Jeżeli miarą wartości literatury jest jej popularność mimo upływu lat i zmieniających się epok, bez wahania można zaryzykować stwierdzenie, że swoje książki Henryk Sienkiewicz pisał, w rzeczy samej, nienajgorzej. Jego twórczość zdecydowanie przeszła próbę czasu i chociaż od śmierci pisarza minął już niemal wiek, zainteresowanie jego najznakomitszymi tytułami wciąż jest żywe. I to nie tylko w Polsce. Dzięki Quo Vadis Sienkiewicz już za życia zdobył rozgłos poza swoją ojczyzną, a także, jako szósty w historii, literacką Nagrodę Nobla.
Ten, jak go nazywał nieco złośliwie, ale i z dużym uznaniem Witold Gombrowicz, pierwszorzędny pisarz drugorzędny, urodził się 5 maja 1848 r. na południowym Podlasiu w niezbyt zamożnej, ale szanowanej, ziemiańskiej rodzinie i został ochrzczony zacnymi imionami: Henryk Adam Aleksander Pius. Przyszły pisarz dorastał wśród licznego rodzeństwa (pięcioro), a literackie zainteresowania, w pewnej mierze, zawdzięcza matce, Stefanii z Cieciszowskich, która układała wiersze, a na swoim koncie miała również publikację dwóch opowiadań i powieści.
Mimo wszystko, rodzice chcieli, by Henryk Sienkiewicz książki co najwyżej studiował, nie pisał. Ich zdaniem, syn powinien zdobyć szanowany i przynoszący pewny dochód zawód. W tym celu młody Sienkiewicz zapisał się na wydział lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej, jednak nie udało mu się zostać medykiem. Aż dwukrotnie zmieniał kierunek studiów, by ostatecznie zakończyć je na wydziale filologiczno-historycznym.
Swoją karierę poczytnego autora Sienkiewicz rozpoczynał od pracy dziennikarskiej. W roli dziennikarza debiutował w 1869 r. w Przeglądzie Tygodniowym, jednak długofalową współpracę nawiązał z Gazetą Polską oraz Niwą, w których publikował pod pseudonimem Litwos. Jako publicysta i korespondent Gazety Polskiej z Ameryki zyskał zaś sławę i rozpoznawalność, a nawet stał się prawdziwym celebrytą. Podobno szczególnym powodzeniem cieszył się wśród płci pięknej, z czego żartował sobie, zazdrosny nieco o popularność młodego autora, Bolesław Prus. W formie książki Sienkiewicz Listy z podróży do Ameryki wydał w 1880 r., natomiast wcześniej, w latach 1876 – 1878, ukazywały się cyklicznie w Gazecie Polskiej, stając się wspaniałą trampoliną do dalszej kariery. Wyprawa do Stanów Zjednoczonych miała ogromny wpływ na twórczość pisarza, który jeszcze przez wiele lat po powrocie do Europy czerpał z amerykańskich doświadczeń. Pod ich wpływem napisał Sienkiewicz nowele takie jak: Latarnik, Sachem, Za chlebem czy Komedia z pomyłek.
W późniejszych latach pisarz związał się z krakowskim Czasem i warszawskim słowem, na łamach których ukazały się jego najważniejsze powieści.
Prawdziwym przełomem była w całej karierze, ale i życiu, Sienkiewicza Trylogia. Ogniem i mieczem, pierwsza część Trylogii i ukazywała się w odcinkach praktycznie jednocześnie w warszawskim Słowie i krakowskim Czasie w latach 1883-84, docierając do czytelników w dwóch zaborach: rosyjskim i austriackim. W formie książki Sienkiewicz Ogniem i mieczem wydał już w 1884 r., jednak nie był to przedruk tekstu publikowanego w prasie, ponieważ wersja przeznaczona do sprzedaży w księgarniach różniła się zakończeniem.
Dzięki ukazującym się od 1883 r. do 1888r. wszystkim trzem częściom Trylogii Henryk Sienkiewicz zyskał status, jakim nie cieszył się dotychczas, żaden polski pisarz. Ogniem i mieczem, Potop, a w końcu Pan Wołodyjowski spełniły największe marzenie Mickiewicza i rzeczywiście zawędrowały pod strzechy. Pisane ku pokrzepieniu serc wzbudzały niesamowite emocje, były żywo dyskutowane i autentycznie przeżywane przez niezwykle licznych czytelników. Trylogia Sienkiewicza uczyniła jedną z kluczowych postaci swoich czasów, wielkim autorytetem i nie tylko literackim punktem odniesienia.
Kontynuacją nurtu historycznego i patriotycznego w pisarstwie autora byli wydani wiele lat później, bo w 1900 r., Krzyżacy, w 1960 r. mistrzowsko przeniesieni na ekran przez Aleksandra Forda.
O ile, ze względu na temat i wymowę, Trylogia oraz wcześniejsza twórczość pisarza trafiła w zasadzie tylko do polskiego czytelnika, o tyle wydanym w wersji książkowej w 1896 r. Quo Vadis Sienkiewicz podbił całą Europę. Powieść do dziś cieszy się wielka popularnością poza granicami Polski i została przetłumaczona na ponad 50 języków. O niezwykłej popularności Quo Vadis świadczy również mnogość realizowanych na przestrzeni stu lat, głównie zagranicznych, ekranizacji. Już w 1901 r. powieść został wybrana jako temat jednego z pierwszych w historii, minutowego, filmu fabularnego, co stanowi najlepszy dowód na wrażenie, jakie na współczesnych wywarło Quo Vadis Henryka Sienkiewicza. Również Nagroda Nobla, którą pisarz otrzymał w 1905 r. za całokształt twórczości, w powszechnym odbiorze został mu przyznana za Quo Vadis uznawane za jego opus magnum.
Henryk Sienkiewicz zmarł w 1916r., niedoczekawszy niepodległości swojej ukochanej ojczyzny, której całe życie był ambasadorem. W 1924 r. prochy pisarza zostały uroczyście sprowadzone do Polski i pochowane z państwowymi honorami w krypcie katedry św. Jana.