się od głosu mojego brata. Szybko się odwró­ci­łem; twarz, jaką ujrza­łem, rów­nież nie nale­żała do brata. Z pamięt­ni­kar­skiego obo­wiązku pra­gnę zauwa­żyć, że Uriasz Heep to istna szka­rada. Ma podobną do czaszki twarz – w Inter­ne­cie padło chyba okre­śle­nie tru­pia – oraz pasu­jące do niej ciało jak szkie­let: wyso­kie, blade, chude, z rudymi wło­sami obcię­tymi kró­cej niż, jak mi zda­wało, było w modzie w cza­sach wik­to­riań­skich; do tego prze­krwione oczy bez brwi i rzęs. Wraz z jego prze­mianą dżinsy i koszulka z krót­kimi ręka­wami zmie­niły się w czarny frak, strój żałob­nika. Koń­czyny dygo­tały i drżały, naj­wy­raź­niej bez jego udziału; z nie­wia­do­mego powodu przy­szło mi na myśl drzewo za naszym domem dzie­ciń­stwa. Bar­dziej inte­re­so­wał mnie nóż w dłoni Uria­sza. Nowo­cze­sny nóż do papieru trzy­mał wymie­rzony w moim kie­runku jak szty­let. – Powi­nie­nem był prze­wi­dzieć, pani­czu Rober­cie, że moja uni­żona osoba nie oszuka tak zna­mie­ni­tego, świet­nie wykształ­co­nego dżen­tel­mena. Wyba­czy mi pan, prawda, pani­czu Rober­cie? To dla­tego, że jestem taki skromny i nie­godny. – Nie wci­skaj mi kitu. – Dosze­dłem do sie­bie i ude­rzy­łem w tward­szy ton. – Ja nawet nie lubię Dic­kensa. Gdzie jest mój brat? – O, nie wolno panu myśleć, że skrzyw­dzi­łem pani­cza Char­lesa – powie­dział Uriasz i zaśmiał się, co zabrzmiało, jakby ktoś piło­wał żelazo. Głos Uria­sza koja­rzył się z mio­dem i zardze­wia­łymi gwoź­dziami. – Nie, nie, ktoś tak uni­żony jak ja… – Boże, kry­tycy lite­raccy muszą po tobie hulać – jęk­ną­łem. Wtedy to ujrza­łem: błysk nie­na­wi­ści na jego twa­rzy. W mgnie­niu oka nóż zna­lazł się przy moim gar­dle, Uriasz przy­parł mnie do prze­ciw­le­głej ściany kory­tarza, zaci­snął kości­stą dłoń na mym ramie­niu. Wszystko stało się tak szybko, że nie zdą­ży­łem się nawet skrzy­wić. Ostrze dotknęło mojej szyi, ukłuło, ale nie prze­cięło skóry. Łomot serca wypeł­niał całe ciało. – Ni­gdy o to nie pro­si­łem – wyszep­tał zja­dli­wie Uriasz. – Ni­gdy nie pro­si­łem, żeby być bied­nym, odra­ża­ją­cym czar­nym cha­rak­te­rem. Ni­gdy nie chcia­łem być słu­żal­czy, nie­szczery, zabój­czy. Ni­gdy nie chcia­łem zako­chi­wać się w kobie­cie, zawsze prze­zna­czo­nej boha­te­rowi powie­ści. – Na pewno nie – zdo­ła­łem wykrztu­sić. To była moja naj­lep­sza próba zawar­cia ugody. Lepiej by było, gdy­bym trzy­mał język za zębami. – Ale to nie twoja wina. – Panicz Char­ley wywo­łał mnie z książki. – Twarz Uria­sza, odda­lona o kilka cen­ty­me­trów od mojej, wypły­nęła z cie­nia. – Teraz chce mnie ode­słać z powro­tem. Na moje miej­sce. Przez całe moje życie wszy­scy tak wła­śnie robili. Cóż, ja nie wra­cam, sły­szysz? Nie mam zamiaru. Tutej­szy świat nie został jesz­cze napi­sany. Z tego, co mi wia­domo, sam mogę go napi­sać. Nie muszę robić tego, co każe mi powieść. Mogę robić to, co mi się żyw­nie podoba. Mimo­wol­nie wybu­chłem śmie­chem. – Chyba sporo musisz się nauczyć o naszym świe­cie, nie sądzisz? Ostrze noża wbiło się głę­biej. Nagle poczu­łem na gar­dle cie­płą kro­plę krwi, jak po zacię­ciu się przy gole­niu. Bez względu na to, co Char­ley zdo­łał zro­bić z Uria­szem Heepem, nie był to już zwy­kły wik­to­riań­ski nik­czem­nik bez rzęs. – Dobra, posłu­chaj. – Sta­ra­łem się mówić spo­koj­nie, bez drże­nia w gło­sie. – Odejdź, jeśli chcesz. Powiedz tylko, gdzie jest mój brat. – A co cię to niby obcho­dzi? Widzia­łem cię w jego wspo­mnie­niach. Wcale go nie lubisz. Wolał­byś, żeby ni­gdy tu nie przy­jeż­dżał. – Nie­prawda – zapro­te­sto­wa­łem. – Ow­szem, prawda. – Uriasz potrzą­snął szka­radną głową. – W obli­czu nad­cho­dzą­cych wyda­rzeń lepiej ci będzie bez niego. Nie mie­szaj się, nie wychy­laj, nie przy­glą­daj się zbyt dokład­nie temu, co się dzieje, taka jest moja pokorna suge­stia, pani­czu Rober­cie. Cie­ka­wość wzięła na chwilę górę nad lękiem. – Co masz na myśli? – spy­ta­łem, marsz­cząc czoło. – To, co powie­działem, pani­czu Rober­cie. Nie mie­szaj się. Ta sprawa cię nie doty­czy. Nie chcesz, żeby cię doty­czyła. – Co mnie nie doty­czy? – Nowy świat – odparł Uriasz. – W nowym świe­cie nie będzie dla cie­bie miej­sca. W głębi kory­tarza drzwi otwo­rzyły się z trza­skiem. Instynk­tow­nie odwró­ci­łem się w stronę odgłosu, zanim dotarło do mnie, co to było. Moim oczom uka­zał się brat. Tym razem nie­wąt­pli­wie był to on. Miał na sobie takie samo ubra­nie jak pod­szy­wa­jący się pod niego Uriasz Heep; może tylko ten ubiór z naszego świata dzi­wo­ląg znał na tyle dobrze, by go kopio­wać. Włosy były taką samą zmierz­wioną czu­pryną wyma­ga­jącą strzy­że­nia. Mimo to nie myli­łem się. Brat wyglą­dał ina­czej. Twarz miał łagod­niej­szą, mniej pewną sie­bie, oczom bra­ko­wało prze­bie­gło­ści, jaką dostrze­głem u kopii. Przy­pusz­czam, że w powie­ści Dic­kensa zło jest realne i widoczne na pierw­szy rzut oka. Na nasz widok mój brat się zatrzy­mał. Cho­ciaż Uriasz Heep odwró­cił się w tym samym momen­cie, co ja, nóż na­dal doty­kał mego gar­dła. Brat pod­niósł głowę. – Puść go. – W jego gło­sie dał się sły­szeć angiel­ski akcent, który poja­wiał się od czasu do czasu po powro­cie brata z obczy­zny. – Już tu jestem. Koniec. – Z całym sza­cun­kiem, pani­czu Char­leyu – powie­dział Uriasz. – Byłeś tu od samego początku. Zwią­za­łem cię i scho­wa­łem w sza­fie. – Cóż, wró­ci­łem – odparł sła­bym gło­sem. Sko­rzy­sta­łem z oka­zji. Uriasz patrzył w inną stronę; ale nawet gdyby nie patrzył, serce waliło mi tak szybko, że nie ustał­bym spo­koj­nie ani chwili dłu­żej. Chwy­ci­łem Uria­sza za prze­gub i ode­rwa­łem nóż od gar­dła. Uriasz syk­nął i rzu­cił się w przód. Tym razem jed­nak byłem przy­go­to­wany na jego żyla­sty uchwyt; adre­na­lina doda­wała mi sił. Mocno ści­ska­łem jego prze­gub, odsu­wa­jąc go od sie­bie; jed­no­cze­śnie chwy­ci­łem drugą rękę Uria­sza i dzier­ży­łem, jakby od tego zale­żało moje życie. Mia­łem wra­że­nie, że trzy­mam wijący się szkie­let. Kości Uria­sza prze­bi­jały przez ubra­nie, z ust doby­wał się nie­ziem­ski sko­wyt zjawy. Nóż stuk­nął o pod­łogę. – Teraz! – wark­ną­łem. – Ode­ślij go! – Nie! – zawo­łał Uriasz. W jego gło­sie sły­szało się zapie­kłą nie­na­wiść, ale i roz­pacz. Mimo­wol­nie zro­biło mi się przy­kro. – Nie macie poję­cia, jak jest w tej książce. Oni zawsze wygry­wają. Wszy­scy mnie nie­na­wi­dzą, ja ich nie­na­wi­dzę, a oni zawsze wygry­wają! – Wiem – powie­dział Char­ley, naj­wy­raź­niej rów­nież nie­szczę­śliwy. – Naprawdę mi przy­kro. Z wyra­zem sku­pie­nia na twa­rzy, Char­ley wycią­gnął rękę i dotknął ramie­nia Uria­sza. Nagle uzmy­sło­wi­łem sobie, że moje dło­nie ści­skają powie­trze. Bły­snęło świa­tło, mię­dzy jed­nym ude­rze­niem serca a następ­nym Uriasz Heep znikł. Jego krzyki utrzy­my­wały się dłu­żej, podob­nie jak woń wik­to­riań­skiego dymu i mgły. Lydia miała rację. Naprawdę powi­nie­nem pozwo­lić Char­leyowi zała­twiać te sprawy samo­dziel­nie.

II

II

Kiedy mój brat się uro­dził, mia­łem cztery i pół roku. Zanim po raz pierw­szy zaczerp­nął powie­trza, o mały włos nie umarł. Wszy­scy długo sądzili, że fak­tycz­nie umarł; lekarz mówił coś o kom­pli­ka­cjach poro­do­wych. Ponie­chali prób reani­ma­cji, owi­nęli go w kocyk i zamie­rzali prze­ka­zać do kre­ma­cji, czy co tam robią z mar­twymi nowo­rod­kami. Moja matka trzy­mała go na ręku, kiedy zaczął pła­kać. Wszy­scy uznali, że wyda­rzył się cud, a więk­szość ludzi podej­rze­wała, że brat doznał dłu­go­trwa­łego uszko­dze­nia mózgu. W retro­spek­cji to bar­dzo zabawne.

Nie byłem świad­kiem cudu, cho­ciaż mia­łem być. Brat uro­dził się w naszym sta­rym domisz­czu na wsi, gdzie mia­łem prze­by­wać, cho­dzić z ojcem po salo­nie, pod­czas gdy matka wyda­wała brata na świat. Z jakie­goś powodu rodzice uznali, że to będzie dla mnie dobre. Jed­nak brat uro­dził się przed ter­mi­nem, zresztą na długo przed nim – usta­la­jąc wzo­rzec całego swo­jego roz­woju, z wyłą­cze­niem punk­tu­al­no­ści – a mnie wysłano wcze­śniej na week­end do babci Suther­land. Pamię­tam, że przy­wie­ziono mnie naza­jutrz, żebym zoba­czył bra­ciszka otu­lo­nego w kocyki w łóżeczku, w pokoju, który pomo­głem dla niego poma­lo­wać. Podobno zanim się uro­dził, nie mówi­łem o niczym innym, tylko o tym, że będę miał młod­szego brata; naj­wy­raź­niej byłem tym ogrom­nie pod­nie­cony. Zara­zem chyba nie rozumia­łem, co to ozna­cza, bo pamię­tam, że na jego widok zdzi­wie­nie i bojaź­liwy podziw ode­brały mi mowę: był taki rze­czy­wi­sty, nama­calny, a przy tym maleńki i kru­chy; jego wiel­kie ciemne oczy patrzyły w moje i szar­pały mnie za serce. Spo­dzie­wa­łem się, że nowo­ro­dek będzie miał nie­bie­skie oczy, jak ja. Pamię­tam, że mama i tata wyszli po coś z pokoju, może po moje rze­czy z samo­chodu, a brat zaczął lękli­wie popła­ki­wać, bo został sam. W tam­tej chwili poją­łem, że zro­bię wszystko – w razie potrzeby zabiję cały świat – byle tylko się nie bał ani nie stała mu się krzywda. – Nie bój się – powie­dzia­łem. – Jestem przy tobie. Zaopie­kuję się tobą. Nie pamię­tam, czy brat uci­szył się na dźwięk mojego głosu, pew­nie nie. Ni­gdy nie było mię­dzy nami takich chwil. Pamię­tam jed­nak, że posta­no­wi­łem zostać naj­lep­szym star­szym bra­tem, jakiego widział świat. Nie nale­ża­łem do dzieci zazdro­snych o nowo­rodka w domu. Posta­no­wi­łem nauczyć brata wszyst­kiego, co umia­łem. W wieku ośmiu mie­sięcy zaczął mówić. Naprawdę mówić. Jeżeli kie­dy­kol­wiek potrze­bo­wał nie­mow­lę­cego gawo­rze­nia, obmy­ślał je samo­dziel­nie w swo­jej gło­wie, bez naszej pomocy. Jego pierw­sze słowa były popraw­nymi zda­niami, które z każ­dym dniem sta­wały się coraz popraw­niej­sze; brat strasz­li­wie się fru­stro­wał, kiedy nie wie­dział, jak coś się nazywa, albo gdy skład­nia była nie­wła­ściwa. Mniej wię­cej w tym okre­sie nauczy­łem go wszyst­kich kolo­rów w jego pokoju; prze­wa­żał żółty. Wtedy chyba po raz ostatni cze­go­kol­wiek go nauczy­łem. W wieku dwóch lat czy­tał moje książki. Kiedy skoń­czył trzy lata, prze­czy­tał więk­szość ksią­żek naszych rodzi­ców. Ludzie zaczęli nazy­wać go genial­nym dziec­kiem, inni, ostroż­niejsi, posłu­gi­wali się okre­śle­niem „bar­dzo uta­len­to­wany”. W wieku czte­rech lat zaczął spro­wa­dzać z ksią­żek ludzi i przed­mioty. Zaczęło się od dro­bia­zgów. Po jego lek­tu­rze w powie­trzu uno­siły się zapa­chy: pie­czo­nego cia­sta, świe­żej trawy na wsi, roz­pry­sku­ją­cych się fal oce­anu. Pew­nego dnia matka zastała go bawią­cego się przy­ci­skiem do papieru o zabaw­nym wyglą­dzie. Kiedy spy­tała go, skąd się wziął, odparł: – Rok 1984. Innym razem weszła do pokoju, by oznaj­mić, że obiad jest gotowy, i zastała mojego brata bawią­cego się Kotem Pro­tem. Myślę, że więk­szość ludzi byłaby uspra­wie­dli­wiona tra­cąc głowę, kiedy ich czte­ro­let­nia pocie­cha wycza­ro­wa­łaby postać z książki Dr Seussa. Podziwu godne, że matka głowy nie stra­ciła. Sta­now­czo naka­zała Char­ley­owi ode­słać kota tam, skąd przy­był. Wąt­pię, żeby mój brat wie­rzył, że potrafi to uczy­nić, mimo to spró­bo­wał i oka­zało się, że potrafi. Następ­nie matka ujęła go za ramię i zabro­niła kie­dy­kol­wiek cokol­wiek spro­wa­dzać. Pod żad­nym pozo­rem. Należy oddać Char­ley­owi, że naprawdę się sta­rał, lecz naj­wy­raź­niej pew­nych rze­czy nawet on nie umie. Nie byłem świad­kiem poja­wie­nia się Kota Prota. Prze­ga­pi­łem chyba wszyst­kie wyda­rze­nia, sta­no­wiące treść rodzin­nych opo­wie­ści. W tym cza­sie prze­by­wa­łem w domu przy­ja­ciela w mie­ście. Gdy wró­ci­łem, matka uprze­dziła mnie, że tę sprawę należy zacho­wać w tajem­nicy. Jeśli powiem komu­kol­wiek, odbiorą nam Char­leya. Wszy­scy musie­li­śmy zapew­nić mu bez­pie­czeń­stwo. Póź­niej zda­rzało się, że nie miał­bym nic prze­ciwko temu, gdyby ode­brano nam Char­leya, pod warun­kiem, że nie tra­fiłby w jakieś okropne miej­sce. Dora­sta­jąc, nie rozumia­łem, dla­czego wszystko przy­cho­dzi mu z taką łatwo­ścią, nawet rze­czy fizycz­nie nie­moż­liwe. Byłem zdez­o­rien­to­wany, potem ogar­niała mnie iry­ta­cja, wresz­cie prze­peł­niała gorycz. Ochronny uścisk, w jakim brat trzy­mał moje serce, stop­niowo się roz­luź­nił, a może nauczy­łem się go igno­ro­wać. Chcia­łem poka­zy­wać mu różne rze­czy, ale działo się na odwrót. Nie tego ocze­ki­wa­łem po młod­szym bra­cie.

Gdy skoń­czył trzy­na­ście lat, wyje­chał na stu­dia do Oks­fordu, na drugi koniec świata. W tym samym roku roz­po­czą­łem stu­dia praw­ni­cze w Wel­ling­ton, odda­lo­nym o godzinę drogi samo­cho­dem. Z coraz więk­szą roz­ko­szą zanu­rza­łem się w świat sal sądo­wych, kawiarni i miej­skich ulic; Char­leya pochło­nęły książki, język i sta­ro­dawne sale wykła­dowe. Oprócz świąt Bożego Naro­dze­nia i uro­dzin pra­wie się nie poro­zu­mie­wa­li­śmy. Kiedy trzy lata temu zadzwo­nił do mnie w nocy z Anglii, z tru­dem roz­po­zna­łem jego głos.

– Cześć, Rob – powie­dział. – To ja. Hm, nie wiem, czy mama i tata ci powie­dzieli, ale wła­śnie zapro­po­no­wano mi posadę w Wel­ling­ton. Przy­jeż­dżam w przy­szłym mie­siącu. Nie masz nic prze­ciwko temu? – Czemu miał­bym mieć coś prze­ciwko temu? – spy­ta­łem, poj­mu­jąc, że życie, które uwi­łem sobie z taką pie­czo­ło­wi­to­ścią, wła­śnie dobie­gło końca. Char­ley nic nie mógł na to pora­dzić; nawet w chwi­lach naj­sil­niej­szej gory­czy wie­dzia­łem, że to prawda. Nie cho­dziło o to, co robił, w każ­dym razie nie o to, co robił celowo. Wszystko spro­wa­dzało się do tego, jaki był. Przy­szedł na świat, cią­gnąc za sobą sny, opo­wie­ści i nie­praw­do­po­do­bień­stwa, a ja wie­dzia­łem, że przy­je­dzie do mojego mia­sta i zacznie robić to samo.

III

III

– Dopadł mnie zarazpo moim tele­fo­nie do cie­bie – tłu­ma­czył Char­ley, gdy jecha­li­śmy przed świ­tem. Pod nami Wel­ling­ton dopiero budziło się do życia; w oknach zapa­lały się poje­dyn­cze świa­tła, a poma­rań­czo­wo­szary poblask na nie­bie zapo­wia­dał desz­czowy ranek. – Miał nóż, pew­nie zna­lazł w maga­zy­nie. Przy­wią­zał mnie do kalo­ry­fera jed­nym z tych pla­sti­ko­wych ustrojstw, które zaci­skają się tylko w jedną stronę. Zawsze ich nie­na­wi­dzi­łem. Przy­po­mi­nają nam, że cza­sem życie nie daje dru­giej szansy.

– Czy to jest zgodne z cha­rak­te­rem postaci? – Pokrę­ci­łem głową. – Zwią­zy­wać ludzi pla­sti­ko­wymi paskami? – W grun­cie rze­czy myślę, że to po tro­sze moja wina – wyznał Char­ley, co mnie nie zdzi­wiło. Raczej nie mogło być ina­czej, prawda? – W mojej gło­wie rodziła się myśl o tym, że Uriasz Heep i Orlick z Wiel­kich nadziei są cie­niami głów­nych boha­te­rów. Część Orlicka pomie­szała się chyba z Uria­szem. Taki już wpływ na ludzi ma Orlick. Nie mia­łem poję­cia, kim jest Orlick, ani mnie to nie obcho­dziło. Serce na­dal waliło mi mło­tem. – Po pro­stu… późną nocą trzy­maj się z dala od wik­to­riań­skich melo­dra­ma­tów. Jeśli już musisz pra­co­wać nad prozą, zaj­mij się Jane Austen. Naj­gor­sze, co może się u niej zda­rzyć, to jedno czy dwa zła­mane serca. – To jest uprosz­cze­nie Austen – zauwa­żył Char­ley roz­tar­gnio­nym tonem. Roz­cie­rał prze­guby, w które wbi­jały się pla­sti­kowe paski. – Wobec tego zostaw uprosz­cze­nia w spo­koju! Na litość boską. Zro­bi­łeś z Uria­sza Heepa postać zmie­nia­jącą kształty? – Mia­łem jedy­nie na myśli, że kształ­to­wał się tak, by nagiąć się do ocze­ki­wań spo­łe­czeń­stwa, robił to jed­nak w spo­sób paro­dy­styczny, wzno­sząc się ponad te ocze­ki­wa­nia. To była meta­fora. – W takim razie trzy­maj się też z dala od meta­for – pora­dzi­łem. – Przy­naj­mniej poza godzi­nami pracy. Mówię poważ­nie. To nie było tylko iry­tu­jące, ale nie­bez­pieczne. – Prze­pra­szam – powie­dział Char­ley. – Jesteś pewien, że cię nie skrzyw­dził? – Jasne, że jestem pewien, kre­ty­nie. – Brat pytał mnie już o to pięć czy sześć razy, mię­dzy prze­pro­si­nami. Jeśli idzie o skru­chę, Char­ley czę­sto popada w prze­sadę. Trudno przez to gnie­wać się na niego, za to bar­dzo łatwo iry­to­wać. – Tylko mnie musnął. Za to ty wyglą­dasz, jak­byś jesz­cze nie doszedł do sie­bie. – Jest już znacz­nie lepiej. – Zawsze po ode­sła­niu kogoś z powro­tem do książki Char­ley spra­wia wra­że­nie zmę­czo­nego, jakby krę­ciło mu się w gło­wie. – Naprawdę nie musia­łeś mnie odwo­zić. Mogłem sam poje­chać. – Chyba zda­jesz sobie sprawę, że w minio­nym tygo­dniu wiatr wzmógł się do stu kilo­me­trów na godzinę, prawda? Masz na myśli jazdę pod górę, w głąb buszu? – Dał­bym radę. – Char­ley wzru­szył ramio­nami. – To nie jest rower, ale moto­ro­wer. – To jest śmier­telna pułapka. Już wiele lat temu nale­żało go oddać na złom. Hamulce albo nie pra­cują, albo jesz­cze ich nie opa­no­wa­łeś. Poza tym sam przy­zna­łeś, że nie śpisz już dwie noce z rzędu. Pozwo­le­nie ci na jazdę na moto­ro­werze byłoby zbrod­ni­czym zanie­dba­niem. – O czwar­tej rano wycią­gną­łem cię z łóżka, żebyś uga­niał się za dic­ken­sow­skim szu­braw­cem po kam­pu­sie w Kel­burn. Coś mi mówi, że mógł­byś mnie zamor­do­wać, a żadna ława przy­się­głych w kraju nie wyda­łaby wyroku ska­zu­ją­cego. Mimo­wol­nie prych­ną­łem. – Nie myśl, że nie odczu­wam pokusy. Masz wiel­kie szczę­ście, że wyrzu­ci­łem to z sie­bie, kiedy Uriasz Heep się pod cie­bie pod­szy­wał. Teraz nie chce mi się do tego wra­cać. Jak udało cię się wydo­stać z szafy? – A… – Char­ley ziew­nął. Teraz, gdy pod­nie­ce­nie opa­dło, mój brat zani­kał w szyb­kim tem­pie. – W sza­fie leżały egzem­pla­rze Le Morte Dar­thur. Ponie­waż mia­łem zwią­zane ręce, dotar­łem do nich dopiero po pew­nym cza­sie. W końcu musia­łem kop­nąć półkę. Wtedy zdo­ła­łem wyczy­tać z książki Exca­li­bur i bez trudu prze­cią­łem więzy. – Wyczy­ta­łeś Exca­li­bur? – Wle­pi­łem wzrok w brata. – Zaraz będzie zakręt – przy­po­mniał mi, więc szybko prze­nio­słem wzrok z powro­tem na krętą drogę pro­wa­dzącą na poro­śnięte buszem wzgó­rza. W dole stał Par­la­ment, a także gmach sądu okrę­go­wego, gdzie ocze­ki­wano mnie już za kilka godzin. – To nie było trudne – dodał Char­ley. – Exca­li­bur jest waż­nym przed­mio­tem. Nie­trudno o mocną lek­turę, która go ożywi. Znacz­nie trud­niej było uwol­nić się za pomocą mie­cza. Chyba o mały włos nie prze­cią­łem sobie prze­gu­bów. Nagle usły­sza­łem, jak wołasz mnie po imie­niu. Zrozumia­łem, że domy­śli­łeś się, z kim tak naprawdę roz­ma­wiasz, a to ozna­czało, że grozi ci nie­bez­pie­czeń­stwo. Zawi­ni­łem. Musia­łem coś zro­bić. Nie byłem pewien, co na to rzec. Niby chcia­łem mu podzię­ko­wać, ale czu­łem, że przez to mój gniew stałby się mniej prze­ko­nu­jący. Osta­tecz­nie zado­wo­li­łem się pyta­niem: – Czy to czyni cię pra­wo­wi­tym kró­lem Anglii albo kimś w tym rodzaju? – Nie ten miecz. Exca­li­bur poda­ro­wała Pani Jeziora. Miecz ozna­cza chyba tylko tyle, że jutro rano muszę posprzą­tać w sza­fie. Dzi­siaj. – Brat znowu ziew­nął. – Więc jaką masz sprawę? Zasko­czył mnie. – Co takiego? – Powie­dzia­łeś Uria­szowi, że wcze­śnie rano masz sprawę w sądzie. Co to takiego? Siłą rze­czy zaczą­łem się zasta­na­wiać, co jesz­cze pod­słu­chał z mojej roz­mowy z Uria­szem, zanim zda­łem sobie sprawę, kim jest. Pew­nie nic, czego nie powie­działbym mu pro­sto w twarz, ale byłem zły. – Nie chcesz słu­chać o moich spra­wach. – Czemu nie. Mógł­bym pomóc. – One doty­czą praw­dzi­wego świata. Fak­tów i liczb. W ciągu całego życia żyłeś naj­wy­żej w poło­wie w rze­czywistości. Poza tym… – Urwa­łem. – Co? – Nic. To zna­czy, ty wła­ści­wie śpisz. Jeśli zacznę opo­wia­dać ci o pracy, w ciągu pię­ciu minut odpły­niesz. To była prawda, ale już mia­łem powie­dzieć, że nie potrze­buję jego pomocy. Coś takiego mógł­bym powie­dzieć jako roz­draż­niony nasto­la­tek i co, w głębi serca, na­dal mówi­łem, ile­kroć Char­ley infor­mo­wał mnie o czymś, o czym nie wie­dzia­łem, albo kiedy jego umysł bły­ska­wicz­nie wycią­gał wnio­sek, zanim mój zdą­żył choćby drgnąć. Wła­śnie to mia­łem na końcu języka w gabi­ne­cie Char­leya. Nie chcia­łem, żeby mi poma­gał. Char­ley wszystko znisz­czy. – Nie zro­bię tego – powie­dział Char­ley. Chyba umknęły mu słowa, któ­rych nie wypowie­działem, ale z nim ni­gdy nie było wia­domo. – Spró­buj. – Zapo­mnij. – Zawa­ha­łem się. – Char­ley? – Tak? Pra­wie udało mi się utrzy­mać język za zębami, ale sprawa za bar­dzo mnie drę­czyła. – Zanim się poja­wi­łeś, Uriasz Heep powie­dział, że coś nad­cho­dzi. Użył chyba słów „nowy świat”. Powie­dział, że znaj­dziesz się w jego cen­trum. Co miał na myśli? – Nie mam poję­cia – odparł Char­ley. – Musia­łem to prze­oczyć, kiedy pró­bo­wa­łem wydo­stać się z szafy. Na pewno tak powie­dział? – Jestem pra­wie pewien. Przy­ty­kał mi nóż do gar­dła, więc dość pil­nie uwa­ża­łem. Ale on nie wie nic, czego ty sam nie wiesz, prawda? Nie ma takiej moż­li­wo­ści. Nie­które inte­li­gentne posta­cie z ksią­żek posia­dają wię­cej wspo­mnień Char­leya niż inne. Kiedy mój brat miał sie­dem lat, w pokoju gościn­nym zamiesz­kał na kilka dni Sher­lock Hol­mes, który na tyle znał się na współ­cze­snym świe­cie, że mógł ucho­dzić za przy­ja­ciela rodziny i pobić wszyst­kie nasze rekordy w Pac-Mana. Mimo to wszyst­kie posta­cie pocho­dzą z głowy Char­leya. Nie mogą powie­dzieć mu nic, czego sam już nie wie. – Ostat­nio fak­tycz­nie zano­siło się na coś dziw­nego – powie­dział z waha­niem Char­ley. – Zauwa­ży­łeś? Może w zeszłym roku, ale przede wszyst­kim w ostat­nich tygo­dniach. Kątem oka widuję rze­czy, z któ­rymi jest coś nie tak. – Na uni­wer­sy­te­cie? – Nie… cóż, tak, raz czy dwa. Jakiś czas temu sta­łem mię­dzy pół­kami w biblio­tece i obok mnie prze­bie­gło bar­dzo szybko coś się­ga­ją­cego mi do kolan. – Pew­nie małe dziecko. One ist­nieją, wiesz? – Co robi­łoby dziecko w biblio­tece uni­wer­sy­tec­kiej? Szu­kało trze­ciego tomu Zmierz­chu Cesar­stwa Rzym­skiego? Poza tym, kiedy posze­dłem za tym czymś, drzwi zatrza­snęły mi się przed nosem. To masywne drzwi. Małe dziecko nie mogłoby ich otwo­rzyć i zatrza­snąć tuż przede mną. Zresztą te rze­czy nie działy się wyłącz­nie na uni­wer­sy­te­cie. W zeszłym tygo­dniu byłem na ulicy Cuba i… to zabrzmi dziw­nie, ale mogę przy­siąc, że widzia­łem, jak Art­ful Dodger kupuje muf­finki. – Fak­tycz­nie dziwne. Jak rów­nież nie­moż­liwe. To chyba wyja­śnia, skąd Uriasz Heep zaczerp­nął pomysł. – Ale nie w kwe­stii nowego świata. Ni­gdy wcze­śniej o tym nie sły­sza­łem. I… – Co? – spy­ta­łem, kiedy prze­rwa zanadto się wydłu­żała. – Nic. Niczego nie zauwa­żyłeś? – Zauwa­żam wiele rze­czy. Naprawdę dziwne rze­czy, jakie widy­wa­łem w tym mie­ście, to te, które tu spro­wa­dzasz. – Sam mówi­łeś, że Uriasz Heep powie­dział ci… – Wiem, i żałuję, że o tym wspo­mnia­łem. To tylko taki zwrot. Na pewno nic nie zna­czy. – Wszystko coś zna­czy. – Zamilkł na chwilę. – To nie wypa­dło dobrze. Chcę powie­dzieć, że sfor­mu­ło­wa­nia są ważne. Wła­śnie tego pró­buję teraz uczyć stu­den­tów na zaję­ciach z poezji. Słowa dobiera się bar­dzo sta­ran­nie. Opo­wie­ści są zbu­do­wane ze słów. – To nie jest opo­wieść, ale rze­czywistość. Rze­czy­wi­stość jest zbu­do­wana z fak­tów. – Nie ma nic bar­dziej zwod­ni­czego niż oczy­wi­sty fakt – stwier­dził Char­ley, co zabrzmiało jak cytat. Zanim zdą­żyłem odpowie­dzieć zbyt gwał­tow­nie, potrzą­snął głową. – Prze­pra­szam. Masz rację. Ja wła­ści­wie już śpię. Może on po pro­stu się z tobą dro­czył. W końcu to Uriasz Heep. Taki już jest. – Otóż to – odpar­łem. Ponie­waż dokład­nie to chcia­łem usły­szeć, nie drą­ży­łem dalej. Wie­dzia­łem jed­nak, że Uriasz Heep z całą pew­no­ścią się nie dro­czył.

Kiedy odwio­złem Char­leya i wró­ci­łem do domu, Lydia wła­śnie się ubie­rała. Pra­cuje jako mene­dżerka w restau­ra­cji City Limits na Cour­te­nay Place i jej dzień zaczyna się albo bar­dzo wcze­śnie, albo bar­dzo późno, nie­kiedy jedno i dru­gie. Tym razem dzień zaczął się nieco za wcze­śnie dla nas obojga.

– Z twoim bra­tem wszystko w porządku? – spy­tała, kiedy się goli­łem, a Lydia zakła­dała kol­czyki przed maleń­kim luster­kiem łazien­ko­wym. (Cią­gle cze­kał nas remont łazienki). – Mniej wię­cej za godzinę znowu zacznie znowu łazić po ścia­nach. – Co ozna­czało, że przed połu­dniem powi­nie­nem do niego zadzwo­nić i przy­po­mnieć, żeby nie postę­po­wał idio­tycz­nie. Po przy­pad­ko­wym wyczy­ta­niu postaci z książki Char­ley był zazwy­czaj tak zafa­scy­no­wany efek­tem, że gdy tylko mijały zawroty głowy i zmę­cze­nie, przy­pad­kiem/celowo robił to ponow­nie. – Czy zamie­rzasz mi powie­dzieć, na czym pole­gał pier­wotny pro­blem? – Czy to ma zna­cze­nie? – Oczy­wi­ście, że to ma cho­lerne zna­cze­nie! – Umie­ściw­szy kol­czyk na miej­scu, Lydia odwró­ciła się do mnie. Natych­miast zaczą­łem szy­ko­wać obronę. – Chcę wie­dzieć, co się dzieje. Trosz­czę się o two­jego brata. Lubię go. I za nic nie potra­fię sobie wyobra­zić, w co takiego mógł się zamie­szać, że musi wycią­gać cię z łóżka w środku nocy. Dla­czego musisz mu poma­gać? Char­ley nie jest takim typem. Lydia nie pytała o to po raz pierw­szy, wie­dzia­łem też, że nie po raz ostatni. Nie potra­fi­łem wymy­ślić żad­nej odpo­wie­dzi. Nie cho­dziło jedy­nie o to, że jesz­cze ni­gdy nikomu nie zdra­dzi­łem sekretu Char­leya, ani o to, że pra­gną­łem uchro­nić Lydię przed koniecz­no­ścią strze­że­nia sekretu – cho­ciaż oby­dwa powody były nie­ustan­nie obecne w moich myślach, cza­sem tak bli­sko sie­bie, że nie potra­fi­łem ich roz­róż­nić. Wie­dzia­łem tylko, że kiedy jej powiem, nasze życie zmieni się nie­odwo­łal­nie. Nie byłem na to gotowy. Zbyt ciężko wal­czy­łem o nasze życie w obec­nej postaci. – Znasz go – powie­dzia­łem, moż­li­wie jak naj­bar­dziej bez­tro­skim tonem. – Char­ley jest bez­na­dziejny. – Nie­prawda – zaopo­no­wała Lydia. – Ow­szem, czę­sto nie wie, jaki jest dzień tygo­dnia, ale nie obro­nił pracy dok­tor­skiej w wieku dzie­więt­na­stu lat na dru­gim krańcu świata dzięki byciu bez­na­dziejnym. Minio­nej nocy wyda­rzyło się coś bar­dzo nie­do­brego. W prze­ciw­nym razie mógł­byś mi powie­dzieć, co się stało. – Minio­nej nocy było źle – przy­zna­łem. – Teraz jest dobrze. – Takie to pro­ste? Pro­blem naj­zwy­czaj­niej w świe­cie się roz­wiał? – Dokład­nie to się stało – odpar­łem. – I ty roz­wiałeś pro­blem? – Nie­zu­peł­nie. Zro­bił to Char­ley, ale przy mojej pomocy. – Jestem pewna, że pomo­głeś. – Lydia mówiła szcze­rze; jej twarz zła­god­niała. Ponie­waż ludzki cha­rak­ter jest, jaki jest, zasta­na­wia­łem się, czy moje słowa zabrzmiały nieco żało­śnie. – Wiesz, nie mam nic prze­ciwko temu, że chcesz się nim opie­ko­wać. Dosko­nale to rozu­miem. Char­ley to twój brat. Mam czte­rech wła­snych. Wiem, jak to jest. Nie poj­muję tylko, dla­czego to musi być taka tajem­nica. Nie ukry­wam, zda­rza mi się myśleć, że może lepiej byłoby dla was obu, gdy­byś cza­sem pozwo­lił mu roz­wią­zy­wać pro­blemy samo­dziel­nie. Zda­łem sobie sprawę, że pod­czas mojej nie­obec­no­ści Lydia nie spała i roz­my­ślała o tym wszyst­kim, zarówno dla wła­snego, jak i mojego dobra. Jeste­śmy razem od czte­rech lat, ale nie prze­staje mnie zdu­mie­wać, jak długo potrafi ana­li­zo­wać wła­sne uczu­cia, cier­pli­wie je sor­to­wać, roz­plą­ty­wać dopóty, dopóki może wyra­zić je w sło­wach. Ja, według Lydii, uży­wam słów, aby celowo dez­orien­to­wać sie­bie i innych. Jestem praw­ni­kiem, więc Lydia przy­pusz­czal­nie ma rację. – Przy­pusz­czal­nie masz rację – powie­dzia­łem. – Jed­nak raczej nie mogę go zbyć, kiedy dzwoni w środku nocy ogar­nięty paniką. – Nie – przy­znała Lydia. – Nie to mia­łam na myśli. Wiesz, powi­nie­neś był mi pozwo­lić ze sobą poje­chać. W zeszłym mie­siącu pomo­głeś prze­pro­wa­dzić moich rodzi­ców do nowego domu. – Spro­wa­dzało się to do nosze­nia pudeł. I jedze­nia pysz­no­ści przy­go­to­wa­nych przez two­jego ojca. Całą oka­zję można nazwać spo­tka­niem rodzin­nym. Lydia ma hopla na punk­cie spo­tkań rodzin­nych. Jedna część jej rodziny to Maorysi, druga to Grecy; w dowol­nym momen­cie w jej życiu nie bra­kuje entu­zja­stycz­nych krew­nych. Jeśli zacho­dzi koniecz­ność, Lydia zazwy­czaj zga­dza się na taką defi­ni­cję. Tym razem posłała mi ostre spoj­rze­nie, lecz na szczę­ście nie drą­żyła tematu. – Cóż, jeśli pla­nu­jemy zatrzy­mać się w mie­ście na śnia­da­nie, powin­ni­śmy ruszać – powie­działa. – Jeśli nie, jedno z nas musi nauczyć się goto­wać w ciągu trzech minut, ponie­waż czwartki wyma­gają cze­goś wię­cej niż grzanki wrzu­co­nej do tostera w ostat­niej chwili oraz prze­ter­mi­no­wa­nego jogurtu. Wiesz, że to prawda. Poca­ło­wa­łem Lydię, po czę­ści dla­tego, że mia­łem ochotę, po czę­ści w podzięce za to, że pró­bo­wała oka­zać zro­zu­mie­nie wobec zja­wi­ska, któ­rego tak naprawdę nie dało się zro­zu­mieć.

Kiedy przy­je­cha­łem do Wel­ling­ton stu­dio­wać prawo, przy­by­łem do sto­licy kul­tu­ral­nej kraju. Wła­śnie tu sta­no­wiono prawa, tu powsta­wała sztuka. Rządy for­mo­wano i rządy upa­dały w gma­chu Par­la­mentu zwa­nym Ulem. W Wel­ling­ton stu­denci pili do wcze­snych godzin ran­nych przy świa­tłach stro­bo­sko­po­wych. Wcze­śniej odwie­dzi­łem mia­sto tylko raz czy dwa ze szkolną wycieczką. Wie­dzia­łem, że miesz­kańcy stale uty­skują na pogodę i wzgó­rza: Wel­ling­ton sły­nie z wia­trów sma­ga­ją­cych mia­sto z pręd­ko­ścią dwu­stu pięć­dzie­się­ciu kilo­me­trów na godzinę; z desz­czu, który darł wybrzeże na strzępy; z poro­śnię­tych pra­daw­nym buszem stro­mych zbo­czy, gdzie drew­niane domy kolo­nialne przy­cup­nęły niczym gołę­bie grzy­wa­cze. Wszystko to nie wzbu­dzało we mnie żad­nych uczuć. Byłem ambit­nym osiem­na­sto­lat­kiem, chcia­łem zbu­do­wać sobie życie w tym mie­ście. Nie potrze­bo­wa­łem, ani nie spo­dzie­wa­łem się w nim zako­chać.

Oczy­wi­ście zako­cha­łem się w Wel­ling­ton, z powodu wszyst­kich rze­czy nie­bu­dzą­cych we mnie uczuć oraz kilku innych. Teraz wiem, że nie­mal każdy, kto mieszka w Wel­ling­ton, jest w nim zako­chany; wielu ludzi żar­li­wie, namięt­nie, zazdro­śnie. Zwy­czaj naka­zuje wyra­żać tę miłość narze­ka­niem na pogodę i wzgó­rza. Tego dnia rado­wał mnie wiatr szar­piący mnie za płaszcz; rado­wał mnie też nowo­cze­sny biu­ro­wiec, tęt­niący ludźmi i pomy­słami. Wszystko to pomo­gło mi osta­tecz­nie wyrwać się ze świata Char­leya. W zgiełku zwy­kłego dnia groźba czy ostrze­że­nie Uria­sza Heepa wyda­wało się komiczne. Gdyby nie drobne dra­śnię­cie, ocie­ra­jące się o koł­nie­rzyk koszuli, całe zda­rze­nie mógł­bym uznać za sen. Wzią­łem akta na ten dzień, wyja­śni­łem ostat­nie szcze­góły z asy­sten­tami, po czym prze­sze­dłem przez ulicę do sądu okrę­go­wego. Gdy w końcu przed­sta­wi­łem argu­menty w spra­wie, nad którą pra­co­wa­łem od wielu mie­sięcy, zmę­cze­nie spo­wo­do­wane wcze­sną pobudką zostało wypa­lone przez oso­bliwą mie­szankę adre­na­liny oraz pew­no­ści, jaka poja­wia się zawsze mniej wię­cej pięć minut po roz­po­czę­ciu pro­cesu. Nie posia­dam daru języ­ko­wego ani inte­lektu jak mój brat. W razie koniecz­no­ści potra­fię się wysła­wiać, jestem też na tyle bystry, że daję sobie radę, jeśli poprze­dzę to solidną pracą. Uwiel­biam poczu­cie, jakie mnie ogar­nia, kiedy wszyst­kie tryby sprawy się zazę­biają. W danej chwili sprawa staje się rze­czywista. Jak to czę­sto bywa, w unie­sie­niu poczu­łem, że mam kon­takt z pul­sem mia­sta. W porze lun­chu, wciąż sur­fu­jąc na fali pod­nie­ce­nia, wysze­dłem z gma­chu sądu i na pobo­czu ujrza­łem dziecko. Drob­nego, niskiego chłopca w wieku może jede­na­stu lat. Pomy­ślał­bym, że na kogoś czeka, ale nikt w tłu­mie prze­chod­niów nie poświę­cał mu uwagi. Może postą­pił­bym tak samo, gdyby nie przy­pusz­cze­nie gra­ni­czące z pew­no­ścią, że chło­piec na mnie patrzył. Na gło­wie miał starą czapkę base­bal­lową, na nosie za duże oku­lary prze­ciw­sło­neczne, dla­tego nie widzia­łem jego oczu. Ale je czu­łem. Pod wpły­wem impulsu ruszy­łem w stronę chłopca. Nie mogłem go tak po pro­stu zosta­wić. Prze­cież był śro­dek dnia szkol­nego, w środku mia­sta. Coś tu nie paso­wało. On nie paso­wał. Znaj­do­wa­li­śmy się na Lam­bron Quay, w samym cen­trum Wel­ling­ton. Po dru­giej stro­nie ulicy stał Par­la­ment, naprze­ciwko oka­zały dwo­rzec kole­jowy z czer­wo­nej cegły. Czy­sta, sza­cowna oko­lica. Chło­piec wyglą­dał tu jak duch. – Wszystko w porządku? – zapy­ta­łem. – Czego szu­kasz? Zanim zro­bi­łem trzy kroki, chło­piec znikł. Nie uciekł, ale szybko spu­ścił głowę i odszedł, jak przy­ła­pany na przy­glą­da­niu się cze­muś zaka­za­nemu. Na ple­cach poczu­łem dreszcz, któ­rego nie potra­fi­łem nazwać. Chło­piec miał w sobie coś bar­dzo zna­jo­mego. Ostroż­nie wsze­dłem do biu­rowca, lecz nie miało to naj­mniej­szego związku z chłop­cem. Wspo­mnie­nie o tam­tym incy­den­cie zdo­ła­łem zgu­bić po dro­dze, jak zwy­kle pod­nie­siony na duchu przez wiatr i tłumy. Skru­pu­lat­nie uni­ka­łem Evy Rusch, part­nerki wio­dą­cej w fir­mie praw­ni­czej. Wie­dzia­łem, że w budynku znaj­dują się nowi sta­ży­ści i była moja kolej, aby jed­nego z nich przy­jąć na tydzień i przy­go­to­wać na lato. Wie­dzia­łem, że ktoś powi­nien ich wziąć pod swoje skrzy­dła; powi­nienem uczy­nić to z rado­ścią. Minio­nej nocy Lydia powie­działa mi mniej wię­cej tyle i miała rację. Zazwy­czaj fak­tycz­nie zare­ago­wał­bym rado­śnie: opieka nad mło­dymi sta­ży­stami, nie­za­leż­nie od tego, jak bły­sko­tli­wymi czy bez­na­dziej­nymi, była bułką z masłem w porów­na­niu z moim młod­szym bra­tem. Jed­nak mia­łem za sobą długi trudny pora­nek i nie byłem w nastroju skłon­nym do ule­gło­ści. Bez­pie­czeń­stwo było tuż-tuż, otwie­ra­łem drzwi gabi­netu, gdy usły­sza­łem zna­czący stu­kot szpi­lek na pod­ło­dze kory­ta­rza. – O, Rob – powie­działa Eva, chwy­ta­jąc mnie za rękę z uśmie­chem, który mówił, że wie­działa, co robię. Uśmiech ostrze­gał, że jeśli się nie zatrzy­mam, sze­fowa wypruje mi flaki. – Tu jesteś. Chodź, poznasz sta­ży­stów na lato. Ludzie, oto Rob Suther­land, jeden z naszych naj­lep­szych adwo­ka­tów. Rob, to są Car­men, Fran­ces i Eric. Wes­tchną­łem w duchu, odwró­ci­łem, żeby się przy­wi­tać, i sta­ną­łem twa­rzą w twarz z dwiema sym­pa­tycz­nymi mło­dymi kobie­tami i Uria­szem Heepem.

Dr Char­les Suther­land, dzie­więt­na­ście lat

Wyimki z notesu (zie­lo­nego, opraw­nego w skórę)

Zdaję sobie sprawę, że to sekret. Ale pew­nego dnia może wyjść na jaw. Pew­nego dnia ludzie zechcą może dowie­dzieć się, na czym to polega, ale nie będą mieli skąd zaczerp­nąć wie­dzy. Powie­dział­bym im, lecz ten dzień może przyjść dopiero po mojej śmierci. Dla­tego, na wszelki wypa­dek, pra­gnę spi­sać to, co wiem – a w każ­dym razie to, co myślę – o tym, jak to działa.

Myślę, że to działa w nastę­pu­jący spo­sób:

Powiedzmy, że czy­tam. Pew­nie, że tak. Jeżeli znam coś wystar­cza­jąco dogłęb­nie – wiersz, kon­kretny frag­ment tek­stu, coś krót­kiego – wystar­czy cza­sem, że o tym pomy­ślę. Zazwy­czaj jed­nak potrze­buję widoku słów na papie­rze. To musi być papier. Cho­dzi chyba o mnie, nie o magię, zdol­ność czy jaki tam przyj­mie się ter­min. Słowa na ekra­nie wyglą­dają dla mnie ina­czej. Ow­szem, widzę je, ale nie umiem nawią­zać z nimi kon­taktu. Są zbyt twarde, za jasne; uno­szę się nad nimi jak liść na sta­wie. Słowa na papie­rze są ciche i poro­wate. Jeśli jestem w odpo­wied­nim nastroju, tonę w odstę­pach mię­dzy lite­rami, które zamy­kają się nad moją głową.

Słowa i papier. To łatwa część.

Tak więc dry­fuję pośród słów, wchła­nia­jąc je, a wchło­nięte słowa zaczy­nają krą­żyć w moim krwio­biegu. Każdy nerw, każdy neu­ron iskrzy, zaj­muje się ogniem, serce przy­spie­sza, żeby szyb­ciej przez to przejść, oczy galo­pują do przodu, by poły­kać coraz wię­cej.

To jesz­cze nie jest magia, czy jakiego tam słowa się używa. (Zawsze mnie iry­tuje, że nie potra­fię zna­leźć odpo­wied­niego słowa). To tylko lek­tura książki.

Kiedy czy­tam, wchła­niane przeze mnie nowe słowa łączą się z tymi, które wchło­ną­łem już wcze­śniej. Ta wzmianka o kolo­rze nie­bie­skim jest już trze­cią w tym roz­dziale i zawsze towa­rzy­szy jej bogac­two. Ta fraza pocho­dzi z wcze­śniejszego wier­sza. Głę­biej. Tutaj autor odwo­łuje się do mitu o Orfe­uszu. Tu zesta­wiono dwa słowa, które zazwy­czaj nie wystę­pują razem. Sze­rzej. To sym­bol czę­sto uży­wany przez Dic­kensa. To cha­rak­te­ry­zuje pisar­stwo Saida na temat orien­ta­li­zmu. Świetlne punkty. Two­rzą mapę, wzór lub kon­ste­la­cję. Bez­kształtną, skom­pli­ko­waną, nie­skoń­cze­nie zło­żoną i cudowną.

I nagle słowa się łączą. Spo­ty­kają się i eks­plo­dują. Oczy­wi­ście. Wła­śnie w tym rzecz. Tak działa utwór prozą: zda­nia, meta­fory, odnie­sie­nia współ­grają ze sobą, aby ujaw­nić coś istot­nego. Nic nie ude­rza do głowy moc­niej niż ten wybuch odkry­cia, zro­zu­mie­nia. Emo­cjo­nal­nego, inte­lek­tu­al­nego, este­tycz­nego. Przez chwilę, dosko­nałą chwilę, mały frag­ment świata nabiera ide­al­nego sensu. To jest piękne. Chwila czy­stej rado­ści, przy­no­szą­cej przy­jem­ność jak ból.

To rów­nież nie jest jesz­cze magia. (Czy jakiego tam słowa się używa). Na­dal jest to tylko czy­ta­nie. A może ana­liza lite­racka? Czy są to dwie różne rze­czy? To tylko czy­ta­nie na głęb­szym pozio­mie.

Cza­sami – czę­sto – na tym eta­pie eks­plo­zji poja­wia się ktoś lub coś. Jest tak, jak­bym widział ich wła­ści­wie i tak wyraź­nie, że się ujaw­niają. Pamię­tam, jak w wieku czte­rech lat zro­bi­łem to po raz pierw­szy, zanim zda­rze­nie z Kotem Pro­tem zwró­ciło uwagę rodzi­ców. Czy­ta­łem wła­śnie Rok 1984. Na­dal nic nie rozu­mia­łem z tej książki – w prze­ciw­nym razie nale­ża­łoby powia­do­mić wydział opieki spo­łecz­nej zaj­mu­jący się ochroną dzieci – rozu­mia­łem jed­nak przy­cisk do papieru. Główny boha­ter, Win­ston, kupuje w skle­pie z anty­kami przy­cisk do papieru: szklaną kulę z zato­pio­nym kora­lem. Win­ston i jego kochanka Julia prze­cho­wują przy­cisk na stry­chu, gdzie kryją się przed wścib­stwem nik­czem­nego rządu. Przy­cisk stał się tym poko­jem, a koral życiem jego i Julii, zawie­szo­nym jakby na wiecz­ność w sercu szkla­nej bryłki, pisze Orwell1. Kiedy kochan­ko­wie zostają zde­ma­sko­wani, przy­cisk się roz­bija. Już pod­czas lek­tury poją­łem, że wystę­pu­jący w książce kawa­łek koralu może być ser­cami dwojga ludzi, nato­miast szklany przy­cisk do papieru może być świa­tem, jaki sobie stwo­rzyli: bez­piecz­nym, chro­nio­nym, lecz nie­skoń­cze­nie kru­chym. W życiu przy­cisk do papieru był przy­ciskiem do papieru. W książce, kiedy się roz­bił, mógł zosta­wić cię bez­bron­nego na pod­ło­dze. Pamię­tam, że kiedy o tym czy­ta­łem, wstrzy­ma­łem oddech z zachwytu, a po chwili poczu­łem w dłoni chłodną, gładką powierzch­nię przy­cisku do papieru. W środku, zamiast koralu, znaj­do­wał się minia­tu­rowy strych oraz Win­ston i Julia sple­ceni w uści­sku, bez­pieczni.

Ta część jest magią, w tym sen­sie, że posu­wamy się o krok dalej, niż się­gają lek­tury czy ana­lizy więk­szo­ści ludzi. Dla mnie to jedno i to samo, ale wła­śnie w tym miej­scu opusz­czamy dzie­dzinę rze­czy akcep­to­wa­nych i wkra­czamy w nad­zwy­czaj­ność. (Podoba mi się słowo „nad­zwy­czajny”. Extra­or­di­na­rius. Wykra­cza­jący poza zwy­kły porzą­dek. Wię­cej niż zwy­czajny. Zwy­czajny z dodat­kiem. Na pozór wydaje się to „nad­zwy­czajne”, lecz w isto­cie jest czymś dokład­nie prze­ciw­nym). Gdy­bym mógł uczy­nić z tego słowa rze­czow­nik, podob­nie jak w przy­padku „magii”, byłby dobrym okre­śle­niem tego, o czym mówię.

Rob uważa, że nie potra­fię temu zapo­biec. Czę­sto jest to prawda. Jeśli coś ude­rzy mnie szcze­gól­nie mocno i w porę się nie opa­mię­tam, to coś prze­nika do naszego świata i jest za późno. We wcze­snym dzie­ciń­stwie odkry­łem też, że mogę to robić celowo. Wystar­czy, że bar­dzo mocno skon­cen­truję się na postaci czy przed­mio­cie, na roli, jaką grają w książce, ich sen­sie lub miej­scu zaj­mo­wa­nym w tek­ście, a mogą się wydo­stać. Szcze­rze mówiąc, robię to czę­ściej, niż powi­nie­nem. Mówi­łem wam już, jakie to uczu­cie. Kiedy robi się to celowo, czuje się zale­d­wie cień praw­dzi­wego dozna­nia, ale mimo wszystko. Nawet jeśli tech­nicz­nie mogę to powstrzy­mać, jak mogę temu zara­dzić? I czemu miał­bym to robić? Nikomu nie dzieje się krzywda.

Odsy­ła­nie ich z powro­tem cza­sem spra­wia ból. Nie zawsze. Jeśli wra­cają dobro­wol­nie, po pro­stu wśli­zgują się na powrót w tek­stu­al­ność. Odczu­wam chwi­lowe zawroty głowy, jakby fala ude­rzyła o brzeg i się cof­nęła. Cza­sem jed­nak, zwłasz­cza gdy poja­wią się przy­pad­kiem, sta­wiają opór. Wtedy odsy­ła­nie ich przy­po­mina dobro­wolne przy­ję­cie ude­rze­nia młot­kiem w głowę. Trud­ność spo­wo­do­wana jest też tym, że trzeba postę­po­wać sprzecz­nie z intu­icją. Aby wycią­gnąć posta­cie z tek­stu, musisz myśleć o nich lub o pew­nym ich aspek­cie naj­bar­dziej uważ­nie, naj­głę­biej, jak potra­fisz. W celu ode­sła­nia postaci z powro­tem musisz myśleć o miej­scu, jakie zaj­muje w opo­wie­ści. Przy­po­mina to tro­chę zmianę ostro­ści z peł­nej głębi na sze­roki plan. W tym celu musisz znać całą książkę, nie tylko oży­wiony przez cie­bie frag­ment. Musisz także, w chwili gdy znasz postać naj­le­piej i nad nią zapa­no­wa­łeś, wyma­zać ją ze swo­ich myśli, pozwo­lić, by roz­wiała się przed twymi oczami, musisz zgu­bić ją w opo­wie­ści. Kiedy w twoim mózgu rodzi się pomysł, trudno jest go zmu­sić, by pozwo­lił jej odejść. Jestem do tego przy­zwy­cza­jony, więc nie mar­twię się tym w sen­sie prak­tycz­nym. Mar­twię się jed­nak tym, że nie wiem, dla­czego nie­które posta­cie sta­wiają opór; nie wiem, przed czym, w ich wła­snym prze­ko­na­niu, się opie­rają. Przez chwilę jest to uczu­cie podobne do śmierci. Cie­kawe, co one czują.

Tak to, moim zda­niem, działa. Rzecz polega na inter­pre­ta­cji, zro­zu­mie­niu, wizu­ali­za­cji, łącze­niu. W sen­sie pod­sta­wo­wym na­dal mówimy o lek­tu­rze książki.

Ni­gdy nie ode­sła­łem przy­ci­sku do papieru, który w wieku czte­rech lat wyczy­ta­łem z Roku 1984. Na­dal leży na wyso­kiej półce, gdzie nikt nie może się o niego potknąć. Cza­sami zdej­muję go i oglą­dam kochan­ków w ich bez­piecz­nym, kru­chym, ide­al­nym świe­cie, który w powie­ści zostaje zmiaż­dżony, ale nie jako idea.

(Jakiż jest maleńki, pomy­ślał Win­ston, jakiż maleńki był zawsze!).

IV

IV

Kiedy pod­je­cha­łem pod dom brata, stały tam dwa samo­chody. Char­ley otwo­rzył drzwi i ze środka dobie­gły mnie przy­ci­szone głosy.

– O, cześć, Rob – powi­tał mnie Char­ley. – Nie wie­dzia­łem, że się tu wybie­rasz. – No, nie wie­dzia­łeś – powie­dzia­łem, pewne z iry­ta­cją. Dopiero gdy go ujrza­łem w sta­nie bło­giej nie­świa­do­mo­ści, zda­łem sobie sprawę z tego, jak bar­dzo się nie­po­ko­iłem. – Musiał­byś mieć zdol­no­ści parap­sy­chiczne, żeby to wie­dzieć, bo nie odbie­ra­łeś tele­fonu. Jak zwy­kle. – Dzwo­ni­łeś? Zawa­ha­łem się z odpo­wie­dzią, nie wie­dząc, czy zdo­łam się opa­no­wać. Oczy­wi­ście dzwo­ni­łem do brata przez całe popo­łu­dnie. Pró­bo­wa­łem do pracy, ale nie odpo­wia­dał, uzna­łem więc, że go tam nie ma. Pró­bo­wa­łem dodzwo­nić się na komórkę, a gdy nic z tego nie wyszło, zaczą­łem wyobra­żać sobie wszystko, od przed­wcze­snej śmierci brata po kra­dzież komórki przez sroki. Zate­le­fo­no­wa­łem na angli­stykę, gdzie powie­dziano mi, że Char­ley skoń­czył zaję­cia o pięt­na­stej i resztę dnia miał spę­dzić w domu. Napi­sa­łem e-mail, wie­dząc, że rów­nie dobrze mógł­bym wysłać list w butelce. – Ow­szem – odpar­łem. – Dzwo­ni­łem. Masz gości? – Cóż, tak. Tak jakby. To zna­czy, są ludzie z semi­na­rium histo­rii powie­ści. Zawsze spo­ty­kamy się w czwart­kowe popo­łu­dnia, żeby poroz­ma­wiać o nad­cho­dzą­cym tygo­dniu. Cza­sem przy­jeż­dżamy tutaj zamiast korzy­stać z sal na uczelni. – Twoje „tak jakby” ozna­czało, że nie jesteś pewien, czy tu są, czy też nie jesteś pewien, że są ludźmi? – Powie­dzia­łem tak, ponie­waż co prawda są tutaj, ale wła­śnie wycho­dzą. Czemu pytasz? Co się stało? – Muszę cię o coś spy­tać. – Po chwili waha­nia ści­szy­łem głos. – Uriasz Heep… czy od rana znów się poja­wił? Char­ley zmarsz­czył czoło i obej­rzał się przez ramię. Wyszedł i zamknął za sobą drzwi. – Nie – odparł, podob­nie jak ja ści­sza­jąc głos nie­mal do szeptu. – Oczy­wi­ście, że nie. Dziś nie mia­łem czasu, żeby pra­co­wać nad Dic­ken­sem. – A wcze­śniej? Czy teraz wyczy­ta­łeś go po raz pierw­szy? – Tak. – Jesteś pewien? – Abso­lut­nie. Dla­czego? – Ponie­waż wła­śnie zatrud­nił się u nas w fir­mie jako sta­ży­sta. Brat mil­czał dłuż­szą chwilę, w końcu potrzą­snął głową. – Ale… jak on…? Jesteś pewien? – Na sto pro­cent – odpowie­dzia­łem bez waha­nia. – Wierz mi, ja już go znam. Ubiera się nowo­cze­śnie, nazywa się Eric, ale to z całą pew­no­ścią Uriasz Heep. Przy­kro mi to mówić, ale to twoje prze­czu­cie. Zaczy­nam podej­rze­wać, że jed­nak mia­łeś rację. Char­ley mil­czał nieco dłu­żej. – Wiesz co, na tym eta­pie roz­mowy chyba przy­da­łaby mi się kawa – ode­zwał się w końcu. – Tamci naprawdę już zbie­rają się do wyj­ścia. Wej­dziesz?

Prawda jest taka, że w grun­cie rze­czy uwiel­biam miesz­ka­nie mojego brata. Jest bez­na­dziejne, ale bez­na­dziejne sty­lowo.

Char­ley mieszka w domu z jedną sypial­nią, sto­ją­cym na wzgó­rzu ponad uni­wer­sy­te­tem, na samych obrze­żach High­bury. Na uczel­nię, jak i do mia­sta, da się dojść pie­szo, ale w naj­bliż­szej oko­licy roz­po­ściera się busz, a przy dłu­giej, stro­mej ulicy stoi jesz­cze kilka domów. Poło­że­nie jest w porządku – to samo można powie­dzieć o wielu domach w tej oko­licy – jed­nak dom Char­leya łączy izo­la­cję i ogra­ni­czoną powierzch­nię z cał­ko­wi­tym bra­kiem zro­zu­mie­nia zasad pro­jek­to­wa­nia. Jedyna sypial­nia mie­ści się na stry­chu, do któ­rego wcho­dzi się po skrzy­pią­cych scho­dach; kuch­nia, jadal­nia i salon znaj­dują się w obrę­bie wyło­żo­nej boaze­rią otwar­tej prze­strzeni; upchnięta pod scho­dami łazienka jest zarówno lodo­wata, jak nie­wy­godna. Jak można się domy­ślić, każde wolne miej­sce Char­ley zapeł­nił książ­kami. Książki zale­gają biurko w kącie pod oknem, pię­trzą się chwiej­nie pod ścia­nami, stoją cia­sno na pół­kach, kulą się na scho­dach. W kuchni kryją się pośród garn­ków i patelni, oka­lają stary komi­nek, gdzie od lat nie pło­nął ogień, przy­kry­wają sto­lik do kawy przed kanapą. Raz zna­la­złem książkę w lodówce, choć Char­ley zarzeka się, że tra­fiła tam przez pomyłkę. Tym razem książki na sto­liku do kawy peł­niły funk­cję pod­sta­wek pod czę­ściowo opróż­nione kie­liszki z winem. Trzy osoby zbie­rały się do wyj­ścia: bro­dacz w kra­cia­stej koszuli, młod­szy i szczu­plej­szy męż­czy­zna w oku­la­rach oraz siwa kobieta w różo­wym kar­di­ga­nie. – To jest mój brat, Rob – przed­sta­wił mnie Char­ley. – Rob, to są Brian, Troy i Beth. Troy pro­wa­dzi zaję­cia, Brian i Beth wykła­dają. – O! – Star­sza kobieta, naj­pew­niej Beth, spoj­rzała na mnie z zacie­ka­wie­niem. – Miło mi cię poznać. Char­les czę­sto o tobie opo­wiada. Uści­sną­łem jej wycią­gniętą dłoń. – Serio? I co mówi? – Że pra­cu­jesz w mie­ście jako praw­nik i jesteś zatrwa­ża­jąco zor­ga­ni­zo­wany. – Podej­rzewa też, że dopro­wa­dza cię do szału – dodał bro­dacz imie­niem Brian. – Cóż, ma rację. – Sili­łem się na nor­malny ton, choć tak naprawdę chcia­łem tylko, żeby goście wyszli. – Chyba podob­nie wypo­wiada się o was. Przy­naj­mniej jeśli cho­dzi o ostat­nią część. – Myślę, że mówię podobne rze­czy o wszyst­kich zna­nych mi ludziach – włą­czył się Char­ley. – Beth, chcia­łaś ode­brać te książki, tak? Zoba­czę, czy uda mi się je odko­pać. – Nie chcę was wyga­niać – powie­dzia­łem, modląc się, żeby dali się wygo­nić. W szczy­to­wej for­mie zdo­łał­bym może pro­wa­dzić uprzejmą kon­wer­sa­cję z wykła­dow­cami uni­wer­sy­tec­kimi, lecz nie teraz. Nie mia­łem pew­no­ści, czy Eric nie zapuka nagle do drzwi. – Nie, nie, i tak muszę wra­cać do dzieci – odparł Brian. – Pod­rzucę cię na dwo­rzec, Troy, jeśli chcesz. Miło cię poznać, Rob. Was zoba­czę w przy­szłym tygo­dniu. – Przed­ostat­nim tygo­dniu seme­stru – wes­tchnął młod­szy dok­to­rant. – Dzięki Bogu. Z rosną­cym znie­cier­pli­wie­niem cze­ka­łem, gdy Char­ley buszo­wał po rega­łach, a Beth utkwiła we mnie nie­bie­sko­szare oczy. – Tu jest przy­naj­mniej jedna – powie­dział w końcu Char­ley, przy­no­sząc czer­woną książkę w twar­dej opra­wie. – Leżała na kominku. Bóg wie dla­czego. Beth, chcia­łem cię spy­tać, czy widzia­łaś pudło z notat­ni­kami, był ich z tuzin, w róż­nych roz­mia­rach? Wiem, że stało obok rośliny donicz­ko­wej, kiedy ty i Troy przy­szli­ście tu w zeszłym mie­siącu, ponie­waż Troy o nie pytał, wiem też, że pudło tam stało po waszym wyj­ściu, bo gdzieś je prze­sta­wia­łem. Nie mam poję­cia gdzie i od tam­tej pory nie widzia­łem go. – Pamię­tam pudło, o któ­rym mówisz, ale nie mam poję­cia, gdzie może być – odparła Beth, rzu­ca­jąc mi kwa­śne spoj­rze­nie. – Prawdę mówiąc, Char­ley, odkąd tu przy­cho­dzę, ni­gdy nie potra­fiłam pojąć, gdzie kła­dziesz rze­czy. – Ja też nie, a prze­cież tu miesz­kam – przy­znał mój brat. – Obie­cuję, że odko­pię dwie pozo­stałe książki i oddam ci w przy­szłym tygo­dniu. – Nie ma pośpie­chu, na week­end zale­żało mi wła­śnie na tej. Zosta­wię was, żeby­ście mogli poroz­ma­wiać. – Zawa­hała się, jakby zamie­rzała dodać coś jesz­cze, lecz ogra­ni­czyła się do: – Miło było cię poznać, Rober­cie. – I wza­jem­nie – odpar­łem. Odcze­ka­łem, aż ucich­nie odgłos samo­chodu, odjeż­dża­ją­cego długą krętą drogą. Odwró­ci­łem się do Char­leya. Dom wydał się nagle bar­dzo cichy. – Prze­pra­szam, że nie ode­bra­łem two­jego tele­fonu – powie­dział brat, zanim zdą­ży­łem się ode­zwać. – Nie wiem, jak to się stało. Przed poran­nym zebra­niem wydzia­ło­wym zasną­łem tylko na godzinę, więc teraz jestem tro­chę nie­przy­tomny. Masz ochotę na kawę? Jest też gdzieś chyba her­bata. Nie chcąc spraw­dzać, co według Char­leya zna­czy „gdzieś”, przy­sta­łem na kawę. Ostat­nie pro­mie­nie słońca gasły w pokoju, drzewa na dwo­rze zaczy­nały napie­rać na dom. Ota­cza­jący mia­sto busz zawsze wywo­łuje nocą takie wra­że­nie. – Opo­wiedz mi o Uria­szu Heepie – popro­sił Char­ley. – Wła­ści­wie z nim nie roz­ma­wia­łem. – Ostroż­nie usia­dłem wśród koły­szą­cych się na kana­pie ksią­żek w mięk­kich opra­wach. – Widzie­li­śmy się tylko chwilę. Jest jed­nym z trzech sta­ży­stów w naszej fir­mie. Przez tydzień cho­dzą za nami krok w krok, potem wra­cają na lato w listo­pa­dzie. Eva nas przed­sta­wiła. Poda­li­śmy sobie ręce i roze­szli­śmy się, każdy w swoją stronę. Tyle. Czy moż­liwe, że spro­wa­dziłeś Uria­sza Heepa bez­wied­nie? W prze­szło­ści zda­rzało ci się to z innymi posta­ciami. – Ostat­nio, kiedy mia­łem około sze­ściu lat. – Char­ley prze­rwał krzą­ta­ninę w kuchni, by na mnie spoj­rzeć. – Aż zbyt dobrze znam już to uczu­cie. Ni­gdzie tam nie ma Uria­sza Heepa, Rob. – Wie­rzę ci – zapew­ni­łem. – Dziw­nie to zabrzmi, ale od razu wie­dzia­łem, że to nie byłeś ty. Spo­tka­łem two­jego Uria­sza Heepa. Ten drugi wydał się inny – opor­niej­szy, nie tak dokład­nie ufor­mo­wany. Wiem, że te rze­czy mogą się zmie­niać w zależ­no­ści od tego, jak je odczy­tu­jesz, ale ni­gdy się nie zmniej­szają, prawda? – Nie, ni­gdy – odparł Char­ley i zamilkł. – Co wła­ści­wie suge­ru­jesz? Że ktoś inny wyczy­tał wła­sną wer­sję Uria­sza Heepa? – Wła­śnie. Poza tym… nazwij mnie para­no­ikiem, ale to tro­chę oso­bliwe, że, mając do wyboru wszyst­kie miej­sca na świe­cie, wylą­do­wał aku­rat w mojej fir­mie. – Po tym, co mój Uriasz Heep oświad­czył dziś rano, muszę się zgo­dzić – powie­dział powoli Char­ley. Pod­szedł z dwoma kub­kami i wrę­czył mi jeden. – Pro­szę – powie­dział. – Musisz zado­wo­lić się czarną, prze­pra­szam. Mleko szybko się psuje, prawda? Przy­naj­mniej zna­la­złem komórkę. Leżała tuż obok butelki z mle­kiem. – W lodówce? – Nie mam poję­cia, jak to się stało. – Brat usa­do­wił się po turecku w fotelu naprze­ciw mnie. – Czy możesz powtó­rzyć, co on dokład­nie ci powie­dział? – Nie ma zbyt wiele do doda­nia. Jak już wspo­mnia­łem, spo­tka­łem się z nim tylko prze­lot­nie. – Mimo to… – Spoj­rza­łem w zamy­ślone oczy brata. – Gdy­byś mógł dokład­nie mi zre­la­cjo­no­wać… Opowie­dzia­łem o spo­tka­niu ze sta­ży­stami, Char­ley co pewien czas zada­wał pyta­nia. Uriasz Heepo zja­wił się nagle. Zoba­czy­łem jego pło­mie­ni­ście rude włosy, tru­pio bladą cerę, dłu­gie koń­czyny. Poczu­łem jego wil­gotną dłoń, którą musia­łem uści­snąć. Kiedy powie­dział, że cie­szy się z naszego spo­tka­nia, usły­sza­łem lon­dyń­ski akcent w gło­sie ocie­ka­ją­cym uni­żo­no­ścią, typową, jak się zdaje, dla tego regionu. Kiedy zwró­ci­łem uwagę na jego zadzi­wia­jąco młody wiek – mógł ucho­dzić za osiem­na­sto­latka – Char­ley ski­nął głową. – Alfred Gros­sman – powie­dział natych­miast. – Napi­sał arty­kuł o Uria­szu Heepie jako per­wer­syj­nym uoso­bie­niu wik­to­riań­skiej nie­win­no­ści dzie­cię­cej. – Sądzisz, że to był on? – zdzi­wi­łem się. – Boże, nie – zachi­cho­tał Char­ley. – Spo­tka­łem Gros­smana, nie ma mowy, żeby przy­wo­ły­wał posta­cie z ksią­żek. Jest naj­nud­niej­szym czło­wie­kiem, jakiego można sobie wyobra­zić. Poza tym mieszka w Michi­gan. Myślę, że kto­kol­wiek to był, mógł się wzo­ro­wać na tam­tym arty­kule. Wyja­śnia­łoby to też imię. Eric, albo pomału – to tytuł opo­wiadania dla mło­dzieży, opu­bli­ko­wa­nego około ośmiu lat po Dawi­dzie Cop­per­fiel­dzie. Gros­sman używa tego opo­wiadania jako sza­blonu. – W życiu o nim nie sły­sza­łem. – Szczę­ściarz z cie­bie. Lek­tura tego opo­wiadania jest tor­turą, chyba że naprawdę gustu­jesz w wik­to­riań­skich histo­riach umo­ral­nia­ją­cych, gdzie wszy­scy na końcu umie­rają. Jeśli tak, to opo­wiadanie uznasz za prze­ko­miczne. Oczy­wi­ście Eric zna­czy także „władca”. Cie­kawe, czy to istotne. Nic z tego, co mówił Char­ley, nie wyda­wało się szcze­gól­nie pomocne. – Czy to nam w czymś pomaga? Czy ten arty­kuł trudno zna­leźć? – W dzi­siej­szych cza­sach nic nie jest trudno zna­leźć, pod warun­kiem, że potrafi się korzy­stać z prze­glą­da­rek – odparł Char­ley. – Trzeba się tym zająć. – Chwila waha­nia. – Myślisz, że grozi ci nie­bez­pie­czeń­stwo? Wybuch­ną­łem śmie­chem. – Tak naprawdę, Char­ley, bar­dziej mia­łem na myśli cie­bie. – Mnie? – Cóż… tak. – Sty­gnącą kawę odsta­wi­łem na pobli­ską książkę w twar­dej opra­wie. Kubek na­dal był pełny. Nie pijam czar­nej kawy. – Słu­chaj, jestem dobrym praw­nikiem, nie­źle mi idą zagadki, umiem przy­rzą­dzić pyszny maka­ron, ale nic z tych rze­czy nie zain­te­re­suje raczej postaci lite­rac­kich, które ożyły. Mam prze­czu­cie, że jeśli zaczy­nają się poja­wiać pod moimi drzwiami, to dla­tego, że mój brat, geniusz lin­gwi­styczny, potrafi je oży­wiać. – Ależ tych postaci nie trzeba oży­wiać – zauwa­żył Char­ley. – One już żyją. Jeśli już, to należy ode­słać je z powro­tem. – Może wła­śnie to je trapi. Char­ley powoli ski­nął głową. Widzia­łem, jak ana­li­zuje moje słowa, niczym poten­cjal­nie śmier­tel­nego gada, któ­rego należy badać dla dobra nauki. – Czy sądzisz… – zaczął, ale urwał rap­tow­nie. Ja też. Deli­katny sze­lest liści na wie­czor­nym wie­trze nie zagłu­szył potwor­nego sko­wytu. Włosy zje­żyły mi się na karku. Nagle zda­łem sobie sprawę, jak bar­dzo się ściem­niło w ciągu dwu­dzie­stu minut roz­mowy. Zro­biło się zbyt ciemno jak na wpół do siód­mej wie­czo­rem w paź­dzier­niku. – Co to było? – zapy­ta­łem. – Myślę, że to zawył ogromny pies – odpowie­dział Char­ley.