Dywan wschodni. Egipt ebook

Dywan wschodni

Egipt

zebrał i opracował i przetłumaczyłAntoni Lange

Armoryka

Sandomierz

Projekt okładki: Juliusz Susak

Na okładce: E. A. Wallis Budge (1857-1937), Caption in book reads: "Isis in papyrus swamp suckling Horus" (1904),

licencja public domain, źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Isis_suckling_Horus.png

This file has been identified as being free of known restrictions under copyright law, including all related and neighboring rights.

Wydanie według edycji z roku 1921.

Zachowano oryginalną pisownię.

© Wydawnictwo Armoryka

Wydawnictwo Armoryka

ul. Krucza 16

27-600 Sandomierz

http://www.armoryka.pl/

ISBN 978-83-7950-516-6

EGIPT

Z literatury egipskiej — w ścisłem tego słowa znaczeniu, pozostało nam niewiele. Być też może, było jej nie wiele. Posiadamy trochę powiastek, trochę pieśni ludowych, wreszcie utwór pośredni między kroniką a eposem, znany pod nazwą Ramesseida, dzieło rzekomo Pentaura; niektórzy widzą w tym poemacie egipskim pierwowzór Iliady.

Należy przypuszczać, że literatura egipska, jaka nam pozostała — hieratyczna, kapłańska, zaklinawcza, mitologiczna i teologiczna — nie obejmowała całego życia Egipcyan. Dusza Egipcyan była zdaje się bezwzględnie opętana sprawą śmierci i nieśmiertelności; wszystkie „Księgi Umarłych“, hymny do bogów i t. d. poruszały przedewszystkiem tę, a nie inną sprawę. Ale skąd inąd wiemy, że Egipcyanie byli bardzo weseli; że Egipcyanki były bardzo namiętne i w sztuce miłości wyćwiczone; że rozmyślając ciągle o śmierci, Egipcyanie kochali życie. Kielichy, w których pijali wino na ucztach, miały zawsze na sobie trupią głowę; nie znaczyło to jednak Memento mori, ale właśnie Carpe diem, bo śmierć nadchodzi rychło.

Mimo to ostatecznie tajemnica śmierci i połączona z nią obrzędowość nadała wyraz religijno-grobowy większości pomników literackich Egiptu.

To co się zowie poezyą, liryką, dramatem albo lekceważono i nieprzechowywano tego w Egipcie, albo też było nieznane, choć zapewne misterya egipskie, jak misterya greckie — były połączone z widowiskami charakteru dramatycznego. Ale my ich nie znamy. — Znamy natomiast egipską powieść: są to właściwie baśni, klechdy, skazki tego samego typu, z którego powstały historye 1001 nocy. Obok filozofii śmierci Egipcyanie uprawiali magię, czarnoksięstwo: w nowelach egipskich czynnikiem głównym jest magia. Treść tych baśni jest w gruncie ta sama, co w klechdach, jakie nam opowiadały nasze niańki: są to pierwiastki prawieczne fantazyi ludzkiej. —

Czysto ludzki, bardzo powszechny mają charakter egipskiej erotyki.

Dajemy tu z pism egipskich: 1) Wyimki z „księgi Umarłych“ i Hymny do Bogów.

2) Poemat Pentaura o Ramzesie.

3) Dwie pieśni miłosne. —

Nadto zaś dwa urywki z późnej literatury egipskiej z II w. przed Chr. i I po Chr. — Są to 4) wyimki z egipskiej „Księgi Mądrości“, oraz 5) fragment ze sławnej księgi Hermes Trismegistos: jakkolwiek napisana po grecku, jest to księga egipska i wiąże się z tradycyą egipską; wpływ judaizmu i chrześcjaństwa, filozofii greckiej i gnozy — jest tu widoczny. — W Księgach Mądrości“, które pochodzą z II w. przed Chr. można widzieć szczególne przeczucia Chrześciaństwa, a jeden urywek jest właściwie z I w. po Chr. kiedy Chrześciaństwo zakwitało w Egipcie — i nie bez jego wpływów powstawały nowe pisma koptyckie. —

HYMN DO NILU

Chwała tobie, o Nilu! chwała ci, Apisie!

Ty, który jesteś władcą i królem ziemi naszej

I który jesteś źródłem żyzności Egiptu,

Z nieznanego mroku wypływasz tajemnicą osłonięty

W dniu, który bogowie i ludzie zawsze błogosławią!

Pola i ogrody, które rozpostarł dokoła Ra,

Aby istoty żyć w nich mogły — ty, Nilu, przesycasz wodą!

Ziemię naszą jako trunkiem upajasz wilgocią,

Niewyczerpany, niewysączony,

Wiekuiste źródło soków życia oraz życia!

Władco ryb, kiedy rozpętasz swoje fale

I kiedy rozpotopisz się dokoła,

Ptak