Mormoni, droga do władzy. Od Josepha Smitha do Mitta Romneya ebook

Wstęp

Tematem niniejszej książki jest jeden z najbardziej osobliwych Kościołów na świecie. Największy rodzimy Kościół w Stanach Zjednoczonych, mający w dodatku ponad połowę członków poza granicami USA dzięki szeroko prowadzonej akcji misyjnej. Kościół ten na przestrzeni wieków wyrósł na znaczącą międzynarodową organizację religijno-finansową, posiadającą silny wpływ na politykę najpotężniejszego kraju świata, czyli Stany Zjednoczone Ameryki. Jest nim Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, zwany także Kościołem mormonów, nazywanym tak od najważniejszej dla niego świętej księgi – „Księgi Mormona”.

Księgę tę ciężko kupić w księgarniach. Nie jest jednak trudno ją zdobyć. Każdy ma możliwość zamówienia dla siebie owej księgi poprzez stronę internetową Kościoła. Tak też uczyniłem, aby lepiej poznać tę niezwykłą religię. Poprzez polską stronę internetową Kościoła zamówiłem dla siebie jeden egzemplarz, wybrałem opcję przesyłki pocztowej. Ku mojemu zaskoczeniu, kilka dni później do moich drzwi nie zapukał listonosz, a dwaj młodzi mormoni, będący w Polsce na misji. Co lepsze, wcale nie przynieśli dla mnie „Księgi Mormona”, chcieli po prostu porozmawiać o swoim Kościele. Wytłumaczyłem im, że piszę o ich religii pracę naukową i potrzebuję Księgi, aby dowiedzieć się więcej na jej temat. Przyjęli to z wyraźnym zdziwieniem, ale na szczęście jeden z nich ofiarował mi swój prywatny egzemplarz, w którym w dodatku były zaznaczone ważne fragmenty.

Ponieważ w Polsce wciąż jeszcze bardzo mało wiemy o tym Kościele, książka ta ma udzielić czytelnikowi najważniejszych informacji o mormonach i ich drodze do sukcesu. Od przełomu roku 1989 w Polsce rozpoczęło i zarejestrowało działalność wiele nowych Kościołów i związków wyznaniowych, o których wciąż mało wiadomo, a większość jest uznawana za niebezpieczne sekty. Mormoni mają jednak w Polsce dłuższą historię. Pojawili się tu już w latach dwudziestych ubiegłego wieku, choć dopiero w ostatnich kilkunastu latach mogli na nowo rozpocząć akcję misyjną, wybudować w Polsce nowe domy spotkań i kaplice.

Większość istniejących u nas opracowań i książek dotyczących mormonów tylko pobieżnie opisuje ich Kościół. Najczęściej traktują one ogólnie o wielu ruchach religijnych, wskutek czego niepodobna z nich uzyskać wystarczającej ilości wiadomości o danym Kościele. Często też mormoni uznawani są za jeszcze jedną dziwną sektę w negatywnym rozumieniu tego słowa. Tymczasem ciężko stwierdzić, czy ten Kościół w ogóle można tak określić, ponieważ nie jest on odłamem (czyli sektą) z żadnej konkretnej religii. Jest natomiast pewną syntezą Kościołów chrześcijańskich z domieszką wielu nowych dogmatów. Wiedza na temat tego Kościoła jest teraz tym cenniejsza i interesująca, ponieważ będziemy mieli do czynienia z niezwykłą rywalizacją o stanowisko prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki pomiędzy urzędującym aktualnie Barackiem Obamą i kandydatem Partii Republikańskiej Mittem Romneyem, mormonem silnie związanym ze swym Kościołem.

Dlatego niniejsza publikacja ma dać czytelnikowi wiedzę o dwóch najważniejszych aspektach Kościoła mormonów: doktrynie i obrzędach, aby lepiej zrozumieć, jakimi wartościami kierują się jego wyznawcy, oraz o jego historii i współczesności. Dokładniej, o wpływie, jaki wywiera na bieżące wydarzenia polityczne w USA. Przedstawiłem w niej w bardziej szczegółowy sposób dwie główne postacie związane z początkami Kościoła. Pierwszym z nich jest Joseph Smith, założyciel religii mormonów, człowiek o wielkich ambicjach, który nie tylko stworzył dynamicznie rozwijającą się religię, ale który miał także olbrzymie ambicje polityczne, włącznie z prezydenturą Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie opisuję go nie jako wyidealizowanego guru jednej z licznych sekt religijnych, ale jako normalnego człowieka popełniającego błędy. Drugą postacią jest Brigham Jung, człowiek, który po śmierci Smitha ustabilizował Kościół i rozwinął go na prężnie działającą organizację. Kontynuował dzieło swojego poprzednika, twórczo je rozwijając. Na koniec opisałem również postać Mitta Romneya, który w czasie pisania tej książki został kandydatem Partii Republikańskiej na prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki. Jawi się on jako zwieńczenie niezwykłej roli, jaką mormoni odgrywają w Ameryce, będąc stosunkowo małą społecznością.

Chociaż jest to Kościół powstały na bazie religii protestanckich wywodzących się głównie z Europy, to mormonów określa się jako Kościół typowo amerykański. Powodem tego jest oczywiście fakt, że tam został założony, ale również prezentuje cechy typowe dla Amerykanów jako narodu. Są to między innymi: przedsiębiorczość, tolerancja, umiejętność dostosowania się do sytuacji czy w końcu uznanie Ameryki za raj na ziemi lub swego rodzaju ziemię obiecaną. Lektura tej książki pozwala zapoznać się nie tylko z Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, ale także z często pomijaną w opracowaniach historyków częścią dziejów Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.

Podzieliłem tę książkę na dwie części. Pierwsza przybliża czytelnikowi doktrynę oraz liturgię Kościoła. Jest to ważne, aby móc zrozumieć mentalność i zasady, jakimi kierują się mormoni. Prezentuję ich prawdy wiary oraz święte księgi: „Perłę Wielkiej Wartości”, „Nauki i Przymierza”, a przede wszystkim „Księgę Mormona”. W części tej opisałem także hipotezy starające się potwierdzić mormońską doktrynę, a także argumenty ich przeciwników, odmawiających im godności nazywania się Kościołem chrześcijańskim. Rozdział ten zawiera również porównanie doktryny mormonów z klasycznymi doktrynami protestanckimi, z których się pośrednio wywodzi, oraz opis niektórych mormońskich sekt, istniejących obok głównego nurtu Kościoła.

Zamieściłem także opis najważniejszych mormońskich obrzędów, takich jak ich jedyny „sakrament”, czyli eucharystię odprawianą podczas rytuału Wieczerzy Pańskiej. Opisałem także najoryginalniejsze mormońskie obrzędy, charakteryzujące się pewnym dualizmem, mianowicie ślub zwykły i ślub na wieczność oraz chrzest żywych i chrzest za zmarłych. Podałem charakterystykę mormońskiego kapłaństwa z jego licznymi stopniami ważności. Opisałem również miejsca, gdzie się spotykają na modlitwie i liturgii, czyli ich kaplice i świątynie. Nieodzowną częścią działalności Kościoła mormonów są także prowadzone przez nich i zakrojone na szeroką skalę misje, co także zawarłem w tej części książki.

Druga część publikacji zawiera historię Kościoła mormonów od wydarzeń, które doprowadziły do jego powstania w latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku. Był to okres bardzo niespokojny pod względem religijnym, kiedy to wielu Amerykanów szukało swojej drogi wiary. Następnie opisałem trudne początki Kościoła, prześladowania jego członków, konflikty z sąsiadami i kolejne migracje na zachód dzisiejszego USA, aż do osiedlenia się na terenie obecnego stanu Utah. Dalsze dzieje Kościoła po osiedleniu w Utah, budowa mormońskiego państwa, konflikty z rządem federalnym oraz ustabilizowanie sytuacji i rozwój aż do dnia dzisiejszego to również tematy drugiego rozdziału. Zwieńczeniem niniejszej książki jest opis dziejów rodziny Romneyów, ich ambicji politycznych prowadzących na szczyty władzy, w tym również do Białego Domu.

Część pierwszaDoktryna i liturgia

Doktryna, czyli główne założenia religii, święte księgi będące ich podstawą oraz zasady rządzące postępowaniem wiernych. Liturgia to właśnie owo postępowanie, czyli obrzędy, jakie są odprawiane, oraz podstawy, jakimi kierują się wierni. Te informacje zawarłem w tym rozdziale, aby przybliżyć Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich czytelnikowi. Ponieważ w Polsce jest bardzo mała wiedza na temat innych Kościołów poza katolickim, informacje zawarte w tej części książki mogą stanowić swego rodzaju ciekawostkę, a często być traktowane z pewnym niedowierzaniem.

Księga Mormona

Mark Twain nazwał „Księgę Mormona” książkowym chloroformem, jednak nie jej walory literackie są najważniejsze. Sam Joseph Smith, założyciel i w pewnym sensie autor mówił o niej tak: Powiedziałembraciom, że „Księga Mormona” jest bardziej poprawna niż jakakolwiekinna księga na ziemi, że stanowi podstawę naszej religii i że przybliżydo Boga ludzi przestrzegających jej nauk bardziej niż jakakolwiekinna księga. Dla mormonów jest świętym pismem podobnym do Biblii, opisuje bowiem postępowanie Boga wobec mieszkańców starożytnej Ameryki i zawiera ewangelię Jezusa Chrystusa. Według mormonów, księga była spisana przez starożytnych proroków na tablicach z różnych metali, głównie ze złota, w czterech językach: asyryjskim, arabskim, chaldejskim i zreformowanym egipskim. Jej tekst w dużej mierze powołuje się na Stary Testament, z którego zawiera blisko czterysta dosłownych cytatów, a także jeden z głównych fragmentów Nowego Testamentu (Kazanie na Górze), podany jednak w innym kontekście historycznym. „Księga Mormona” składa się z piętnastu ksiąg, podzielonych, podobnie jak Biblia, na rozdziały i wiersze. Autorami poszczególnych ksiąg jest dwunastu proroków, wybranych przez Boga do tej roli.

Prorocy ci przytaczają losy dawnych grup ludzi, które wyemigrowały z Bliskiego Wschodu. Jedna z nich przybyła na kontynent amerykański, po tym, gdy Bóg pomieszał mowę ludziom budującym Wieżę Babel. Byli to Jeredzi, którzy po kilku tysiącach lat od przybycia do Ameryki ulegli zagładzie. Druga grupa natomiast opuściła Jerozolimę w roku 600 p.n.e. i zapoczątkowała dwa amerykańskie narody: Nefitów i Lamanitów. Ze wszystkich tych grup przetrwali tylko Lamanici, którzy dali początek większości dzisiejszych amerykańskich Indian.

Płyty składające się na „Księgę Mormona” zostały podzielone na cztery zasadnicze grupy: „Płyty Nefiego” mniejsze i większe, zawierające kroniki Nefitów i Lamanitów; „Płyty Mormona”, zawierające streszczenie kronik Nefiego spisane przez Mormona i jego syna Moroniego; „Płyty Etra”, które zawierają kronikę Jeredów, oraz „Mosiężne Płyty”, zabrane przez Nefiego z Jerozolimy. Zasadnicza część ksiąg obejmuje okres od 600 roku p.n.e. do 421 roku n.e. Następnie w Księdze umieszczona jest kronika Jeredów, zaczynająca się od około 2200 roku p.n.e.

„Płyty Nefiego” zawierają historię proroka Lehiego, który otrzymawszy objawienie od Boga, nakazujące mu opuszczenie zagrożonej upadkiem Jerozolimy, udał się wraz z rodziną na pustynię. Były to czasy niewiele poprzedzające zburzenie Jerozolimy przez Babilończyków i tzw. niewolę babilońską Żydów. Na pustyni w pobliżu Morza Czerwonego wraz ze swym synem Nefim, Lehi doznał licznych objawień. Nefi powrócił do Jerozolimy, by z nakazu Pana Boga zabić Labana, posiadającego mosiężne płyty zawierające Torę, żydowskie kroniki i proroctwa oraz uratować je przed zagładą. Po powrocie na pustynię Lehi i Nefi doznali kolejnych licznych objawień, między innymi o mających przyjść na świat Janie Chrzcicielu i Mesjaszu Jezusie Chrystusie oraz wizję Najświętszej Marii Panny. Po ośmiu latach Bóg nakazał Nefiemu zbudować statek, którym udał się wraz z rodziną do Ziemi Obiecanej. W podróży tej prowadziła ich podarowana im przez Boga busola zwana Liahoną, była to, jak opisano w „Księdze Mormona”, kula misternej robotyz wyśmienitego mosiądzu.

Po zbudowaniu statku według wskazówek od Boga zabrali zapasy i popłynęli na ocean. Po dotarciu do celu podróży po pewnym czasie synowie Lehiego wystąpili przeciwko sobie. Ci, którzy pozostali przy Nefim, przestrzegający praw Mojżesza, nazwani zostali Nefitami, a ci, którzy posłuchali Lamana i Lemeka, nieprzestrzegający przykazań, zostali nazwani Lamannitami. I doświadczył ich srogim przekleństwemz racji ich niegodziwości, (…) dlatego jak byli biali, piękni i milidla oka, aby nie byli pokusą dla naszych, Pan Bóg spowodował,że ich skóra stała się ciemna. Ten cytat z „Księgi Mormona” wyjaśnia nam przy okazji, skąd się wziął ciemny kolor skóry u Indian.

Następne księgi opowiadają o dalszych losach tych ludów. O odstępstwach od wiary, o próbach nawracania, o wojnach i konfliktach. Gdy kronika zbliża się do 1 roku n.e. pojawiają się dokładniejsze i częstsze proroctwa dotyczące Jezusa Chrystusa. Przedstawiono także wojny Nefitów z Lamanitami i rozłam wśród Nefitów. W Trzeciej Księdze Nefiego opisano pojawienie się wśród Nefitów zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Oto jestem JezusemChrystusem, Synem Boga. Stworzyłem niebo i ziemię i wszystko cozawierają. Byłem z Ojcem od początku. Jestem w Ojcu i Ojciec jestwe mnie i przeze Mnie Ojciec wsławił swoje imię. Następnie dowiadujemy się, że Chrystus przekazał Nefitom i nawróconym Lamanitom swoje nauki głoszone wcześniej w Ziemi Świętej, które znamy z Nowego Testamentu. Lamanici natomiast dzięki nawróceniu odzyskali białą skórę. Jezus powołał także dwunastu apostołów, mających głosić jego nauki wśród ludów Ameryki, gdy on odejdzie.

Następnie opisane są dzieje Nefitów i Lamanitów po Chrystusie. Z czasem dochodzi między nimi do wielkiej wojny, zakończonej bitwą w roku 385 n.e. Lamanici, którzy znowu odeszli od wiary, pokonali i zabili w niej Nefitów. Ostatnim wierzącym pozostałym przy życiu był Moroni, syn proroka Mormona. Sporządza on ostatecznie „Księgę Mormona” i ukrywa ją na wzgórzu Kumorah dla przyszłych pokoleń.

Na płytach Etra, przedostatniej księdze opisane są dzieje żyjącego znacznie wcześniej ludu Jereda. Bóg wyprowadził ich spod Wieży Babel na pustynię i polecił im zbudować osiem barek, którymi mieli udać się do nowej ziemi. Barki te miały być szczelne jak naczynia, tak żeby woda nie mogła dostać się do środka. Pojawił się jednak problem natury technicznej, ponieważ było w nich ciemno. Bóg więc podarował im świecące kamienie, po dwa na każdą barkę. I tak Pan sprawił, żekamyki świeciły w ciemności dając światło mężczyznom, kobietomi dzieciom (…). Byli oni pierwszymi mieszkańcami Ameryki, jednak wojny między nimi doprowadziły do stopniowego ich wyginięcia.

Ostatnią jest „Księga Moroniego”, zawierająca kronikę wydarzeń od około 400 do 421 roku. Moroni, ukrywając się przed Lamanitami, opisuje rytuały i podaje instrukcje doktrynalne. Dla mormonów jest to najważniejsza święta księga, stanowiąca podstawę religii: Jej apeljest ponadczasowy jak prawda, tak uniwersalny jak ludzkość. Wierzą, że jej autorem jest Bóg, przekazujący swoje polecenia prorokom. Księga ta stanowi przestrogę o realności szatana. Doradza na temat właściwego postępowania. Opowiada o prawdziwej ewangelii, o boskości Jezusa Chrystusa oraz zapowiada zgromadzenie Ludu Izraela (ludzi wierzących w Boga) w czasach dnia Sądu Ostatecznego. Przestrzega także przed fałszywymi prorokami i innymi zagrożeniami ich wiary.

Jest to jedna z najczęściej drukowanych ksiąg na świecie. Znalazła się na liście dwudziestu książek, które zmieniły Amerykę, ponieważ przyczyniła się do powstania pierwszej wielkiej rodzimej religii amerykańskiej. Po jej lekturze zgadzam się z Markiem Twainem co do jej walorów literackich. Pod względem merytorycznym należy stwierdzić, że jest napisana na wzór Biblii, ale w dużo bardziej konkretny i usystematyzowany sposób. Nie pozostawia pola do interpretacji treści, tak jak to ma miejsce w przypadku Pisma Świętego. Dzięki temu prosty człowiek bez wykształcenia mógł ją łatwo zrozumieć. Pozwoliło to na szybki rozwój religii mormońskiej.

Pozostałe święte księgi

Oprócz „Księgi Mormona” mormoni uznają jeszcze inne święte pisma. Jednym z nich jest Biblia. Wierzą, że jest ona, podobnie jak „Księga Mormona”, Słowem Bożym, o ile została właściwie przetłumaczona. Według nich, nie ma ludzi na ziemi, którzy by cenili Biblię tak wysoko jak oni. Jednak uważają, że nie zawiera ona całkowitej potrzebnej do zbawienia wiedzy. Dowodem na to są liczne sekty i Kościoły chrześcijańskie, inaczej rozumiejące, interpretujące i tłumaczące Biblię. Jest tak dlatego, ponieważ istnieje wiele wątpliwości co do wiarygodności Biblii z powodu błędów tłumaczy i opuszczeń pewnych fragmentów. Jeden z pierwszych mormońskich apostołów powiedział:Kto wie, czy istnieje choćby jeden werset biblijny, który nie uległskażeniu?.

Oprócz licznych nawiązań i uzupełnień swojej religii mormoni widzą w Biblii także dowód na prawdziwość własnego Kościoła. Otóż w Ewangelii według świętego Jana znajduje się fragment: Mam i inneowce, które nie są z tej owczarni, również i te muszę przyprowadzići głosu mojego słuchać będą i będzie jedna owczarnia i jeden pasterz. Ten fragment Biblii jest dla mormonów dowodem na to, że Chrystus przed swoją śmiercią planował także ukazanie się, jak głosi „Księga Mormona”, Nefitom w Ameryce, by także im głosić ewangelię. Werset ten, a także inny: A sługa mój, Dawid będzie ich królem;wszyscy oni będą mieć jednego pasterza; będą postępować wedługmoich praw, będą przestrzegać moich przykazań i wykonywaćje, są dowodem na mające nastąpić zjednoczenie wszystkich plemion Izraela, które dokona się w Nowym Syjonie, jakim jest Ameryka.

Po ukończeniu „Księgi Mormona” Joseph Smith rozpoczął w 1830 roku pracę nad rewidowaniem Biblii w wersji Króla Jakuba. Pracy tej nigdy nie ukończył, lecz zdołał zmienić około 3400 wersetów i wprowadzić nowe. Do Pierwszej Księgi Mojżeszowej dopisał na przykład proroctwo o swoim przyjściu w charakterze „widzącego wybrańca”. Po jego śmierci manuskrypt ten został u jego żony Emmy, która odłączyła się od Kościoła mormonów. Jest on jednak przez nich uznawany za prawdziwy.

Bardzo ważną świętą księgą mormonów są „Nauki i Przymierza”. Jest to zbiór duchowych objawień i natchnionych wypowiedziprzekazanych dla założenia i kierowania królestwem Bożym na ziemiw ostatnich dniach. Są to