Hashimoto - skuteczny, holistyczny plan zarządzania chorobą. ebook

REDAKCJA: Ewelina Kuryłowicz

SKŁAD: Krzysztof Nierodziński

PROJEKT OKŁADKI: Krzysztof Nierodziński

TŁUMACZENIE: Krzysztof Sołowiej

Wydanie I

Białystok 2021

ISBN 918-83-8168-947-2

Tytuł oryginału:Hashimoto’s 4-Week Plan

Copyright © 2016 by Sonoma Press, Berkeley, California

© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2020

All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy żadna część tej książki nie może być powielana w jakimkolwiek procesie mechanicznym, fotograficznym lub elektronicznym ani w formie nagrania fonograficznego. Nie może też być przechowywana w systemie wyszukiwania, przesyłana lub w inny sposób kopiowana do użytku publicznego lub prywatnego – w inny sposób niż „dozwolony użytek” obejmujący krótkie cytaty zawarte w artykułach i recenzjach.

Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca ani autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki dla zdrowia, mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych w książce metod.

ILUSTRACJE© Stocksy/Renáta Dobránska, s.2; Stocksy/Jill Chen, s.2, s.255; Stocksy/BONNINSTUDIO, s.2, s.121; StockFood/Victoria Firmston, s.2; Stocksy/ Nataša Mandić, s.3, s.196; Stocksy/Abby Mortenson, s.3, s.65; Stocksy/Jon Attaway, s.3, s.18; Stocksy/ Miquel Llonch, s.8; Stocksy/Monica Murphy, s.18, s.41; Stocksy/Alberto Bogo, s.18; Stocksy/Abby Mortenson, s.18, s.83; Stocksy/Jovo Jovanovic, s.31, s.133; Stocksy/Bruce & Rebecca Meissner, s.53, s.312; Stocksy/Sara Remington, s.71, s.312; Stocksy/Jill Chen, s.127, s.178, s.237; Stocksy/Sara Remington, s.177, s.312; Stocksy/Danil Nevsky, s.178; Stocksy/Kristin Duvall, s.178; StockFood/George Crudo, s.178; Stocksy/Jacqueline Miller, s.212; Stocksy/Laura Adani, s.228; Stocksy/Davide Illini, s.244; StockFood/Joerg Lehmann, s.258; StockFood/ George Crudo, s.282; StockFood/Tanya Zouev, s.298; Stocksy/Amir Kaljikovic, s.312; Stocksy/ Aubrie LeGault, s.312.

15-762 Białystok

ul. Antoniuk Fabr. 55/24

85 662 92 67 – redakcja

85 654 78 06 – sekretariat

85 653 13 03 – dział handlowy – hurt

85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal

strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl

Więcej informacji znajdziesz na portalu www.odzywianie24.pl

Dla Etty, mojej kuchennej mentorki, i Jima, który zawsze zachęcał mnie do słuchania wewnętrznego głosu.

ZAPROSZENIE

Choroba Hashimoto ma złożoną naturę. Zakłóca ona funkcjonowanie organizmu i równowagę emocjonalną. Niewtajemniczone osoby mogą lekceważyć twoją dolegliwość, gdyż w ich oczach „nie wyglądasz na chorego”. Trudność w identyfikacji i zrozumieniu objawów interesującego nas schorzenia może sprawić, że zaczniesz wątpić w samo istnienie choroby – a tym samym stracisz zaufanie do siebie.

Pacjenci tacy jak ja często słyszą wiele mało przydatnych rad dotyczących utrzymania prawidłowej masy ciała, spadku poziomu energii oraz depresji i stanów lękowych.

• „Jedz mniej, częściej się ruszaj”.

• „Po prostu to zrób”.

• „Skup się na pozytywach”.

Tego typu dobre rady są zazwyczaj nieskuteczne i zniechęcające. Prawdopodobnie początkowo starałeś się słuchać dobrze życzących ci ludzi – też tak robiłam, by ostatecznie poczuć się jak nieudacznik, który nie spełnia oczekiwań innych. Mało brakowało, a poddałabym się chorobie. Na szczęście odezwał się mój wewnętrzny głos, który podrzucił mi kilka doskonałych pomysłów.

Ty również dysponujesz potężnym, wewnętrznym głosem. Zachęcam cię do skorzystania z jego rad. Sam znasz swoje mocne i słabe strony oraz intuicyjnie wiesz, jak działa twoje ciało.

W niniejszej książce znajdziesz rady i pomysły, które pomogą ci wsłuchać się w twój wewnętrzny głos. Dzięki niej na własnych warunkach spojrzysz na chorobę Hashimoto z holistycznej perspektywy. Zapraszam cię do zwrócenia się w głąb siebie i odkrycia wewnętrznej siły, która sprawi, że w końcu poczujesz się lepiej.

PRZEDMOWA

Początek moich zmagań z chorobą Hashimoto zapewne zabrzmi znajomo. Kiedy miałam 20 lat, nagle poczułam się jak stara kobieta. Doświadczałam dotkliwych bólów i byłam ciągle zmęczona. Pomimo tego, że przez całe życie byłam dość drobna, gwałtownie przybrałam na wadze. Byłam przygnębiona i nieszczęśliwa.

Podobnie jak wiele Amerykanek, w młodości nie stosowałam zbyt zdrowej diety. Nie byłam świadoma tego, że można jeść inaczej. Od wczesnego dzieciństwa nękały mnie dolegliwości trawienne. Pomimo tego nikt nie pomyślał, że ze mną może być coś nie tak. Lekarze zdiagnozowali u mnie zespół jelita drażliwego, a członkowie mojej rodziny doszli do wniosku, że jestem zbyt „emocjonalna”.

Choć nie byłam świadoma wagi podejmowanych przez mnie decyzji, rozpoczęłam uzdrawiającą podróż, poświęcając się jodze, zarówno jako praktyk, jak i instruktorka. Zgłębianie tajemnic ludzkiego ciała sprawiło, że rozpoczęłam karierę holistycznej dietetyczki. Kiedy uczyłam się do egzaminu certyfikacyjnego, odkryłam, że coś jest ze mną nie tak. Gdy miałam 24 lata, zleciłam mojemu lekarzowi przeprowadzenie pełnego zestawu badań tarczycy. Choć jego zdaniem potrzebowałam jedynie małej dawki leków przeciwdepresyjnych, przystał na moją prośbę. Okazało się, że poziom moich przeciwciał przeciwtarczycowych wykracza poza skalę. To właśnie wtedy zdiagnozowano u mnie zapalenie tarczycy, zwane chorobą Hashimoto.

Mój plan leczenia był prosty: miałam brać leki do końca życia w celu „łagodzenia objawów”. Podobnie jak w przypadku wielu osób cierpiących na chorobę Hashimoto, konwencjonalne formy terapii nie poprawiły mojego stanu zdrowia. Kiedy miałam 30 lat, zdiagnozowano u mnie celiakię. Po tym jak poroniłam trzy razy i szczęśliwie urodziłam dwójkę pięknych dzieci, przekonałam się, że wszystkie moje dolegliwości związane są z tarczycą – i jej nieprawidłowym funkcjonowaniem. Aby poradzić sobie z chorobą, zaczęłam zbierać informacje dotyczące tarczycy, układu hormonalnego oraz różnego rodzaju kwestii związanych z odżywianiem się. Przed ukończeniem szkoły żywienia opracowałam kompletną przeciwzapalną dietę, która łagodzi objawy chorób autoimmunologicznych. Moja firma, Family Nutrition Services, pomaga ludziom takim jak ja. Z jej usług korzystają osoby, które chcą poznać naturalne sposoby leczenia choroby Hashimoto oparte na diecie i suplementacji. Jeśli dysponujesz odpowiednimi środkami, postaraj się znaleźć wykwalifikowanego dietetyka, który pomoże ci opracować twój własny, zindywidualizowany plan żywieniowy. (Jest to szczególnie ważne, jeśli chcesz przyjmować suplementy – ich niewłaściwe użycie może pogorszyć stan niektórych pacjentów).

Obecnie z radością mogę powiedzieć, że jako czterdziestokilkuletnia kobieta jestem zdrowsza niż kiedykolwiek wcześniej. Poziom moich przeciwciał wrócił do normy, a zdaniem wielu lekarzy objawy choroby Hashimoto uległy znacznej remisji. Specjaliści często wypytują o moje metody. Jeśli przedstawiciele środowiska medycznego chcą zrozumieć złożoną naturę tej dolegliwości, mają przed sobą długą drogę. Na szczęście, odkryliśmy już wiele tajników interesującej nas choroby. Co więcej, sama jestem żywym dowodem na to, że przestrzeganie kilku zdroworozsądkowych zasad i wytycznych dotyczących zdrowego odżywiania (z którymi zapoznasz się podczas lektury tej książki) może przynieść wspaniałe rezultaty.

Znalezienie właściwej drogi do zdrowia zajęło mi długie lata, które spędziłam na podejmowaniu kolejnych prób i studiowaniu zagadnień dotyczących żywienia. Chciałbym móc zapoznać się z niniejszą książką piętnaście lat temu, kiedy po raz pierwszy usłyszałam swoją diagnozę. Z pewnością będę polecać tę pozycję moim klientom, którzy zmagają się z chorobą Hashimoto. Mam nadzieję, że ta książka pomoże ci złagodzić objawy tej niezwykle przykrej dolegliwości.

Sara Peternell, dietetyk

WSTĘP

Jeśli zdecydowałeś się sięgnąć po tę książkę, prawdopodobnie szukasz lepszego sposobu na pokonanie choroby Hashimoto. Nieprzyjemnych objawów tego schorzenia możesz doświadczać pomimo regularnego zażywania leków lub stosowania wielu procedur medycznych. Jeśli nigdy nie czujesz się dobrze, stosowanie się do zaleceń lekarza może być frustrujące. W przypadku większości dolegliwości o charakterze przewlekłym, takich jak choroba Hashimoto, nie istnieje jeden, uniwersalny model terapii, który nadaje się dla wszystkich. Właśnie dlatego niniejsza książka zawiera wiele opisów różnych diet i stylów życia, które pomogą ci w opracowaniu spersonalizowanego planu. Dzięki niemu z pewnością uda ci się poprawić stan zdrowia. Choć tytuł książki sugeruje, że plan leczenia powinien trwać cztery tygodnie, można go stosować tak długo, jak ma się na to ochotę – do chwili uzyskania pożądanych rezultatów. Twoim długoterminowym celem jest wypracowanie nowych nawyków życiowych, które pomogą ci funkcjonować z chorobą najlepiej jak potrafisz.

Być może zastanawiasz się: skąd ona to wszystko wie? Sama cierpię na chorobę Hashimoto. Chociaż oficjalnie zdiagnozowano u mnie to schorzenie dopiero po czterdziestce, od ponad 20 lat wiedziałem, że coś jest ze mną nie w porządku. Nie mogłam zignorować wielu objawów, których doświadczyłam – przybieranie na wadze, zmęczenie, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, migreny i bóle mięśni. Regularnie zmuszały mnie one do dokonywania trudnych wyborów życiowych.

Choć dawniej byłam niezwykle aktywna, nie dysponowałam już wytrzymałością potrzebną do kontynuacji dotychczasowego stylu życia. Musiałam zamienić pracę osobistej trenerki i instruktorki fitness na zawód niewymagający ciągłego ruchu. Choć fizyczne i emocjonalne objawy choroby Hashimoto kazały mi wprowadzić szereg zmian dotyczących wielu obszarów mojego życia, zmniejszenie aktywności ruchowej pozwoliło mi na rozwinięcie kilku pasji, takich jak pisanie, co umożliwiło mi rozpoczęcie kariery zawodowej.

Ponadto, otrzymałam od życia wiele cennych lekcji: nauczyłam się dbać przede wszystkim o siebie, odnajdywać wartości wykraczające poza wygląd fizyczny i własne ciało, ufać intuicji, zdobywać wiedzę i zaciekle walczyć o swoje z przedstawicielami służby zdrowia. Bez tych wszystkich doświadczeń nie dotarłabym do miejsca, w którym jestem dzisiaj: od lat nie czułam się lepiej.

Zanim usłyszałam złowróżbną diagnozę, intuicyjnie wiedziałam, że zmiana diety może pomóc mi poczuć się lepiej. Aby zidentyfikować najbardziej przydatne produkty, zaczęłam eksperymentować. Próbowałam wielu różnych jadłospisów, które nie dawały satysfakcjonujących rezultatów. Dopiero po zastosowaniu czystej, przeciwzapalnej diety, która zabrania jedzenia przetworzonej żywności, nabiału i glutenu, zaczęłam dostrzegać zmiany. Niemniej, choć udało mi się wyeliminować kilka dokuczliwych objawów, nie pozbyłam się wszystkich dolegliwości. Wtedy zrozumiałam, że potrzebuję radykalnej zmiany stylu życia. Musiałam być bardziej życzliwa wobec siebie. Ta zmiana nastawienia powinna dotyczyć trzech aspektów życia: fizycznego, duchowego i emocjonalnego. Przeanalizowałam to, jak śpię, jak radzę sobie ze stresem, w jaki sposób ćwiczę i prowadzę ze sobą dialog. Nauczyłam się równoważyć własne potrzeby z oczekiwaniami innych.

Na stronach niniejszej książki dzielę się moją wiedzą dotyczącą żywienia i modyfikacji stylu życia. Znajdziesz w niej również 78 przepisów na pyszne dania. Wiele z nich można przygotować w mniej niż 15 minut. Dzięki nim z łatwością wypełnisz zalecenia czterotygodniowego planu kuracji dotyczące zdrowego żywienia.

Zmiana stylu życia, przejście na dietę opisaną w tej książce, stosowanie odpowiednich leków oraz otrzymywanie tak potrzebnego mi wsparcia, sprawiło, że czuję się i funkcjonuję zdecydowanie lepiej. Od lat nie dysponowałam taką ilością energii. Co więcej, udało mi się zrzucić ponad 55 kilogramów. Dobrze sypiam i często nie odczuwam żadnego bólu. Chociaż każdy z nas jest inny i nie powinieneś spodziewać się identycznych rezultatów, mam nadzieję, że ten poradnik zainspiruje cię do rozważenia modyfikacji stylu życia oraz zmiany stosunku do siebie. Jeśli posłuchasz swojego wewnętrznego głosu, z pewnością uda ci się poprawić swój stan fizyczny i emocjonalny.

Cieszę się, że mogę być częścią twojej podróży.

CZĘŚĆ 1DROGA KU LEPSZEMU ZDROWIU I SZCZĘŚCIU

1PODSTAWY WIDZIANE Z SZERSZEJ PERSPEKTYWY

Dzięki tej książce dowiesz się wszystkiego o zapaleniu tarczycy Hashimoto, chorobie o charakterze przewlekłym, której przebieg wpływa na funkcjonowanie każdej komórki twojego ciała. To groźne schorzenie zostało odkryte przez japońskiego lekarza Hakaru Hashimoto w 1912 roku. Była to jedna z pierwszych zidentyfikowanych chorób autoimmunologicznych. Według „Medical News Today”, obecnie dotyka ona aż 5 procent dorosłej populacji krajów Zachodu, w tym około 15 milionów Amerykanów

Po zdiagnozowaniu choroby Hashimoto wielu pacjentów odczuwa zarówno zmieszanie, jak i pewną ulgę. Muszę przyznać, że objawy, których nie mogłam się pozbyć przez lata, doprowadzały mnie do szaleństwa. Wiele osób znajduje się w podobnej sytuacji. Na szczęście postawienie diagnozy daje nam szansę na odkrycie nowych metod dbania o ciało oraz wiąże się z nadzieją na odzyskanie dawno utraconej normalności. Na dalszych stronach tej książki pomogę ci odnaleźć drogę prowadzącą do zdrowia.

JAK DZIAŁA UKŁAD ODPORNOŚCIOWY

Zadaniem twojego układu odpornościowego jest utrzymywanie ciała w stanie zdrowia. Ten niezwykle skomplikowany system zwalcza obcych najeźdźców oraz wspiera funkcjonowanie wszystkich układów ludzkiego organizmu. Kiedy działa on prawidłowo, wszystko przebiega nadzwyczaj sprawnie. Jednak, gdy coś pójdzie nie tak, twój układ odpornościowy może zwrócić się przeciwko tobie. Tego typu reakcja nazywana jest autoimmunizacją. Powoduje ona rozwój przewlekłych schorzeń, zwanych chorobami autoimmunologicznymi.

Autorzy przewodnika Merck Manual piszą: „układ odpornościowy czasami działa wadliwie, traktując tkanki ludzkiego organizmu jak ciała obce. W konsekwencji dochodzi do produkcji przeciwciał (zwanych autoprzeciwciałami) lub komórek immunologicznych, które odnajdują i atakują konkretne struktury organizmu. Tego typu odpowiedź zwana jest reakcją autoimmunologiczną. Jej efektem są stany zapalne i uszkodzenia tkanek”.

Zrozumienie znaczenia tego zawiłego tańca reakcji odpornościowych, komórek, antygenów i stanów zapalnych pozwoli ci odkryć tajniki działania układu odpornościowego. Dzięki temu poznasz mechanizm rozwoju chorób autoimmunologicznych.

Odpowiedź immunologiczna

Kiedy twoje ciało musi bronić się przed najazdem obcych organizmów, takich jak bakterie, wirusy i innego typu patogeny, układ odpornościowy bierze się do pracy. W idealnej sytuacji twój system immunologiczny zwalczy zagrażającą ci infekcję, a ty nie odczujesz nawet objawów choroby. Jednakże reakcja odpornościowa może nie być wystarczająco silna, czego efektem będzie rozwój konkretnej dolegliwości. W takim przypadku twój układ odpornościowy zastosuje inne metody, które pomogą mu jak najszybciej wydalić niebezpieczne patogeny na zewnątrz organizmu. Przykładami takich odpowiedzi są:

• gorączka, która wyparza mikroorganizmy chorobotwórcze,

• wymioty lub biegunka, która szybko wydala niebezpieczne zarazki,

• stany zapalne, które lokalizują i eliminują groźne patogeny oraz przyspieszają powrót do zdrowia.

Krwinki białe

Krwinki białe, zwane również leukocytami, są podstawowymi strukturami obronnymi układu odpornościowego. Dzięki nim potrafimy ochronić się przed chorobotwórczymi mikroorganizmami. Istnieją dwa główne podtypy krwinek białych, które występują na obszarze całego ciała. Fagocyty znajdują i eliminują groźnych najeźdźców. Z kolei limfocyty identyfikują obce substancje i starają się je niszczyć w razie ponownego ich pojawienia się.

Krwinki białe pełnią rolę wewnętrznych sił porządkowych. Te ważne komórki ciała przemieszczają się naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi, monitorując stan naszego zdrowia. Kiedy wykryją obecność chorobotwórczych najeźdźców, starają się ich natychmiast zniszczyć. Przykładowo, jeśli zarazimy się ospą wietrzną, nasz organizm wytworzy antygeny w postaci niewielkich fragmentów białek. Białe krwinki potrafią rozpoznać te substancje i wyprodukować odpowiadające im przeciwciała, które znajdują i niszczą wszelkiego typu patogeny związane z tą chorobą. Dzięki temu mechanizmowi jesteśmy przygotowani na ponowne pojawienie się choroby i nabywamy odporności się na całe życie.

Choroby autoimmunologiczne

Choć znajdujący się stanie ciągłej gotowości układ odpornościowy potrafi skutecznie zwalczać organizmy chorobotwórcze, czasami coś pójdzie nie tak. Jeśli zachorujemy na schorzenie o charakterze autoimmunologicznym, nasz układ odpornościowy zacznie postrzegać tkanki własnego ciała w kategoriach zagrożenia i zaatakuje zdrowe struktury organizmu. W konsekwencji może dojść do powstania znacznych zniszczeń. Właśnie tak wygląda przebieg zapalenia tarczycy Hashimoto – twoja zupełnie zdrowa tarczyca nagle staje się obiektem agresji źle ukierunkowanej odpowiedzi immunologicznej. Z każdym kolejnym atakiem ten ważny organ ciała słabnie, co prowadzi do wystąpienia wielu wspomnianych wcześniej objawów.

Według Amerykańskiej National Library of Medicine, kiedy układ odpornościowy zwraca się przeciwko własnemu ciału, może dojść do pojawienia się następujących zjawisk:

• zniszczenia zdrowych tkanek (w przypadku choroby Hashimoto uszkodzeniu ulega tarczyca),

• zmiany funkcjonowania narządów dotkniętych chorobą (w przypadku choroby Hashimoto, zmiana dotyczy sposobu wytwarzania i uwalniania hormonów tarczycy),

• zmiany rozmiaru dotkniętego organu (częstym objawem choroby Hashimoto jest powiększona tarczyca zwana wolem).

Zapalenie tarczycy Hashimoto jest tylko jedną z ponad 80 ludzkich chorób autoimmunologicznych. Interesujące nas schorzenie występuje stosunkowo często. Inne powszechne choroby autoimmunologiczne to: stwardnienie rozsiane, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba Gravesa-Basedowa, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca typu 1, toczeń, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i celiakia.

Często dochodzi do jednoczesnego występowania różnych chorób autoimmunologicznych – jeden pacjent może cierpieć na kilka ich odmian – co może być związane z czynnikami genetycznymi. Co ciekawe, członkowie jednej rodziny mogą padać ofiarą różnych schorzeń tego typu. Przykładowo jeden z członków mojej rodziny cierpi na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, u mnie zdiagnozowano chorobę Hashimoto i celiakię (dotykającą jelito cienkie chorobę autoimmunologiczną, której objawy pojawiają się po spożyciu glutenu), z kolei inny krewny choruje na cukrzycę typu 1 – choć wymienione dolegliwości są różne, łączy je genetyka.

Pomimo tego, że potrafimy powiązać choroby autoimmunologiczne z występowaniem konkretnych genów, mechanizmy ich rozwoju pozostają niewyjaśnione. Według organizacji American Autoimmune-Related Diseases Association na omawiane rodzaje schorzeń cierpi około 50 milionów Amerykanów, czyli niemal 16 procent całej populacji. Amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia podają nieco mniejsze liczby. Według ich pracowników, około 23,5 miliona Amerykanów cierpi na jakąś chorobę autoimmunologiczną. Zauważalna dysproporcja w dużej mierze wynika z obranej metody klasyfikacji tych schorzeń. Aby precyzyjnie określić skalę występowania interesujących nas dolegliwości, należy przeprowadzić dalsze badania.

Leczenie chorób autoimmunologicznych polega na tłumieniu odpowiedzi układu odpornościowego (poprzez podawanie leków, przeprowadzanie zabiegów chirurgicznych lub radioterapię). Choć może to pomóc wyhamować tempo rozwoju omawianych schorzeń, tego typu interwencje medyczne wpływają na zdolność organizmu do zwalczania czynników chorobotwórczych i obniżają odporność. Na szczęście istnieje wiele alternatywnych terapii, które pomagają pacjentom uporać się z objawami chorób autoimmunologicznych. Bardzo często przybierają one postać modyfikacji diety.

Stany zapalne

Odpowiedź immunologiczna organizmu może polegać na rozwoju stanu zapalnego – bez pomocy tej funkcji obronnej nie potrafilibyśmy powrócić do zdrowia. Choć niewielu z nas o tym wie, stany zapalne powstają nadzwyczaj często. Każda choroba, której nazwa zawiera słowo „zapalenie” – zapalenie stawów, okrężnicy, krtani, oskrzeli – wskazuje na występowanie tego zjawiska.

Kiedy dochodzi do rozwoju stanu zapalnego, krwinki białe nasycają krew lub zajęte chorobą tkanki. W ten sposób organizm chroni się przed niezidentyfikowanymi substancjami. Gwałtowny wzrost liczby białych krwinek w połączeniu ze zwiększeniem przepływu krwi może powodować zaczerwienienie i rozgrzanie konkretnego obszaru ciała. Kiedy pewna ilość substancji dostanie się do tkanek, dochodzi do pojawienia się obrzęku. Każdy, kto kiedykolwiek chorował na zapalenie stawów, zna bolesne skutki reakcji zapalnej. Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto doświadczają objawów zapalenia tarczycy związanych z niewłaściwie ukierunkowaną odpowiedzią układu odpornościowego. Skutkiem tej reakcji jest ograniczenie zdolności do produkcji ważnych hormonów oraz rozwój wola – powiększenie tarczycy.

Z uwagi na to, że stany zapalne są nieodłącznym elementem przebiegu chorób autoimmunologicznych, wykrycie ich obecności może skłonić lekarzy do przeprowadzenia dalszych badań mających na celu zdiagnozowanie omawianych schorzeń. Warto pamiętać, że choroby autoimmunologiczne nie muszą być jedyną przyczyną powstania zapalenia. Stany zapalne mogą objawiać się na wiele sposobów, takich jak ból, sztywność, zmęczenie, senność, rozwój obrzęków, gorączka i inne tego typu dolegliwości. Leczenie stanów zapalnych (przykładowo poprzez modyfikację diety) w wielu przypadkach skutecznie łagodzi objawy związane z chorobami autoimmunologicznymi.

ROLA TARCZYCY

Choć trudno w to uwierzyć, niewielki, przypominający kształtem motyla gruczoł umiejscowiony z przodu gardła może sprawiać wiele kłopotów. Tarczyca pełni w organizmie bardzo ważne funkcje.

Odwagi!

Jesteś najlepszym doradcą swojego zdrowia. Tylko ty znasz własne doświadczenia, objawy, silne strony i ograniczenia. Wyraźnie o nich opowiadaj i nie pozwól, aby ktoś kwestionował twoją relację. Tylko ty wiesz o wszystkich aspektach swojego życia. Potrafisz najlepiej zadbać o własne zdrowie.

Układ hormonalny

Tarczyca jest ważnym elementem układu hormonalnego – w jego skład wchodzi zestaw gruczołów, które produkują hormony, regulują wzrost i rozwój organizmu oraz wpływają na funkcje płciowe, działanie komórek, płodność, metabolizm, sen, nastrój i wiele innych zachowań ludzkiego ciała. Elementami układu hormonalnego są: przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, nadnercza, trzustka, jajniki (u kobiet) i jądra (u mężczyzn). Warto zauważyć, że niezależnie od naszej wagi, funkcjonowanie tarczycy ma przemożny wpływ na metabolizm. Każda komórka naszego ciała podlega oddziaływaniu hormonów produkowanych przez omawiany narząd (dotyczy to głównie przemiany tlenu w energię). Nieprawidłowe działanie tarczycy odbija się na wydajności całego zestawu hormonów. Właśnie dlatego pacjenci cierpiący na niewydolność tego narządu często doświadczają wielu pozornie niepowiązanych objawów – tarczyca wpływa na rytm pracy całego układu hormonalnego.

Hormony tarczycy

Twoja tarczyca produkuje i wydziela substancje odgrywające kluczowe role w funkcjonowaniu całego organizmu. Jednym z zadań interesującego nas narządu jest pobieranie jodu, który wchodzi w skład wielu pokarmów. Następnie, z pomocą tego pierwiastka, tarczyca wytwarza swoje hormony. Komórki tego gruczołu potrafią absorbować jod, łącząc go z aminokwasem zwanym tyrozyną. W ten sposób powstają trzy substancje:

• Trijodotyronina (T3, która zawiera trzy atomy jodu),

• Tyroksyna (T4, która zawiera cztery atomy jodu),

• Kalcytonina (która pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia w krwi i kościach).

Wymienione hormony dostają się wraz z krwią do wszystkich zakamarków ciała i wpływają na tempo metabolizmu.

Według Amerykańskiej National Library of Medicine, hormony nazywane w skrócie T3 i T4 regulują wiele aspektów działania organizmu, takich jak:

• metabolizm (proces zamiany pokarmów na energię potrzebną do pracy całego organizmu),

• temperatura ciała,

• ciśnienie krwi,

• pracę serca,

• procesy myślenia,

• funkcjonowanie układu nerwowego,

• mechanizmy wzrostu i rozwoju dziecięcego mózgu.

Funkcje tarczycy

Obniżenie poziomu hormonów tarczycy wpływa na zachowanie podwzgórza. To właśnie ten obszar mózgu nakazuje przysadce mózgowej zwiększenie aktywności tarczycy. Odbywa się to poprzez uwolnienie substancji zwanej tyreotropiną (TSH). Ten ważny hormon stymuluje produkcję T3 i T4. Tempo produkcji i wydzielania hormonów tarczycy regulowane jest przez współdziałanie trzech gruczołów – podwzgórza, przysadki mózgowej i samej tarczycy.

Schorzenia tarczycy

Do uszkodzenia tarczycy może dojść na wiele różnych sposobów. Najczęściej występującymi chorobami interesującego nas narządu są:

• zapalenie tarczycy Hashimoto (związana z reakcją autoimmunologiczną niedoczynność tarczycy lub spowolnienie pracy tego organu),

• choroba Gravesa-Basedowa (związana z reakcją autoimmunologiczną nadczynność tarczycy lub nadaktywność tego organu),

• niezwiązana z reakcją autoimmunologiczną niedoczynność tarczycy (łagodne uszkodzenie omawianego organu).

Samowspółczucie

Najlepsza inwestycja

Podczas czterotygodniowego programu możesz doświadczyć przemożnego napięcia, lęku lub strachu. Właśnie w tym czasie, kluczowego znaczenia nabiera praktyka samowspółczucia. Traktowanie samego siebie ze zrozumieniem pomoże ci zachować spokój oraz utrzymać odpowiedni poziom motywacji i pozytywnego myślenia. Dzięki temu wytworzenie nowych nawyków, gromadzenie informacji i odkrywanie nowych horyzontów myślowych stanie się o wiele łatwiejsze.

Łatwo jest okazywać współczucie innym. Jednakże nasz wewnętrzny krytyk często każe nam traktować siebie samych z o wiele większą surowością niż przypadkowe osoby. Pamiętaj, że jesteś godny współczucia – zwłaszcza okazywanego przez samego siebie. Samowspółczucia nie należy mylić z pobłażliwością. Bądź życzliwy i troskliwy wobec siebie oraz stawiaj opór swojemu wewnętrznemu krytykowi.

Współczucie jest pożyteczne i motywujące. W przeciwieństwie do demoralizującego samokrytycyzmu, tego typu postawa podnosi nas na duchu i wspiera nasze wysiłki. Współczucie nie ma na celu usprawiedliwienia własnych działań ani poprawy samopoczucia. Takie traktowanie siebie pozwala nam zadbać o własne zdrowie w najcięższych okresach życia.

Zalety samowspółczucia:

• chroni przed skutkami depresji i stanów lękowych,

• pozwala lepiej radzić sobie z problemami,

• zwiększa poziom motywacji,

• poprawia emocjonalną odporność,

• zmniejsza poziom stresu,

• pozwala poczuć radość i spokój,

• pomaga okazywać współczucie innym,

• ucisza wewnętrznego krytyka,

• umożliwia pogodzenie się z diagnozą choroby Hashimoto.

Oto trzy proste sposoby na praktykowanie samowspółczucia:

• Napisz list adresowany do siebie. Przyjmij w nim postawę kogoś, kto cię kocha.

• Zacznij prowadzić pamiętnik, w którym opiszesz doświadczane przez siebie emocje. Rozmawiaj z negatywną stroną własnej osobowości niczym ze znajomym.

• Kiedy zauważysz zwiększenie aktywności twojego wewnętrznego krytyka, zrób sobie minutę przerwy. Zamknij oczy i umieść dłonie w okolicy serca. Oddychaj głęboko. W myślach powtórz następujące zdanie: „Będę dla siebie dobry”.

Powyższe rady pochodzą z książki Kristin Neff Jak być dobrym dla siebie. Życie bez presji otoczenia, przygnębienia i poczucia winy. Znajdziesz w niej cenne wskazówki, które pozwolą ci traktować siebie z dobrocią i miłością. Aby zapoznać się przykładami ćwiczeń rozwijających samowspółczucie, odwiedź stronę internetową self-compassion.org.

Do koncepcji samowspółczucia i jego roli w leczeniu choroby Hashimoto powrócę jeszcze w rozdziale 4. W tym momencie zapamiętaj, że aby zapewnić sobie moc, wolę i pewność siebie, która umożliwi ci realizację postanowień czterotygodniowego planu kuracji, musisz uwierzyć we własne siły. Postaraj się traktować siebie z dobrocią, miłością i współczuciem.

Mechanizm regulacji hormonalnej może się załamać na każdym etapie – począwszy od podwzgórza, a kończąc na tarczycy. W przypadku choroby Hashimoto problemy zaczynają się, gdy organizm uzna tkankę tarczycy za ciało obce i zacznie atakować zdrowy gruczoł. Kiedy układ odpornościowy weźmie sobie za cel własną tarczycę, dochodzi do uszkodzenia tego narządu i zaczyna on nieprawidłowo funkcjonować. Na początkowym etapie choroby tarczyca może wykazywać oznaki nadczynności, uwalniając nadmierną ilość hormonów. Jednakże w miarę upływu czasu praca omawianego organu oraz produkcja hormonów zwalnia. W rezultacie pacjent doświadcza charakterystycznych objawów związanych z autoimmunologiczną i nieautoimmunologiczną niedoczynnością tarczycy. Ich lista obejmuje osłabienie regulacji temperatury ciała, zmęczenie, suchość skóry, wypadanie włosów, ospałość, przyrost masy ciała oraz wiele innych dolegliwości związanych z zaburzeniem równowagi metabolizmu.

Przyczyny

Pojawienie się uszkodzeń i chorób tarczycy może wynikać z wielu przyczyn, takich jak:

• niezdrowa dieta,

• zmniejszenie przyswajania substancji odżywczych,

• obecność toksyn środowiskowych,

• czynniki genetyczne,

• zaburzenia funkcjonowania przysadki mózgowej,

• choroby autoimmunologiczne,

• inne zaburzenia hormonalne.

Choroby równoległe i współistniejące

Pacjenci z niedoczynnością tarczycy o charakterze autoimmunologicznym mogą w tym samym czasie doświadczać objawów innych schorzeń, znanych jako „choroby współistniejące”. Przykładowo, sama cierpię na alergię, chorobę Hashimoto, celiakię oraz nietolerancję kazeiny (białko mleka). Według naukowców związanych z National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, rozwojowi interesującej nas dolegliwości mogą towarzyszyć:

• bielactwo nabyte,

• reumatoidalne zapalenie stawów,

• cukrzyca typu 1,

• choroba Addisona,

• niedokrwistość Addisona-Biermera,

• celiakia,

• autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

Wymienione schorzenia współistniejące często utrudniają lekarzom rozpoznanie choroby Hashimoto. Wielość objawów komplikuje sytuację pacjenta oraz dezorientuje zarówno lekarzy, jak i samych chorych. Chociażby doświadczane przeze mnie symptomy celiakii nie pokrywają się z oznakami kojarzonymi z zapaleniem tarczycy Hashimoto. Właśnie dlatego, kiedy opowiadałam o moich dolegliwościach lekarzom, nie potrafili oni przypisać ich do jednego konkretnego schorzenia.

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA CHOROBY HASHIMOTO

Choroba Hashimoto jest jedną z dwóch zidentyfikowanych autoimmunologicznych schorzeń tarczycy (drugą jest choroba Gravesa-Basedowa). Według raportu opublikowanego w czerwcu 2012 roku na łamach czasopisma „Medical News Today”, w ostatnich dziesięcioleciach zachorowalność na tego typu dolegliwości rosła wśród obywateli wszystkich krajów rozwiniętych. Z tego względu niektórzy naukowcy wskazują, że rozwój schorzeń takich jak choroba Hashimoto może być związany z obecnością czynników środowiskowych. Niemniej, aby potwierdzić lub zaprzeczyć spekulacjom specjalistów, potrzebne jest przeprowadzenie dalszych badań. Z drugiej strony, rozpowszechnienie chorób autoimmunologicznych każe zastanowić się nad obecnością w naszym środowisku toksyn, skutkami spożywania produktów przetworzonych, które posiadają w składzie wiele syntetycznych substancji, efektami stresu oraz innymi problemami związanymi z działalnością człowieka.

Według niektórych badań, rozwój choroby Hashimoto należy łączyć z czynnikami genetycznymi. Artykuł opublikowany w 2005 roku na łamach czasopisma „Journal of Autoimmune Diseases” zdaje się potwierdzać tę tezę. Jeśli członek twojej rodziny cierpi na chorobę Hashimoto, wyraźnie wzrasta prawdopodobieństwo, że sam padniesz ofiarą tej dolegliwości.

Czynniki wyzwalające

Jeśli twoje uwarunkowania genetyczne sprzyjają rozwojowi choroby Hashimoto (lub jakiejkolwiek innej choroby autoimmunologicznej), nie musisz być skazany na najgorsze. W większości przypadków, aby doszło do pojawienia się dolegliwości, muszą zaistnieć odpowiednie czynniki aktywujące specyficzny gen. Poniżej znajdziesz listę ważnych czynników wyzwalających:

Jod

Jak wspomniałam wcześniej, jod jest kluczowym pierwiastkiem potrzebnym do produkcji hormonów tarczycy T3 i T4. Właśnie dlatego odgrywa on tak ważną rolę w rozwoju autoimmunologicznych chorób interesującego nas organu. Zalecenia związane ze spożyciem jodu nie ograniczają się do stwierdzenia, że należy unikać niedoboru tego składnika. Jak wykazały badania, związek łączący omawiany pierwiastek z rozwojem dolegliwości tarczycy jest dość skomplikowany.

Obecność jodu może wpływać na zdrowie tarczycy w sposób niezwykle złożony. Jak wykazuje analiza artykułu zatytułowanego „The Epidemiology of Thyroid Disease in Iodine Sufficiency” opublikowanego w grudniu 1998 roku na łamach czasopisma „Thyroid” oraz innej publikacji The Epidemiology of Thyroid Disease z czerwca 2011 roku, która ukazała się w „British Medical Bulletin”, relacja łącząca obecność jodu z funkcjonowaniem tarczycy, może być wewnętrznie sprzeczna.

Autorzy artykułu opublikowanego w „British Medical Bulletin”zauważają, że:

• Obecność objawów chorób tarczycy uzależniona jest od dostępności jodu.

• Niedobór jodu jest częstą przyczyną rozwoju zaburzeń tarczycy.

Z kolei autorzy artykułu opublikowanego w „Thyroid”twierdzą, że:

• Choroby autoimmunologiczne tarczycy częściej występują na obszarach dobrej dostępności jodu.

• Prawdopodobieństwo rozwoju autoimmunologicznej nadczynności tarczycy wzrasta po rozpoczęciu jodowania soli.

Wnioski wypływające z powyższych ustaleń wydają się bardzo rozbieżne. Z pewnością istnieje związek łączący spożycie jodu z rozwojem autoimmunologicznych chorób tarczycy. Nie wiemy jednak, na czym polega jego natura. Praktyk medycyny funkcjonalnej, Chris Kresser, stara się wyjaśnić ten fenomen, zwracając uwagę na kojarzone z suplementacją jodu zwiększenie zachorowalności na autoimmunologiczne uszkodzenie tarczycy. Według niego, dodatkowe porcje tego pierwiastka wywołują interesujące nas dolegliwości jedynie w przypadku stwierdzenia niedoboru selenu (bogatym źródłem tego składnika jest tuńczyk i orzechy brazylijskie). Ten ostatni zdaje się chronić organizm przed działaniem toksycznego jodu. Właśnie dlatego jednoczesne przyjmowanie obu pierwiastków w postaci odpowiednich pokarmów (a nie suplementów, takich jak sól kuchenna) może pomagać pacjentom zmagającym się z zapaleniem tarczycy Hashimoto. Z uwagi na to, że suplementacja zarówno jodu, jak i selenu może być niebezpieczna oraz prowadzić do kumulacji tych związków, zaleca się włączenie do jadłospisu pokarmów zawierających te pożyteczne pierwiastki. Jeśli stwierdzisz, że uzupełnienie zapasu jednego z tych składników może poprawić stan twojego zdrowia, skontaktuj się z lekarzem, który pomoże ci uniknąć niebezpieczeństwa związanego ze szkodliwością lub pojawieniem się niepożądanych skutków ubocznych.

Bycie kobietą

Hej, dziewczyny! Cóż za szczęście – według WomensHealth.gov prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę Hashimoto jest u nas siedem razy wyższe niż u mężczyzn. Choć może się ona pojawić w każdym wieku (u mnie stało się to, gdy miałam 22 lata), najczęściej występuje u kobiet w średnim wieku.

Ciąża i premenopauza

Poziomy estrogenu i innych hormonów ulegają w tych okresach bardzo intensywnym przemianom. Według specjalisty medycyny funkcjonalnej, Krisa Kressera, może to wywołać stan zapalny i chorobę Hashimoto u kobiet, które są na to genetycznie podatne.

Inne choroby autoimmunologiczne

Jak wspomniałam wcześniej, inne schorzenia autoimmunologiczne mogą wywołać chorobę Hashimoto. Przypadłości tego rodzaju często współistnieją ze sobą, choć często trudno jest stwierdzić, które z nich przyczyniło się do rozwoju tego drugiego.

Nieszczelne jelito

Jeśli zapoznawałeś się już z literaturą dotyczącą chorób autoimmunologicznych, z pewnością natknąłeś się na termin „zespół nieszczelnego jelita”. Według artykułu opublikowanego w lutym 2013 roku w czasopiśmie „Today’s Dietician”, jednym z istotnych czynników wpływających na rozwój tych schorzeń może być nieszczelne jelito (zwane także cieknącym jelitem).

Zespół ten można opisać następująco: standardowa dieta zachodnia (oraz inne czynniki środowiskowe) sprawia, że do ludzkiego organizmu trafia dużo substancji toksycznych, które niszczą powierzchnię jelit. Uszkodzenia te sprawiają, że jelita tracą szczelność, w związku z czym cząsteczki niestrawionego jedzenia przenikają do krwiobiegu. To z kolei sprawia, że układ odpornościowy jest nadmiernie stymulowany poprzez substancje obcego pochodzenia i zaczyna atakować zdrowe tkanki. Tadam! Powstaje choroba autoimmunologiczna – na przykład zapalenie tarczycy Hashimoto.

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO)

W artykule zamieszczonym w „Today’s Dietician”znajdziemy również informację, że do powstawania chorób autoimmunologicznych może przyczyniać się zespół SIBO. Polega on na obecności zbyt wielu bakterii w jelitach. Choć badania nad tym schorzeniem cały czas trwają, udało się już zidentyfikować kilka czynników ryzyka, w tym między innymi:

• zmniejszoną perystaltykę jelit (słabe skurcze mięśni jelit),

• operacje,

• zapalenie uchyłków,

• nietolerancję glutenu i celiakię,

• inne problemy związane z wchłanianiem składników,

• zapalenie trzustki,

• niektóre leki, takie jak inhibitory pompy protonowej (Nexium, Prilosec i inne)1.

Pozostałe potencjalne czynniki

Istnieje wiele innych czynników odpowiedzialnych za rozwój choroby Hashimoto. Choć pojedyncze ich występowanie może, ale nie musi, prowadzić do pojawienia się schorzenia, w połączeniu z kolejnymi zagrożeniami zwiększają one prawdopodobieństwo zapadnięcia na omawianą dolegliwość. Do grupy tych czynników należą:

• nadwrażliwość na gluten,

• nadmierne spożycie pokarmów wykazujących działanie wolotwórcze (soi oraz warzyw z rodziny kapustowatych, takich jak brokuły, kapusta, jarmuż i kalafior),

• nadwrażliwość na rośliny z rodziny psiankowatych, do której należą popularne warzywa (pomidory i bakłażany), zioła, przyprawy i ozdobne kwiaty,

• nadwrażliwość na nabiał,

• inne nietolerancje pokarmowe,

• niedobór żelaza,

• niedobór witaminy D,

• inne niedobory składników odżywczych,

• zaburzenia regulacji poziomu cukru we krwi,

• obecność grzybów z rodzaju Candida,

• stresujący tryb życia,

• niedoczynność nadnerczy,

• zaburzenia równowagi hormonalnej,

• obecność toksyn w spożywanych pokarmach i najbliższym środowisku,

• przyjmowanie niektórych leków.

Choć związek wymienionych czynników z chorobą Hashimoto bywa przedmiotem dyskusji, osoby cierpiące na omawianą przypadłość często poświadczają o jego autentyczności. Przykładowo, kiedy stosowałam dietę wegańską i spożywałam duże ilości soi, która wykazuje działanie wolotwórcze, moje objawy uległy największemu zaognieniu. Chociaż tego typu dowody mają charakter anegdotyczny, po wyeliminowaniu soi mój stan wrócił do normy. Obecnie naukowcy nie znają żadnych przesłanek mogących potwierdzić bądź obalić tę teorię. To samo można powiedzieć o większości wyżej wymienionych czynników, których związków z chorobą nie sposób kategorycznie wykluczyć. Do tego typu kwestii powracam w rozdziałach poświęconych zagadnieniom diety i modyfikacji stylu życia.

ROZDZIAŁ 1 – CO ROBIĆ

• Przed