Histamina a niebezpieczne alergeny ebook

REDAKCJA: Natalia Paszko

SKŁAD: Anetta Piechowska

PROJEKT OKŁADKI: Aleksandra Lipińska

TŁUMACZENIE: Piotr Lewiński

KOREKTA:Ewa Korsak

Wydanie I

Białystok 2019

ISBN 978-83-8168-144-5

Tytuł oryginału: Histaminintoleranz – die unentdeckte Krankheit.

Histamin – eine häufige Ursache für Allergien, Nahrungsmittelintoleranzen und vieles mehr!

Copyright © Sigrid Nesterenko

© Copyright for this edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2018

All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana

ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,

kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.

Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca i autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki dla zdrowia mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych w książce metod.

15-762 Białystok

ul. Antoniuk Fabr. 55/24

85 662 92 67 – redakcja

85 654 78 06 – sekretariat

85 653 13 03 – dział handlowy – hurt

85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal

strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl

Więcej informacji znajdziesz na portalu www.odzywianie24.pl

SKŁAD WERSJI ELEKTRONICZNEJ: Kamil Raczyński

konwersja.virtualo.pl

WSTĘP

Zdrowo się odżywiasz, a mimo to czujesz się chory? Próbowałeś już wszystkiego, aby pozbyć się gnębiących cię objawów, ale także liczne wizyty u lekarzy nie ujawniły żadnej przyczyny tego stanu rzeczy?

A może niedawno usłyszałeś wyczekiwaną diagnozę: nietolerancja histaminy? Wiesz już nareszcie, dlaczego tak często miewasz migrenę, przez cały dzień jesteś okropnie wyczerpany, nie możesz spać po nocach, cierpisz na niewyjaśnione silne pocenie się i nagle odczuwasz mdłości lub dostajesz biegunki? A wszystko to szczególnie po typowej włoskiej kolacji z parmezanem, pomidorami i czerwonym winem albo po tabliczce czekolady?

Chociaż nietolerancja histaminy nie jest wcale żadną modną fanaberią, należy do schorzeń, które prawie nie występują w praktyce lekarskiej i aż nazbyt często zostają niejako „przeoczone”.

Mimo obszernej diagnostyki w wielu przypadkach przyczyna licznych zróżnicowanych objawów występujących na tle nietolerancji histaminy nie zostaje rozpoznana. Bardzo często są to takie dolegliwości jak astma, zespół drażliwego jelita, migreny, atopowe zapalenie skóry (neurodermitis), egzema, objawy pseudoalergiczne, a nawet chroniczne zmęczenie i zlewne poty.

Brzmi to prawie niewiarygodnie, ale rzeczywiście to pojedyncza substancja, a mianowicie histamina, może być odpowiedzialna za tak zróżnicowane obrazy kliniczne. Nie bez powodu nietolerancja histaminy nazywana jest też „chorobą o tysiącu twarzy”.

Bardzo często utrudnia to jej prawidłowe zdiagnozowanie. Wieloletnia gehenna, kiedy to nietolerancja histaminy nie zostaje rozpoznana, a objawy stają się coraz poważniejsze, stanowi regułę, nie wyjątek. Złożone procedury diagnostyczne prowadzą donikąd, nie dając żadnych konkretnych wyników.

A do tego, często całymi latami zażywa się lekarstwa, aby zwalczyć i opanować występujące objawy, przeważnie jednak bez skutku. Jeśli w końcu ktoś rozpozna nietolerancję histaminy i podda ją odpowiedniemu leczeniu, prowadzi to u większości takich osób do imponującej poprawy stanu zdrowia, a nawet całkowitego ustąpienia objawów.

Problem polega jednak na tym, że w praktyce lekarskiej przeważnie nikt nie szuka nietolerancji histaminy – jak zatem ma zostać rozpoznana? Przecież ten, kto o niej nie wie, nie może jej szukać. Prawdziwe błędne koło.

Coraz więcej jednak się w tej sprawie dzieje, zwłaszcza że chorzy w znacznie większym stopniu domagają się tego od doktorów. Rosnąca liczba lekarzy o otwartych umysłach daje się edukować swoim dotkniętym takimi problemami pacjentom.

Kiedy przed sześciu laty pisałam pierwsze wydanie tej książki, nie można było oczekiwać takiego rozwoju sytuacji. I chociaż jeszcze dzisiaj trzeba mieć sporo szczęścia, aby uzyskać diagnozę nietolerancji histaminy, znacząco wzrosło prawdopodobieństwo, że dojdzie do tego szybciej niż niegdyś.

Ponadto wiele okoliczności wiążących się z tym zagadnieniem zostało już lepiej przebadanych i zrozumianych niż jeszcze kilka lat temu. Tymczasem potwierdzono niektóre zależności, inne zaś, wówczas jeszcze w ogóle nieznane, w coraz większym stopniu znajdują się w centrum uwagi. Na przykład kwestia, dlaczego w ogóle pojawia się nietolerancja histaminy i szczególnie często dotyka określone grupy pacjentów.

Wiele nowych wiadomości włączyłam do tego rozszerzonego wydania. Im lepiej bowiem poinformowany jest chory, tym skuteczniej może się zmierzyć z nietolerancją histaminy. Z uwagi na złożoność samego schorzenia w ogóle nieodzowne jest gruntowne przemyślenie sytuacji. Ten, kto dopiero niedawno usłyszał diagnozę, szybko poczuje się przytłoczony i nie ma pojęcia, od czego ma właściwie zacząć. Co jest rzeczywiście ważne, co pomaga, a co jest nieistotne?

Aby móc wyrobić sobie szybko ogólny pogląd, dowiesz się z tej książce wszystkiego, co warto wiedzieć. Przeczytaj, jak w gabinecie lekarskim można postawić wiarygodną diagnozę, albo sam sprawdź dzięki przedstawionej specjalnej diecie, czy nietolerancja histaminy nie jest przyczyną twoich objawów.

Dowiedz się, jak możesz znowu prowadzić życie wolne od dolegliwości, nawet jeśli od wielu lat cierpisz na migreny, chroniczne zmęczenie, atopowe zapalenie skóry, pokrzywkę czy wiele innych problemów.

Skorzystaj z moich wieloletnich doświadczeń, które zgromadziłam, cierpiąc na nietolerancję histaminy i inne nietolerancje pokarmowe. Tylko ten, kto sam doświadczył tych perfidnych schorzeń, zna te troski i problemy, lecz także możliwości terapeutyczne, jak również wskazówki i pomysły, które ułatwiają mimo pewnych ograniczeń codzienną egzystencję.

Życzę ci wiele nowej wiedzy i dobrego zdrowia.

CO TO JEST NIETOLERANCJA HISTAMINY?

Pierwsze udokumentowane zatrucie histaminą miało miejsce około 1830 roku, kiedy na pokładzie okrętu „Triton of Leith” kilku członków załogi zachorowało po spożyciu bonito (ryba z rodziny makrelowatych). Angielski laureat Nagrody Nobla z 1936 roku sir Henry Dale jako pierwszy naukowiec powiązał histaminę z reakcjami alergicznymi, identyfikując ją jako ich mediatora.

Histamina może u każdego człowieka wywołać ciężkie objawy, nawet zagrażające życiu. Z reguły jednak konieczne byłyby do tego bardzo duże jej ilości, porównywalne do sytuacji zatrucia rybą, które u zdrowych ludzi nie są jednak nietolerancją histaminy (histaminozą) w ścisłym tego słowa znaczeniu. Nazywa się je intoksykacją.

Dzieje się tak na przykład po spożyciu zepsutej ryby. Jeśli nie zostanie ona dostatecznie zamrożona, w krótkim czasie powstaje w niej duża ilość histaminy. W przypadku takiego zatrucia przyczyną jest występowanie skombrotoksyny, co prowadzi do intensywnego wyrzutu (wydzielania) histaminy.

U osób, u których występuje nietolerancja histaminy, często już nawet najmniejsze ilości tej substancji wystarczą, aby wywołać nie zatrucie wprawdzie, ale jednak bardzo nieprzyjemne reakcje.

Typowa osoba z nietolerancją histaminy spożywa na przykład kameralną włoską kolację złożoną z kieliszka czerwonego wina, niewielkiej porcji spaghetti z sosem bolońskim i parmezanem na przystawkę, pizzy z dużą ilością tuńczyka i sosu pomidorowego, a na deser kawałka smakowitego, dojrzałego sera. Przy odrobinie szczęścia ktoś taki zdąży jeszcze skończyć kolację, jest jednak bardziej prawdopodobne, że nie wystarczy mu już czasu na deser.

Odgłosy burczenia stają się podczas posiłku coraz bardziej nieprzyjemne, we wzdętym brzuchu coś się burzy, coraz gwałtowniej i boleśniej uciska pasek. Nie pomaga odpięcie guzika u spodni, pozostaje już tylko ucieczka do przodu: do toalety, aby pozbyć się tego skądinąd pysznego włoskiego jedzonka.

Osoba cierpiąca na nietolerancję histaminy powinna bardzo szybko zapamiętać: typowa włoska kolacja nie pozostanie bez konsekwencji – to gwarantowane! Ponieważ wszystko, co jest przecież tak bardzo typowo włoskie, jest dla takiej osoby tym, co może wyrządzić jej największą krzywdę, prowokując najgorsze objawy. Prawie wszystko bowiem, co spożywa się podczas takiej kolacji, zawiera ogromne ilości histaminy, są to istne „bomby histaminowe”.

A histamina jest bardzo paskudna, wręcz podstępna i niebezpieczna – w każdym razie dla osoby z nietolerancją. Nie można jej bowiem rozpoznać węchem ani smakiem, nie sposób wyczuć dotykiem. A zawiera ją prawie każdy artykuł spożywczy. W związku z tym niezmiernie trudno jest całkowicie unikać histaminy, przynajmniej jeśli nie dysponuje się niezbędną wiedzą o tym, jak jej „schodzić z drogi”.

Przy nietolerancji histaminy nie ma znaczenia, czy pochodzi ona ze spożytej żywności, została dostarczona z zażytymi lekami czy też wytworzona przez sam organizm w reakcji na takie bodźce jak ciepło, ucisk, ruch (uprawianie sportu). Poszczególne jej dawki sumują się do dawki całkowitej tak, że powyżej pewnej indywidualnej granicy przekroczone zostają osobnicze możliwości tolerancji.

Nietolerancja pojawia się, kiedy występująca w organizmie histamina nie jest dostatecznie szybko degradowana (rozkładana). A dzieje się tak, ponieważ konieczne do tego enzymy nie występują w wystarczającej ilości. Za rozkład histaminy odpowiadają tak zwane histaminazy, takie jak N-metylotransferaza histaminy (HNMT) oraz mono- i diaminooksydaza (DAO), a także bakterie jelitowe. Histamina jest degradowana głównie w jelicie cienkim, ponieważ najwięcej DAO produkują enterocyty błony śluzowej jelita.

DAO uważana jest za decydujący i najważniejszy enzym rozkładający histaminę. Jeśli jej brakuje albo występuje w niedostatecznej ilości, jak na przykład w nieswoistych zapaleniach jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, organizm nie jest w stanie rozłożyć dostarczonej mu histaminy. Prowadzi to do przejściowego wzrostu jej stężenia we krwi i jej nadmiaru. Takie przeciążenie wyzwala wiele bardzo nieprzyjemnych, a niekiedy bardzo ograniczających jakość życia, objawów chorobowych. Bóle i zawroty głowy oraz biegunka są wówczas najbardziej nieszkodliwymi dolegliwościami. U zdrowych osób symptomy takie nie pojawiają się, ponieważ występuje zrównoważona relacja między produkcją histaminy a jej rozpadem.

Diaminooksydazę stwierdza się przede wszystkim w jelicie cienkim, ale także w wątrobie, nerkach i leukocytach (krwinkach białych). Pomiar aktywności DAO pozwala ustalić, czy występuje nietolerancja histaminy. Więcej informacji na ten temat w rozdziale „Diagnoza nietolerancji histaminy”.

Jeszcze kilka lat temu wychodzono z założenia, że nietolerancja histaminy jest sprawą nabytą, a nie wrodzoną, dziś jednak wiemy, że istnieją też jej odmiany mające podłoże genetyczne.

W przypadku formy nabytej przyczyny są wielorakie. Może to wynikać między innymi z choroby zapalnej jelit, ale także stanowić konsekwencję infekcji lub terapii antybiotykowej. Więcej informacji na ten temat w rozdziale „Przyczyny nietolerancji histaminy”.

Ponieważ jest to nieimmunologiczna nietolerancja pokarmowa i nie stwierdza się występowania żadnych przeciwciał, wszystkie testy alergiczne dają wynik negatywny. Właśnie dlatego diagnostyka jest tak trudna, podobnie jak w przypadku innych uwarunkowanych enzymatycznie nietolerancji pokarmowych. Wieloletnia gehenna pacjenta jest niejako z góry przesądzona z powodu nieznajomości tej tematyki przez terapeutów.

Nietolerancja histaminy zaliczana jest do nietolerancji pokarmowych, ale jednocześnie do pseudoalergii, ponieważ objawy są prawie takie same jak w przypadku klasycznej alergii.

Coraz częściej stwierdza się jednak, że nietolerancji histaminy towarzyszą też klasyczne alergie. Mogą to być alergie IgE-zależne na pojedyncze artykuły spożywcze (na przykład kurczaka, orzeszki ziemne, mleko, jajka, pszenicę), ale także inne nietolerancje pokarmowe, takie jak nietolerancja laktozy, fruktozy i glutenu.

NIETOLERANCJA HISTAMINY – JEDYNIE WYTWÓR WYOBRAŹNI ALBO MODNA CHOROBA?

Nie podlega dyskusji fakt, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat zjawisko nietolerancji pokarmowych przybrało rozmiary niemal epidemiczne i nie można go już pomijać milczeniem. Ale i dzisiaj nie brak w tym temacie sceptyków oraz takich, co to rzekomo wszystko wiedzą lepiej. Nie tylko podśmiewają się oni z koncepcji nietolerancji produktów żywnościowych, ale niekiedy wręcz kwestionują ich istnienie.

Takie określenia jak „modne schorzenie”, „fanaberia zdrowotna”, „internetowa choroba”, „google’owa choroba”, „przewrażliwienie”, „zaburzenie odżywiania”, „anoreksja” i „wytwór wyobraźni” wciąż, niestety, są na porządku dziennym. Osoby z nietolerancjami pokarmowymi spotykają się też z wyjaśnieniami, że cierpią po prostu na zespół drażliwego jelita albo chcą tylko być kimś szczególnym, zwrócić na siebie uwagę, mają skłonność do autopromocji bądź też wszystko to jest uwarunkowane psychicznie.

Fakt, że coraz większa liczba hollywoodzkich znakomitości i innych celebrytów ujawnia publicznie swoje nietolerancje pokarmowe, sprzyja takim niedorzecznym błędnym ocenom, zamiast przyczyniać się do wyjaśnienia sprawy. Wszystko bowiem, co zalecają celebryci, oceniane jest jako moda, a więc tylko przemijająca tendencja. Zgodnie z regułą: „zapanowała teraz po prostu taka moda, by na przyjęciach opowiadać, jakich produktów spożywczych się nie toleruje”.

Ostatnio także media coraz częściej podejmują tę tematykę, a niektóre z nich przedstawiają nietolerancje pokarmowe jako śmieszne modne dolegliwostki. Można o tym przeczytać zupełnie niesamowite artykuły. Niedawno napisano, że duży wzrost liczby przypadków nietolerancji pokarmowych należy przypisać wyrachowaniu i zręcznym strategiom marketingowym przemysłu spożywczego. Koncepcja żywności specjalnej pozwala bowiem rozwijać nowe rynki zbytu i grupy docelowe klientów. A ponieważ owe grupy nie są zbyt wrażliwe na wahania cen, miałyby być dla producentów szczególnie lukratywne. Faktem jest, że ceny żywności specjalnej są rzeczywiście znacząco wyższe niż normalnych artykułów spożywczych. Niepokojące natomiast jest to, że konsumenci często oceniają te produkty jako niepotrzebne i ostrzegają przed nimi z uwagi na wyższe ceny.

W sumie to ignorowanie i „zniesławianie” nietolerancji pokarmowych czyni wielką krzywdę osobom rzeczywiście dotkniętym takim problemami. Bywa to nie tylko dość dokuczliwe, ale wręcz niebezpieczne, jako że niezdiagnozowana nietolerancja pokarmowa może pociągać za sobą bardzo poważne zagrożenia zdrowotne. Każdy, kto orientuje się w tematyce nietolerancji pokarmowych, a zwłaszcza nietolerancji histaminy, zna ryzyko mogące wyniknąć z błędnej oceny tego obrazu klinicznego.

Można by sądzić, że tego rodzaju postawa i ignorowanie nietolerancji pokarmowych ogranicza się do osób niebędących lekarzami. Tak nie jest, gdyż codzienna praktyka medyczna pokazuje niestety, że nawet w przypadku terapeutów, którzy właściwie z racji swojej specjalności powinni posiadać obszerną wiedzę na temat nietolerancji na tle pokarmowym, spotykamy się z niewiedzą i odrzuceniem.

Tego rodzaju doświadczenia pacjentów nie dotyczą przy tym tylko lekarzy rodzinnych, lecz także gastroenterologów, dermatologów i alergologów – czyli tych wszystkich specjalności, w których właśnie współzależności między nietolerowanymi artykułami spożywczymi a towarzyszącymi im objawami powinny być znane.

Kiedy pacjent, który wyraża podejrzenie, że prawdopodobnie cierpi na nietolerancję pokarmową, naraża się na to, że lekarz nie potraktuje go poważnie. Prowadzi to nie tylko do dezorientacji chorego, ale może też pociągnąć za sobą fatalne następstwa. Niezdiagnozowana nietolerancja przypuszczalnie bowiem wzmocni występujące już objawy, a ponadto doprowadzi do ogólnego pogorszenia stanu zdrowia. Nie wspominając już o tym, co może się zdarzyć podczas wywołanych przez nią nagłych ataków.

Temu, kto choć raz przeżył podobną sytuację, nigdy nie przyszłoby do głowy kwestionowanie istnienia nietolerancji pokarmowych. Wydaje się, że właśnie coraz lepiej wykształconym pacjentom zawdzięczamy to, że wiedza o nietolerancjach na tle pokarmowym w znacznie większym stopniu trafia do gabinetów lekarskich.

Jak kiedyś stwierdził Mahatma Gandhi: „Najpierw cię ignorują. Potem śmieją się z ciebie. Później walczą z tobą. A później wygrywasz”.

Miejmy wobec tego nadzieję, że jest tylko kwestią czasu akceptacja nietolerancji pokarmowych jako choroby, którą należy bez wyjątku traktować poważnie, aby takie doświadczenia, jak niżej opisane, należały wreszcie do przeszłości. „Całymi latami chodziłam od lekarza do lekarza, ale żaden nie mógł mi pomóc. Wciąż miałam kolkę brzuszną, wysypkę, byłam skrajnie zmęczona, czasem mdlałam. Aż wreszcie sama doszłam do tego, że mam nietolerancję histaminy. Dzięki Google’owi”.

KTO SZCZEGÓLNIE CZĘSTO CIERPI NA NIETOLERANCJĘ HISTAMINY?

Ponieważ jeszcze dzisiaj wiele kwestii związanych z nietolerancją histaminy pozostaje praktycznie niezbadanych, a sama choroba wielokrotnie nie jest rozpoznawana, tylko w przybliżeniu można oszacować częstość jej występowania. Przyjmuje się obecnie, że u mniej więcej trzech milionów mieszkańców Niemiec występuje nietolerancja histaminy, przy czym prawdopodobnie istnieje duża liczba przypadków nieujawnionych. Eksperci szacują, że u około 30 procent osób cierpiących na jakąś postać nietolerancji pokarmowej występuje nietolerancja histaminy. Ponieważ ten temat wciąż pozostaje nieuwzględniony w praktyce lekarskiej, istnieje wiele tysięcy osób, które jeszcze nie wiedzą o swojej chorobie, podobnie jak ich terapeuci.

Wśród chorych przeważają kobiety po czterdziestym roku życia; tylko jedna piąta pacjentów to mężczyźni. Sugeruje to związek ze spadkiem poziomu estrogenów. Ale także zwykle wyraźnie podwyższony u mężczyzn poziom diaminooksydazy odpowiada za to, że przeważnie kobiety cierpią na nietolerancję histaminy.

Niezależnie od płci podwyższone ryzyko pojawienia się nietolerancji histaminy występuje u osób cierpiących na nieswoiste zapalenia jelit oraz alergię krzyżową na produkty spożywcze, a także schorzenia tarczycy.

OBJAWY NIETOLERANCJI HISTAMINY

Objawy występujące w nietolerancji histaminy są wprawdzie identyczne jak alergiczne, nie zalicza się ich jednak do klasycznych alergii. Ponieważ w przypadku nietolerancji histaminy układ odpornościowy nie jest zaangażowany, klasyczne testy alergiczne dają wynik negatywny. To głównie dlatego choroba zostaje często rozpoznana i zdiagnozowana dopiero po długiej medycznej odysei pacjenta.

Dolegliwości mogące wywiązać się na tle nietolerancji histaminy są bardzo zróżnicowane i dotykają różnych układów narządowych. Wiąże się to z faktem, że receptory histaminowe występują w licznych miejscach organizmu. Dlatego bardzo wiele osób reaguje rozmaitymi objawami żołądkowo-jelitowymi, płucnymi, skórnymi, ale także dotykającymi innych okolic ciała.

Bardzo często objawy te opisywane są jako rozproszone, ponieważ nawet kompleksowa diagnostyka nie wskazuje na żadne określone zjawiska chorobowe. I mimo tego, że analizy krwi i moczu oraz badania ultrasonograficzne dają często (rozczarowująco!) pozytywne wyniki, osoby takie czują się po prostu chore i w swej desperacji pochopnie dają się namówić na rozpoczęcie terapii psychosomatycznej.

Przy czym zwykle nie wchodzi w grę żaden czynnik uwarunkowany psychicznie, kiedy występują takie problemy jak podrażnienie żołądka lub jelit, migrena, pokrzywka skórna, a nawet astma. Aż nazbyt często stawia się wówczas błędną diagnozę zaburzeń psychosomatycznych, psychiatrycznych i neurologicznych.

To raczej nietolerancja histaminy może bardzo utrudniać życie i dawać się we znaki osobliwymi objawami. Zależnie od stopnia nasilenia choroby mogą one przybierać bardzo dramatyczną postać i istotnie ograniczać jakość codziennego życia.

W odosobnionych przypadkach nietolerancja histaminy może nawet zagrażać życiu. Zatrucie rybą to nic innego jak zatrucie histaminą. Także w przypadku zgonów na skutek przedawkowania narkotyków bierze się obecnie pod uwagę związek z nietolerancją histaminy. Opiaty powodują uwalnianie jej w organizmie, są więc szczególnie niebezpieczne dla osób z jej nietolerancją. Wielu narkomanów cierpi na świąd skórny, być może właśnie na skutek podwyższonego poziomu histaminy.

Także duża liczba zgonów wskutek przedawkowania, w których stwierdzono podwyższony poziom histaminy, wspiera przypuszczenie, że ostatecznie przyczyną śmierci było zatrucie tą substancją. Wreszcie odnotowano różne przypadki zgonu z przedawkowania heroiny, w których zażyta ilość narkotyku nie wystarczałaby do wywołania śmiertelnego porażenia oddechu.

Nietolerancja histaminy nie pojawia się z dnia na dzień. Jest to raczej powolny proces ciągnący się przez wiele lat i przybierający na sile. Wciąż dochodzą przy tym nowe objawy, a dolegliwości już występujące stają się coraz bardziej dotkliwe. Nie ułatwia to diagnozy i często stawia osobę cierpiącą i terapeutę wobec niedającej się wyjaśnić zagadki – zwykle tak długo, aż w końcu uwzględni się w diagnostyce możliwość nietolerancji histaminy.

Wówczas wyjaśnia się ta mnogość objawów mogących występować łącznie bądź też w postaci izolowanej. Przy tym nie zawsze są one takie same, nie zawsze się też pojawiają. Podczas gdy dzisiaj mogą wystąpić bóle głowy, następnym razem organizm zareaguje kolką brzuszną lub pokrzywką skórną. Zdarzają się nawet dni zupełnie wolne od objawów, kiedy można bez problemów spożywać produkty zawierające histaminę.

Taką różnorodność dolegliwości tłumaczy się tym, że oddziałuje ona za pośrednictwem skurczu mięśni przewodu pokarmowego, macicy, dróg oddechowych oraz zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych.

Podczas gdy u ludzi zdrowych duża ilość histaminy może prowadzić do poważnych i zagrażających życiu objawów, u osób z nietolerancją już najmniejsze ilości tej substancji rzędu kilku mikrogramów (milionowych części grama) wystarczą do wywołania dolegliwości. Indywidualna wrażliwość i granica, przy której organizm reaguje objawami, są bardzo różne.

Jedna osoba z nietolerancją histaminy może bez problemów znieść pół kieliszka czerwonego wina, podczas gdy u innej już łyżeczka tego alkoholu spowoduje katastrofę.

Stopień nasilenia rozwoju objawów jest tak zróżnicowany, że każdy chory musi określić swoje całkiem osobiste granice tolerancji. Powinien w tym celu niezmiernie dokładnie obserwować własny organizm. Kiedy tylko przekroczona zostanie osobnicza granica tolerancji histaminy, pojawiają się wyzwalane przez tę substancję symptomy.

W przypadku większości chorych objawy są szczególnie nasilone, gdy pojawia się obok siebie kilka produktów spożywczych o dużej zawartości histaminy. Na przykład zapiekanka z makaronu, sera i pomidorów albo czerwone wino z serem.

Objawy ukazują się przeważnie pojedynczo, lecz także w kombinacjach, jak na przykład bóle głowy i wzdęcia albo kolka brzuszna w połączeniu ze zlewnymi potami. Dolegliwości nie zawsze pojawiają się przy tym natychmiast, mogą też występować z opóźnieniem.

Także okres, w jakim istnieją objawy, jest bardzo indywidualny i zależy od ilości dostarczonej organizmowi histaminy oraz współwystępowania innych produktów spożywczych zawierających tę substancję. Dolegliwości pojawiają się przeważnie w ciągu 45 minut, ale nie należą do rzadkości także reakcje znacząco opóźnione.

Niektóre osoby reagują nocnymi zlewnymi potami, jeśli w ciągu dnia doszło do spożycia zbyt dużej ilości histaminy, bądź też inne czynniki (na przykład stres, uprawianie sportu, ukąszenia owadów) za dnia przyczyniły się do wzmożonego wydzielania histaminy.

Objawy zanikają przeważnie w ciągu kilku godzin, tylko w wyjątkowych przypadkach utrzymują się przez kolejne dni.

WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY

Wstrząs anafilaktyczny to najgorsza reakcja, jaka może wystąpić w wyniku nietolerancji histaminy. Wywołują go uwalniające histaminę ukąszenia owadów, zawierające tę substancję produkty spożywcze bądź nietolerowane przez organizm leki. Podwyższony jest przy tym nie tylko poziom histaminy, lecz także diaminooksydazy (DAO) i tryptazy. Przypuszcza się, że nietypowo podwyższony poziom DAO stanowi ze strony organizmu ostatnią próbę uchronienia się przed grożącym wstrząsem.

POWIĄZANE CHOROBY

W nietolerancji histaminy na pierwszy plan wysuwają się zwłaszcza choroby dróg oddechowych oraz przewodu pokarmowego. Poza tym jednak istnieją jeszcze bardzo liczne powiązane dolegliwości, które idą w parze z obniżoną aktywnością DAO. U wielu osób cierpiących na choroby tarczycy, niewydolność nerek, marskość wątroby i wirusowe zapalenie wątroby stwierdza się też nietolerancję histaminy.

ASTMA I INNE SCHORZENIA DRÓG ODDECHOWYCH

Astma to jak dotąd najbardziej znana choroba kojarzona z histaminą. Tymczasem w wielu przypadkach podejrzewa się związek między nią a nietolerancją histaminy. Najwyższy poziom histaminy wśród osób badanych stwierdzono u astmatyków.

Wdychanie alergenów powoduje natychmiast szybki wzrost jej poziomu we krwi. Takie skrajnie podwyższone stężenie tego związku można stwierdzić niedługo potem w moczu, bo właśnie tam znajdują się w dużej ilości produkty rozpadu histaminy.

Po spożyciu produktów bogatych w histaminę mogą obok astmy wystąpić też takie objawy jak katar, zatkanie nosa i kaszel.

Eksperci uważają utrzymywanie terapii antyhistaminowej u pacjentów z astmą za szczególnie ważne i zalecają przepisywanie im zasadniczo diety bezhistaminowej. Nie zastąpi ona wprawdzie klasycznej terapii astmy, ale może bardzo pozytywnie wpływać na przebieg leczenia.