Historyczne ukształtowanie kontroli administracji po roku 1946 ebook

Wstęp

Po zakończeniu II wojny światowej kontrola administracyjna stała się istotnym narzędziem dla organów nowej władzy w sferze realizacji wyznaczonych celów politycznych. Przyjmowała bardzo różny charakter, podlegała ewolucji i zmianom. W okresie po 1945 do zakończenia okresu stalinowskiego działania te były najbardziej aktywnie wymierzone w obywateli. Do 1954 r. funkcjonowała na przykład Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, która pozwalała na umieszczenie osoby podejrzanej na dwa lata w obozie pracy. Rady narodowe stały się z kolei ważnym narzędziem planowania i kontroli jednocześnie, pozbawione charakteru wybieralności aż do 1954 r. Kontrola ta nie miała zatem nic wspólnego z dzisiaj funkcjonującymi zasadami demokratycznego państwa prawa, mimo pewnych pozorów w tym zakresie. Nie został natomiast przywrócony wówczas w żadnej formie sądowa kontrola legalności aktów administracyjnych, co wynikało nie tyle z powodów ideologicznych, ile praktycznych, bowiem zmierzano do zastąpienia przedwojennego modelu administracji.

1. Pojęcie kontroli

Kontrola w administracji publicznej stanowi istotny element porządku prawnego, przyczyniając się do zwiększenia skuteczności działania organów administracji oraz jest formą społecznego nadzoru nad jej działaniem. Problematyka ta jest przedmiotem analiz wielu dziedzin wiedzy i dyscyplin naukowych. Zagadnienia z tym związane

w szczególności stanowią przedmiot zainteresowania nauki o zarządzaniu w administracji, oraz nauk prawnych i prawa administracyjnego. W zakresie samej istotny przedmiotowego pojęcia należy zauważyć, iż jest ono rozumiane w sensie wąskim, jako ocena stanu faktycznego, lecz jednocześnie jest to ogół czynności, który zmierza w swym zakresie do ustalenia faktycznego stanu rzeczy lecz jest przy tym połączony z porównaniem stanu który istniał poprzednio i obecnie ze stanem planowanym w tym zakresie.

Ujmując kwestie kontroli administracji możliwie najlepiej, można uznać ją za obserwowanie i rozpoznawanie danej działalności lub stanu, ustalenie ich rzeczywistego obrazu w określonym miejscu i czasie. Z tym związana jest rzecz jasna ocena stanu, który istnieje, oraz stwierdzenie nieprawidłowości, co stanowi podstawę do zmiany w różnym zakresie. Końcowym etapem jest tutaj formułowanie wniosków, co do stanu, który jest oczekiwany w przyszłości. Kontrola w takim sensie w zakresie administracji publicznej nie jest, zatem aktem jednorazowym jakiegoś organu kontrolnego, lecz procesem, który zachodzi w sensie fragmentarycznym i całościowym na poszczególnych szczeblach administracji publicznej, a którego istotnym celem jest poprawa jej funkcjowania w wielu różnych aspektach, jak skuteczności istniejących procedur, sposobu działania, zakresu działania, sprzecznych kompetencji, terminów, ale również kwestii zarządzania zasobami ludzkimi, kadrami administracji i wiele innych.[1]