Marina ebook

Tytuł oryginału: Marina

Redakcja:Marta Szafrańska-Brandt

Redakcja techniczna: Zbigniew Katafiasz

Skład wersji elektronicznej: Robert Fritzkowski

Korekty:Katarzyna Szajowska, Małgorzata Denys

Zdjęcie na okładce

© Rafael Vargas/Fons Sagnier/Arxiu Fotogràfic

de l’Arxiu Històric del COAC

© Carlos Ruiz Zafón 1999 and © Dragonworks S.L. 2004.

All rights reserved

© for the Polish edition by MUZA SA, Warszawa 2009, 2015

© for the Polish translation by Katarzyna Okrasko and Carlos Marrodán Casas

ISBN 978-83-287-0025-3

Warszawskie Wydawnictwo Literackie

MUZA SA

Warszawa 2015

Wydanie I

* * *

Marina powiedziała mi kiedyś, że wspominamy tylko to, co nigdy się nie wydarzyło. Wieczność musiała upłynąć, abym wreszcie pojął jej słowa. Lepiej jednak będzie, jeśli zacznę od początku, czyli w tym przypadku od końca.

W maju 1980 roku zniknąłem, zapadłem się pod ziemię na cały tydzień. Przez siedem dni i siedem nocy nikt nie wiedział, gdzie się podziewam. Przyjaciele, koledzy, nauczyciele, nawet policja, wszyscy ruszyli na poszukiwania uciekiniera: niektórzy mieli go już za martwego, inni zaś uznali, że dotknięty nagłą amnezją błąka się po zaułkach dzielnicy.

Tydzień później jednemu z policjantów w cywilu wydało się, iż rozpoznaje owego chłopca; w każdym razie rysopis się zgadzał. Poszukiwany wałęsał się po dworcu Francia niczym dusza zagubiona w katedrze wzniesionej z żelaza i mgły. Funkcjonariusz podszedł do mnie z wyrazem twarzy detektywa z czarnego kryminału. Zapytał, czy przypadkiem nie nazywam się Óscar Drai i czy nie jestem tym chłopcem, który wyszedł z internatu swej szkoły i przepadł bez wieści. Skinąłem głową, nie otwierając ust. Pamiętam odbicie sklepienia hali dworcowej w jego okularach.

Usiedliśmy na jednej z ławek na peronie. Policjant wolno, niemal ociągając się, zapalił papierosa. Ani razu nie przytknął go do ust. Powiedział, że mnóstwo ludzi czeka na mnie z zamiarem zadania mi masy pytań, na które lepiej byłoby, żebym miał dobrze przygotowane odpowiedzi. Ponownie przytaknąłem. Spojrzał mi w oczy badawczo. „Zdarza się, że wyznanie prawdy nie jest najlepszym pomysłem, Oscarze”, powiedział. Podał mi parę monet i poprosił, żebym zadzwonił do internatu, do swego wychowawcy. Tak też zrobiłem. Policjant poczekał, aż skończę rozmawiać. Potem, życząc mi szczęścia, dał pieniądze na taksówkę. Zapytałem go, skąd wie, czy znowu nie zniknę. Przyjrzał mi się przez chwilę. „Znikają tylko ci, którzy mają dokąd wrócić”, odpowiedział. Odprowadził mnie przed dworzec i tam się ze mną pożegnał, ani razu nie zapytawszy, gdzie się tak długo podziewałem. Patrzyłem, jak odchodzi Paseo Colón. Towarzyszył mu, niczym wierny pies, dym z nietkniętego papierosa.

Tamtego dnia widmo Gaudiego rzeźbiło na niebie Barcelony, na tle błękitu wypalającego oczy, niemożliwe chmury. Wsiadłem do taksówki i pojechałem do internatu, gdzie czekał na mnie, jak sądziłem, pluton egzekucyjny.

Przez cztery tygodnie nauczyciele i szkolni psychologowie dręczyli mnie, bym ujawnił im swój sekret. Kłamałem i wyznawałem to, co każdy z nich chciał usłyszeć lub mógł zaakceptować. Z czasem wszyscy zaczęli udawać, choć nie bez trudu, że zapomnieli o tym epizodzie. Poszedłem w ich ślady. Nigdy nikomu nie powiedziałem, co się naprawdę wtedy zdarzyło.

Nie wiedziałem wówczas, że ocean czasu – chcemy czy nie – zawsze zwraca nam to, co w nim kiedyś pogrzebaliśmy. Piętnaście lat później nawiedziło mnie wspomnienie tamtego dnia. Zobaczyłem chłopca błądzącego pośród mgieł spowijających dworzec Francia i imię Marina zabolało znowu jak świeża rana.

Wszyscy skrywamy w najgłębszych zakamarkach duszy jakiś sekret. A oto moja tajemnica.

1

Pod koniec lat siedemdziesiątych Barcelona była fatamorganą alei i zaułków, gdzie można było się cofnąć o trzydzieści lub czterdzieści lat, przekraczając zaledwie próg przedsionka jakiegoś domu lub kawiarni. Czas i pamięć, historia i fikcja zlewały się w tym czarodziejskim mieście niczym akwarele na deszczu. Tam właśnie, pośród dekoracji zbudowanych z katedr i domów rodem z baśni, pośród odgłosów dochodzących z uliczek, które już nie istnieją, rozegrała się ta historia.

Byłem wtedy piętnastoletnim chłopcem, duszącym się w czterech ścianach prowadzonego przez świątobliwych ojców internatu na wzgórzach przy drodze do Vallvidrery. W tamtych dniach dzielnica Sarriá wyglądała jeszcze jak małe miasteczko wyrzucone na brzeg modernistycznej metropolii. Moja szkoła znajdowała się przy biegnącej w górę odnodze Paseo de la Bonanova. Monumentalna fasada przywodziła na myśl raczej warowny zamek niż budynek szkolny. Masywna bryła ceglastego koloru była zmyślną kombinacją wieżyczek, łuków i mrocznych skrzydeł.

Gimnazjum otaczała cytadela ogrodów, pełna fontann, zamulonych stawów, podwórzy i zaczarowanych zagajników sosnowych. Jak okiem sięgnąć, ponure budynki skrywały baseny wydzielające upiorne opary, małe salki treningowe pogrążone w zaklętej ciszy i tonące w ciemnościach kaplice, gdzie święci z obrazów uśmiechali się w blasku świec. Poza czterema właściwymi piętrami gmach miał jeszcze dwukondygnacyjną piwnicę i poddasze stanowiące klauzurę dla tych nielicznych duchownych, którzy jeszcze byli nauczycielami. Sypialnie internatu mieściły się na czwartym piętrze wzdłuż koszarowych korytarzy. Te niekończące się, niedoświetlone tunele coraz to napełniały się cmentarnym echem.

Całe dni spędzałem w salach lekcyjnych tego ogromnego zamku, śpiąc z otwartymi oczami i czekając na cud, który wydarzał się codziennie o piątej dwadzieścia po południu. O tej magicznej godzinie słońce oblewało płynnym złotem wysokie okna. Rozlegał się dzwonek oznajmiający koniec lekcji dla wszystkich, a dla pozostających w internacie początek niemal trzygodzinnej, bo trwającej aż do kolacji w wielkim refektarzu laby. Z zasady czas ten miał być przeznaczony na naukę i refleksję duchową. Nie przypominam sobie, bym podczas całego pobytu poświęcił choć minutę tym zbożnym zajęciom.

To była moja ukochana chwila. Wychodziłem chyłkiem z budynku i wyruszałem na miasto. Zazwyczaj wracałem do internatu tuż przed kolacją, gdy nad starymi uliczkami i alejami zaczynał już zapadać zmierzch. W czasie tych długich spacerów ogarniało mnie oszałamiające uczucie wolności. Wyobraźnia unosiła mnie ponad dachy, wysoko ku niebu. Ulice Barcelony, internat i mój obmierzły pokój na czwartym piętrze przez kilka godzin przestawały istnieć. I przez te kilka godzin, mając w kieszeni tylko parę groszy, byłem najszczęśliwszym człowiekiem na świecie.

Dość często nogi prowadziły mnie w okolice nazywane pustynią Sarriá, choć był to tylko rachityczny lasek na ziemi niczyjej. Dawne rezydencje wielkomieszczańskie, wyrosłe w swoim czasie w północnej części Paseo de la Bonanova, jeszcze stały, choć większość znajdowała się w stanie ruiny. Ulice otaczające internat tworzyły widmowe miasto. Pokryte bluszczem mury broniły wstępu do zdziczałych ogrodów zarastających monumentalne wille. Wśród pałaców, zaatakowanych przez chaszcze i zapomnienie, pamięć zdawała się unosić niczym uporczywa mgła. Wiele z nich stało pustych, czekając już tylko na wyburzenie, inne przez wiele lat co rusz plądrowano. Ale spotykało się też i zamieszkane.

Ich lokatorami byli zapomniani członkowie zrujnowanych rodów. Ludzie, których nazwiska drukowano na pierwszych stronach „La Vanguardii”, kiedy tramwaje, tak jak i inne nowoczesne wynalazki, wzbudzały lęk i trwogę. Zakładnicy obumierającej przeszłości, którzy odmawiali zejścia z tonącego okrętu. Pełni obaw, że jeśli się ośmielą postawić stopę poza obszarem swych niszczejących posiadłości, ich ciała natychmiast rozsypią się w proch. Więźniowie dogorywający w świetle kandelabrów. Czasami, kiedy przyspieszając kroku, przechodziłem obok tych zardzewiałych ogrodzeń, zdawało mi się, iż dostrzegam bojaźliwe spojrzenia zza obdrapanych okiennic.

Pewnego popołudnia, pod koniec września 1979 roku, postanowiłem zapuścić się na chybił trafił w jedną z tych alei, pełną modernistycznych pałacyków, na którą dotychczas nie zwróciłem uwagi. W pewnym momencie ulica skręcała i kończyła się ogrodzeniem, nieodbiegającym swym wyglądem od sąsiednich. Za nim dostrzec można było zapuszczony od dawien dawna ogród. Zza krzaków i drzew wyłaniał się dwupiętrowy budynek. Za fontanną, której rzeźby od lat zarastały mchem, wznosiła się ocieniona fasada.

Zapadał już zmrok i zakątek ów wydał mi się cokolwiek złowrogi. Panowała tu grobowa cisza, tylko wiatr od czasu do czasu szeptał coś ku przestrodze. Zrozumiałem, że znalazłem się w jednej z wymarłych części dzielnicy. Przyszło mi na myśl, że najlepiej będzie odwrócić się na pięcie i udać czym prędzej do internatu. Podczas kiedy chorobliwa fascynacja tą opuszczoną posiadłością walczyła ze zdrowym rozsądkiem, zauważyłem żółte, błyszczące w półmroku oczy wbite we mnie niczym dwa sztylety. Przełknąłem ślinę.

Na tle ogrodzenia dostrzegłem sylwetkę zastygłego w bezruchu kota o szarej, aksamitnej sierści. W jego pysku dogorywał wróbelek. Na szyi kot miał zawieszony srebrny dzwoneczek. Morderca przyglądał mi się badawczo przez kilka sekund. Potem odwrócił się i przecisnął pomiędzy żelaznymi sztachetami. Patrzyłem, jak się oddala w głąb tego przeklętego edenu, zabierając wróbla w jego ostatnią drogę.

Wizja miniaturowego drapieżcy, wyniosłego i zuchwałego, zauroczyła mnie. Jego lśniąca sierść i dzwoneczek na szyi świadczyły o tym, że ma właściciela. Być może budynek ten skrywał w sobie coś więcej niż tylko widma niegdysiejszej Barcelony. Zbliżyłem się i położyłem dłonie na sztachetach bramy. Metal był zimny. Wśród zarośli ogrodu połyskiwały w ostatnich światłach zmierzchu kropelki krwi wróbla. Szkarłatne perły znaczące drogę przez labirynt. Ponownie przełknąłem ślinę. A raczej spróbowałem to zrobić, gdyż zupełnie zaschło mi w gardle. Serce waliło jak szalone, jakby wiedziało coś, o czym ja nie miałem pojęcia. Wtedy poczułem, że brama ustępuje pod ciężarem mojego ciała, i zrozumiałem, że była otwarta.

Kiedy wchodziłem do środka, promienie księżyca padły na blade oblicza kamiennych cherubinów fontanny. Rzeźby obserwowały mnie. Wyobraziłem sobie, jak zeskakują ze swoich piedestałów i rzucają się na mnie, przemienione w demony o wilczych pazurach i wężowych językach. Nogi wrosły mi w ziemię. Jednak nic złego się nie stało. Wziąłem głęboki oddech, starając się ściągnąć cugle wyobraźni, i raz jeszcze rozważyłem, czy nie zaniechać swojej trwożnej ekspedycji. Po raz kolejny ktoś zdecydował za mnie. Nad pogrążonym w półmroku ogrodem uniosła się nagle niebiańska melodia. Z oddali zabrzmiały pierwsze takty jakiejś operowej arii z akompaniamentem fortepianu. Śpiewał ją najpiękniejszy głos, jaki kiedykolwiek słyszałem.

Wydawało mi się, że znam tę muzykę, nie mogłem sobie jednak przypomnieć skąd. Dobiegała z domu. Jak urzeczony ruszyłem na poszukiwanie jej źródła. Przez uchylone drzwi oszklonej galerii sączyły się refleksy mętnego światła. Zauważyłem, że z parapetu na pierwszym piętrze przyglądają mi się znajome kocie oczy. Poszedłem w stronę galerii, z której płynęły te niezrównane dźwięki. Kobiecy głos. W środku tańczyły płomyki dziesiątków świec. W ich blasku lśniła pozłacana tuba starego gramofonu, na którym obracała się płyta. Niewiele myśląc, ku własnemu zdumieniu przekroczyłem próg, oczarowany śpiewem tej zaklętej w gramofonie syreny. Na stole, na którym stał aparat, spostrzegłem połyskujący okrągły przedmiot. Kieszonkowy zegarek. Podniosłem go i przyjrzałem mu się w świetle świec. Wskazówki stały, tarczę miał zarysowaną. Był chyba złoty i przynajmniej tak stary jak ten dom. W głębi sali dostrzegłem odwrócony tyłem przepastny fotel stojący naprzeciwko kominka, nad którym wisiał portret kobiety w białej sukni. Zahipnotyzowało mnie smutne spojrzenie jej wielkich szarych oczu bez dna.

Nagle czar prysł. Z fotela podniosła się jakaś postać i obróciła w moim kierunku. Zobaczyłem siwe włosy i oczy jarzące się w półmroku jak węgielki. Wielkie białe dłonie wyciągnęły się ku mnie. Zdjęty przerażeniem, rzuciłem się do ucieczki. Po drodze zawadziłem o gramofon i zrzuciłem go ze stołu. Usłyszałem zgrzyt igły na płycie. Niebiański głos zamarł z piekielnym jękiem. Wypadłem do ogrodu, czując, że ogromne dłonie sięgają niemal mojej koszuli, i pędziłem na złamanie karku, przeniknięty strachem. Biegłem i biegłem, nie oglądając się za siebie, aż poczułem piekący ból w boku i zrozumiałem, że nie mogę złapać tchu. Zlany zimnym potem dostrzegłem trzydzieści metrów przed sobą światła internatu.

Wślizgnąłem się do środka przez drzwi kuchenne, których nigdy nikt nie pilnował, i dowlokłem do sypialni. Zapewne wszyscy moi koledzy byli już w refektarzu. Wytarłem spocone czoło, moje serce powoli zaczynało bić zwykłym rytmem. Zdążyłem się już prawie uspokoić, kiedy ktoś zastukał do drzwi.

– Óscar, pora schodzić na kolację – usłyszałem głos ojca Seguiego, jednego z rozsądnych wychowawców, który nie znosił występować w roli policjanta.

– Już idę, ojcze – odpowiedziałem. – Za momencik.

Pospiesznie wskoczyłem w marynarkę mundurka i zgasiłem światło. Za oknem widmowy księżyc świecił nad Barceloną. Dopiero wtedy zdałem sobie sprawę, że nadal mam w ręku złoty zegarek.

2

W następnych dniach przeklęty zegarek i ja staliśmy się nierozłączni. Wszędzie brałem go ze sobą, a nawet spał ze mną wsunięty pod poduszkę. Bałem się, że ktoś może go zauważyć i zapytać, skąd go mam. Nie potrafiłbym odpowiedzieć sensownie. „To nieprawda, że go znalazłeś; ukradłeś go”, szeptał mi do ucha oskarżycielski głos. „Trzeba to nazwać kradzieżą i włamaniem”, dodawał ów głos, który dziwnym zrządzeniem losu był łudząco podobny do głosu aktora dubbingującego Perry’ego Masona.

Co noc czekałem cierpliwie, aż moi koledzy wreszcie zasną, żebym mógł zacząć się cieszyć swoim skarbem. Kiedy zapadała całkowita cisza, dokładnie przyglądałem się zegarkowi, oświetlając go sobie latarką. Najcięższy nawet ogrom win nie mógł przytłoczyć fascynacji, jaką wzbudzał we mnie łup zdobyty w wyniku mego pierwszego wtajemniczenia w „przestępczość zdezorganizowaną”. Zegarek był ciężki i wydawał się zrobiony z litego złota. Pęknięte szkło wskazywałoby, że spadł lub został czymś uderzony. Uznałem, że doprowadziło to do uśmiercenia mechanizmu; wskazówki na zawsze zatrzymały się na godzinie szóstej minut dwadzieścia trzy. Na rewersie zegarka widniała inskrypcja:

Dla Germana, który jest głosem światła. K.A. 19-01-1964

Pomyślałem, że zegarek musiał kosztować fortunę. Opadły mnie wyrzuty sumienia. Widząc wygrawerowane słowa, poczułem się jak złodziej wspomnień.

W pewien przesiąknięty deszczem czwartek postanowiłem się podzielić swoją tajemnicą. Moim najlepszym przyjacielem w internacie był nerwowy chłopak o przeszywającym spojrzeniu. Obstawał przy tym, by zwracano się do niego JF, aczkolwiek inicjały te nie miały nic wspólnego z jego imieniem i nazwiskiem. JF obdarzony był duszą libertyńskiego poety i tak ciętym poczuciem humoru, że nierzadko zdarzało mu się zranić we własny język. Był delikatnego zdrowia i wystarczyło wypowiedzieć słowo „mikrob” w promieniu kilometra od miejsca, gdzie się znajdował, by natychmiast uległ przekonaniu, że się nabawił infekcji. Kiedyś zrobiłem fotokopię strony słownika z hasłem „hipochondryk” i pokazałem mu ją.

– Nie wiem, czy wiesz, ale twój biogram znajduje się w słowniku Królewskiej Akademii – oznajmiłem mu.

Spojrzał na kartkę, po czym posłał mi spojrzenie bazyliszka.

– Spróbuj pod „i” znaleźć hasło „idiota”. Będziesz mógł stwierdzić, że nie jestem jedyną sławą w tym gronie – odparł JF.

Tego samego dnia, podczas dużej przerwy, zamiast udać się na dziedziniec, czmychnąłem z JF do głównej auli. Nasze kroki w korytarzu rozlegały się niczym echo stu cieni stąpających na czubkach palców. W dwóch snopach ostrego światła padającego na scenę wirowały pyłki kurzu. Usiedliśmy w kręgach jasności naprzeciwko pustych, ledwo widocznych w ciemności krzeseł. Deszcz szemrał za oknem.

– Fajnie – odezwał się z przekąsem JF – rozumiem, że się w coś bawimy, ale wolałbym wiedzieć, w co konkretnie.

Nie odzywając się, wyjąłem i podałem mu zegarek. JF ściągnął brwi, spojrzał na przedmiot, który znalazł się w jego dłoni, i przystąpił do dokładnych oględzin. Ukończywszy je, oddał mi zegarek, patrząc na mnie mocno zaintrygowany.

– No i co sądzisz? – natarłem.

– Sądzę, że to zegarek – odparł JF. – A kim jest ów Germán?

– Nie mam najmniejszego pojęcia.

Niczego nie ukrywając, opowiedziałem mu przygodę, jaka spotkała mnie kilka dni wcześniej w owym podniszczonym domu. JF słuchał mojej relacji z charakterystyczną dla siebie, laboratoryjną niemal cierpliwością i skupieniem. Gdy doszedłem do końca opowieści, zamyślił się, jakby przed wydaniem opinii chciał rozpatrzyć wszystkie jej aspekty.

– Jednym słowem, ukradłeś go – stwierdził.

– Nie w tym rzecz – usiłowałem się bronić.

– Ciekaw jestem, co na ten temat myśli niejaki Germán – skwitował JF.

– Niejaki Germán najprawdopodobniej od wielu lat już nie żyje – powiedziałem bez przekonania.

JF potarł podbródek.

– Zastanawiam się, co kodeks karny przewiduje w wypadku przywłaszczenia z premedytacją przedmiotów osobistych i zegarków z inskrypcjami… – ciągnął bezlitośnie mój przyjaciel.

– Nie było żadnej premedytacji, nawet grama czegoś podobnego – zaprotestowałem. – Wszystko stało się nagle, nie miałem czasu się zastanowić. A kiedy zauważyłem, że w ręku trzymam zegarek, było już za późno. Na moim miejscu zachowałbyś się tak samo.

– Ja na twoim miejscu dostałbym zawału serca – przyznał JF, raczej myśliciel niż człowiek czynu. – Oczywiście zakładając, że w ogóle byłbym na tyle szalony, żeby idąc tropem jakiegoś piekielnego kota, włazić do tej ruiny. Bardzo jestem ciekaw, jakie świństwa może roznosić taki czworonóg?

Przez chwilę siedzieliśmy w milczeniu, wsłuchując się w litanię deszczu.

– No dobrze – odezwał się JF – co się stało, to się nie odstanie. Chyba nie masz zamiaru tam wracać, nieprawdaż?

Uśmiechnąłem się.

– Samemu, niekoniecznie.

Oczy mojego przyjaciela zrobiły się okrągłe jak talerze.

– Och, nie, co to, to nie! Nawet o tym nie myśl!

Tego samego dnia, po lekcjach, wymknęliśmy się z JF kuchennymi drzwiami i ruszyliśmy ku owej tajemniczej ulicy prowadzącej do pałacyku. Na bruku pełnym suchych liści było mnóstwo kałuż. Nad miastem rozpościerało się nieprzyjazne niebo. JF szedł z duszą na ramieniu, bledszy niż zazwyczaj. Na widok tego zakątka dryfującego po wodach przeszłości żołądek skurczył mu się do wielkości orzecha. Panowała ogłuszająca cisza.

– Chyba najlepiej będzie, jak po prostu spokojnie stąd odejdziemy – szepnął JF i stanął, gotów do odwrotu.

– Przestań się trząść jak zając.

– Ludzkość najwyraźniej nie docenia zajęcy, a jeśli się dobrze zastanowić, pełnią one niepoślednią…

Nagle odebrało mu głos. Wiatr przyniósł złowrogi dźwięk dzwoneczka. Wpatrywały się w nas żółte oczy kota. Zwierzak niespodziewanie zasyczał jak wąż i wyciągnął szpony. Zjeżył grzbiet i wyszczerzył kły, które parę dni wcześniej rozszarpały wróbla. Flesz dalekiej błyskawicy rozświetlił niebo nad naszymi głowami. Spojrzeliśmy z JF na siebie.

Kwadrans później siedzieliśmy na ławce nad stawem w parku należącym do naszego internatu. Zegarek nadal spoczywał w kieszeni mojej marynarki. I czułem, że staje się coraz cięższy.

Leżał tam przez resztę tygodnia aż do soboty rano. Tuż przed świtem obudziłem się z wrażeniem, że we śnie słyszałem głos dochodzący z gramofonu. Za oknem gorzał pejzaż Barcelony pełen szkarłatnych cieni, telewizyjnych anten i poddaszy. Wyskoczyłem z łóżka i sięgnąłem po przeklęty zegarek, który tyle krwi mi napsuł przez ostatnie dni. Zmierzyliśmy się wzrokiem. Wreszcie zdecydowałem się na stanowczy krok, z determinacją, na którą zdobywamy się tylko w obliczu absurdalnych zadań. Postanowiłem skończyć z tą sytuacją. Oddam zegarek.

Ubrałem się, jak mogłem najciszej, i na palcach przeszedłem ciemny korytarz na czwartym piętrze. Do dziesiątej, najpóźniej do jedenastej na pewno wrócę. A do tego czasu nikt nie powinien zauważyć mojej nieobecności.

Ulice okrywał ów nieprzejrzysty purpurowy woal, który zazwyczaj o świcie opada na Barcelonę. Doszedłem do ulicy Margenat. Sarriá z wolna budziła się do życia. Nisko wiszące chmury zagarniały w złocistą zorzę pierwsze światła brzasku. Zza welonu mgły i unoszonych przez wiatr liści wyłaniały się fasady domów.

Szybko odnalazłem ulicę. Przystanąłem na chwilę, by przyzwyczaić się do ciszy, do dziwnego spokoju, który panował w tym odludnym zakątku miasta. Zaczynałem mieć wrażenie, że świat stanął razem z zegarkiem spoczywającym w mojej kieszeni, kiedy zza pleców dobiegły mnie jakieś dźwięki.

Odwróciłem się i ujrzałem scenę żywcem przeniesioną z mego snu.

3

Z mgły powoli wyłaniał się rower. Prosto w moją stronę zjeżdżała na nim dziewczyna w białej sukience. W świetle poranka mogłem ujrzeć prześwitujący przez tkaninę obrys jej ciała. Długie włosy koloru pszenicy owiewały jej twarz. Zbliżała się do mnie, a ja stałem bez ruchu i gapiłem się jak głupek dotknięty nagłym atakiem paraliżu. Rower zatrzymał się parę metrów ode mnie. Dostrzegłem, raczej oczami wyobraźni, smukłe nogi stające na ziemi. Mój wzrok zaczął wspinać się po sukience jakby przeniesionej z obrazów Sorolli i dotarł do oczu tak intensywnie szarych, że można się było w nich utopić. Tymczasem oczy te przyglądały mi się bacznie i sarkastycznie. Przybrałem najdurniejszą ze swych kretyńskich min i uśmiechnąłem się.

– Ty pewnie jesteś tym od zegarka – powiedziała dziewczyna tonem współbrzmiącym ze spojrzeniem.

Oszacowałem, że musiała być w moim wieku, może rok starsza. Odgadywanie wieku kobiety nie było dla mnie czczą zabawą, ale umiejętnością wymagającą wielkiej wiedzy i graniczącą ze sztuką. Jej cera była równie blada jak sukienka.

– Mieszkasz tu? – wymamrotałem, wskazując na ogrodzenie. Dwoje oczu świdrowało mnie z niepohamowaną furią. I dopiero po jakimś czasie zdałem sobie sprawę, że mam do czynienia z najbardziej olśniewającą istotą, jaką zdarzyło mi się dotąd spotkać i o której istnieniu nawet mi się nie śniło. Bez dwóch zdań.

– A za kogo ty się masz, żeby tak bezceremonialnie pytać?

– Za tego od zegarka – odpowiedziałem bez namysłu. – Nazywam się Óscar. Óscar Drai. Przyszedłem go oddać.

Nie dając dziewczynie czasu na odpowiedź, szybko wyjąłem zegarek z kieszeni i podałem jej. Zanim po niego sięgnęła, patrzyła mi w oczy dłuższą chwilę. Zauważyłem, że dłoń ma białą niczym śnieg, a na palcu serdecznym nosi złoty pierścionek bez oczka.

– Zegarek był już zepsuty, kiedy go wziąłem – zacząłem się tłumaczyć.

– Nie chodzi od piętnastu lat – szepnęła, nie patrząc na mnie.

Kiedy w końcu uniosła głowę, zmierzyła mnie wzrokiem od stóp do głów, jakby taksowała jakiś stary mebel albo bezużyteczny grat. Coś w jej oczach pozwalało mi przypuszczać, że nie bardzo wierzy w mój złodziejski fach; prawdopodobnie zakwalifikowała mnie do gatunku kretynów lub pospolitych matołów. Mój nawiedzony wyraz twarzy mógł ją tylko w tym utwierdzać. Dziewczyna uniosła brew, uśmiechnęła się zagadkowo i oddała mi zegarek.

– Ty go zabrałeś, więc ty go oddasz właścicielowi.

– Ale…

– Zegarek nie należy do mnie – wyjaśniła. – Jest własnością Germana.

Wystarczyło, bym usłyszał to imię, a w mej pamięci pojawił się obraz rosłej białowłosej postaci, która kilka dni temu wypłoszyła mnie z galerii zniszczonego domu.

– Germana?

– To mój ojciec.

– A ty…?

– A ja jestem jego córką.

– To znaczy, chciałem spytać, jak masz na imię?

– Dobrze wiem, o co chciałeś spytać – odparła.

I jakby nigdy nic wsiadła na rower, zawróciła ku furtce i nim zniknęła pośród drzew i krzewów ogrodu, rzuciła mi jeszcze szybkie spojrzenie. Była w nim zwyczajna drwina. Westchnąłem i ruszyłem za nią. Przywitał mnie stary znajomy: kot spoglądał na mnie z nieodłączną pogardą. Pożałowałem, że nie jestem dobermanem.

Odprowadzony przez kota, przebiłem się jakoś przez dżunglę ogrodu i wyszedłem na fontannę z cherubinami. Rower stał oparty o brzeg fontanny, a dziewczyna wyciągała torbę z koszyka na kierownicy. W powietrzu rozszedł się zapach świeżego pieczywa. Dziewczyna wyjęła z torby butelkę mleka i przyklękła, by nalać go do miseczki na ziemi. Kot jednym susem znalazł się przy niej. Wszystko wyglądało na powtarzający się codziennie rytuał.

– Sądziłem, że twój kot żywi się wyłącznie bezbronnymi ptaszkami – powiedziałem.

– On tylko na nie poluje. Nie je ich. Chodzi o zaznaczenie władzy nad terytorium – wyjaśniała, jakby miała do czynienia z dzieckiem. – On lubi mleko. Tylko mleko. Prawda, Kafka, że lubisz mleko?

Kafkowski kot polizał ją po palcach na znak potwierdzenia. Uśmiechnęła się wdzięcznie, głaszcząc jego grzbiet. Pod sukienką uwydatniały się jej mięśnie. Kiedy tak się na nią gapiłem jak sroka w gnat, uniosła nagle wzrok.

– A ty? Jadłeś śniadanie? – zapytała.

Pokręciłem głową.

– No to musisz być głodny. Każdy matołek jest głodny – powiedziała. – Chodź, zjesz coś. Lepiej, żebyś się z pustym żołądkiem nie tłumaczył Germanowi z kradzieży zegarka.

Przestronna kuchnia mieściła się z tyłu domu. Na nieoczekiwane śniadanie zostałem poczęstowany croissantami, które dziewczyna kupiła w ciastkarni Foix na placu Sarriá. Podała mi również kawę z mlekiem w ogromnej filiżance i usiadła naprzeciwko. Rzuciłem się na to łakomie, dziewczyna zaś przyglądała mi się z mieszaniną ciekawości, politowania i obawy, jakby patrzyła na przygarniętego z ulicy wygłodniałego żebraka. Sama nie jadła nic.

– Już cię kilka razy widziałam w tej okolicy – odezwała się po chwili, nie odrywając ode mnie wzroku. – Ciebie i tego chudzielca, co taki zawsze wystraszony. Często przechodzicie przez ulicę, tam od tyłu, kiedy wypuszczają was z internatu. Nieraz spacerujesz sam, coś sobie nucąc i bujając w obłokach. Założę się, że bardzo wam się w tych ruinach podoba…

Już miałem odpowiedzieć coś w miarę dowcipnego, kiedy nagle na stole zaczął rozlewać się ogromny cień niczym monstrualny kleks. Moja gospodyni uniosła wzrok i uśmiechnęła się. Ja zastygłem bez ruchu, z pełnymi ustami, a serce waliło mi jak młotem.

– Mamy gościa – oznajmiła rozbawiona. – Tato, przedstawiam ci Oscara Draia, złodzieja zegarków, całkowitego amatora. Oscarze, przedstawiam ci Germana, mojego ojca.

Przełknąłem szybko, co miałem w ustach, i powoli się odwróciłem. Przede mną wznosiła się postać, która zdawała mi się strasznie wysoka. Mężczyzna ubrany był w garnitur z alpaki, z kamizelką, pod szyją miał zawiązaną muszkę. Białe, starannie zaczesane włosy opadały mu na ramiona. Siwe wąsy zdobiły twarz pooraną bruzdami zmarszczek wokół ciemnych i smutnych oczu. Ale najbardziej przykuwały uwagę dłonie: białe dłonie anioła o długich, niezwykle smukłych palcach. To był Germán.

– Wcale nie jestem złodziejem, proszę pana… – zacząłem nerwowo się tłumaczyć. – Zaraz wszystko wyjaśnię. Myślałem, że dom jest niezamieszkany, i dlatego odważyłem się tu wejść. A kiedy już byłem w środku, nie wiem, jak to się stało, usłyszałem muzykę, no i zobaczyłem zegarek. Wcale nie miałem zamiaru go brać, słowo honoru, ale się przestraszyłem, a kiedy zdałem sobie sprawę, że trzymam go w ręku, byłem już daleko. To znaczy, nie wiem, czy się wyrażam jasno…

Dziewczyna uśmiechała się złośliwie. Germán utkwił we mnie ciemny, nieprzenikniony wzrok. Wyciągnąłem zegarek z kieszeni i podałem mu go, zakładając, że lada chwila mężczyzna zacznie na mnie wrzeszczeć, zagrozi policją, prokuratorem, sądem dla nieletnich.

– Wierzę panu – powiedział uprzejmie, biorąc ode mnie zegarek i siadając przy stole.

Głos miał słaby, właściwie ledwo słyszalny. Córka podała mu dwa croissanty na talerzyku i kawę z mlekiem w takiej samej jak mnie filiżance. Pocałowała go przy tym w czoło. Germán ją przytulił. Patrzyłem na nich pod światło przesączające się przez ogromne okna. Twarz Germana, w mojej wyobraźni podobna do oblicza ogra, nabrała miękkich, niemal chorobliwie delikatnych rysów. Był wysoki i niezwykle chudy. Uśmiechnął się do mnie, podnosząc do ust filiżankę, i przez chwilę czułem, że między ojcem a córką przepływa jakiś naładowany serdecznością prąd niezależny od słów i gestów. Wśród cieni tego domu, na końcu zagubionej uliczki, z dala od światła łączyła ich więź milczenia i wymienianych spojrzeń.

Germán skończył śniadanie i w miłych słowach podziękował mi, że pofatygowałem się tutaj, by zwrócić mu zegarek. Ta elegancka serdeczność obudziła we mnie jeszcze większe wyrzuty sumienia.

– Cóż, Oscarze – powiedział głosem, w którym wyczuwało się zmęczenie – miło mi było pana poznać. Mam nadzieję, iż los okaże się na tyle łaskawy, że pozwoli mi się z panem zobaczyć podczas pańskiej następnej wizyty.

Nie rozumiałem, dlaczego uparcie zwracał się do mnie per pan. Było w nim coś, co odwoływało się do zupełnie innej epoki, do czasów, kiedy te popielate włosy lśniły pełnym blaskiem, a podupadły dom był pałacem w pół drogi między Sarriá a niebem. Uścisnął mi dłoń na pożegnanie i lekko kulejąc, ruszył korytarzem, by po chwili zniknąć w nieprzeniknionym labiryncie pomieszczeń. Córka przyglądała mu się ze źle skrywanym smutkiem w oczach.

– Germán nie cieszy się najlepszym zdrowiem – szepnęła. – Szybko się męczy.

Natychmiast jednak z jej twarzy zniknął wyraz melancholii.

– Zjadłbyś coś jeszcze?

– Późno się zrobiło – odparłem, walcząc z pokusą pozostania w jej towarzystwie pod jakimkolwiek pretekstem. – Sądzę, że najlepiej będzie, jak sobie pójdę.

Nie oponowała. Wstała, żeby mnie odprowadzić. Światło poranka całkiem już rozproszyło wiszące o świcie nad miastem mgły. Pierwsze dni jesieni powlekły drzewa miedzią. Szliśmy do furtki. Kafka mruczał, wylegując się w słońcu. Przed furtką dziewczyna zatrzymała się. Spojrzeliśmy na siebie bez słowa. Podała mi rękę. Uścisnąłem ją. Pod aksamitną skórą poczułem tętno.

– Dziękuję za wszystko – powiedziałem. – I przepraszam za…

– Daj spokój.

Próbowałem się uśmiechnąć, ale wyszło mi to jakoś niezgrabnie.

– Więc…

Ruszyłem w dół ulicy. Czułem, jak z każdym krokiem opada ze mnie magia tego domu. Nagle dobiegło mnie wołanie.

– Oscarze!

Odwróciłem się. Stała wciąż za furtką. U jej stóp leżał Kafka.

– Dlaczego wtedy wszedłeś do naszego domu?

Rozejrzałem się wokół, jakbym miał nadzieję znaleźć gdzieś na bruku wypisaną odpowiedź.

– Nie wiem – przyznałem w końcu. – Może tajemniczość…

Dziewczyna uśmiechnęła się zagadkowo.

– Lubisz tajemnice?

Przytaknąłem. Sądzę, że gdyby mnie zapytała, czy lubię arszenik, odpowiedziałbym identycznie.

– Masz jutro coś ważnego do roboty?

Zaprzeczyłem, także bez słowa. Nawet gdybym miał, coś bym wymyślił. Złodziej był ze mnie żaden, ale kłamać potrafiłem jak nikt. W tej dziedzinie byłem prawdziwym artystą.

– No to czekam tu na ciebie o dziewiątej – powiedziała, niknąc w cieniach ogrodu.

– Poczekaj!

Moje wołanie ją zatrzymało.

– Nie powiedziałaś, jak masz na imię…

– Marina… Do jutra.

Kiwnąłem jej ręką na pożegnanie, ale już jej nie było. Nie ruszałem się z miejsca w nadziei, że Marina jeszcze wróci, ale więcej się nie pokazała. Słońce stało już wysoko na niebie; chyba dochodziło południe. Kiedy zrozumiałem, że Mariny dzisiaj nie zobaczę, wróciłem do internatu. Stare bramy Sarriá uśmiechały się do mnie porozumiewawczo. Powinienem był słyszeć odgłos swoich kroków, ale przysiągłbym, że szedłem, unosząc się trzy piędzi nad ziemią.

4

Chyba nigdy w życiu nie przyszedłem tak punktualnie. Miasto było jeszcze w piżamie, kiedy mijałem plac Sarriá. Stado gołębi poderwało się do lotu, spłoszone dzwonami wzywającymi na mszę o dziewiątej. W promieniach słońca jak z turystycznego folderu mieniły się ślady po nocnej mżawce. Kafka wyszedł mi na spotkanie, czekając na początku prowadzącej do willi dróżki. Gromada wróbli przycupniętych na murze obserwowała go z bezpiecznej odległości. Kafka przyglądał się ptakom z wystudiowaną obojętnością zawodowca.

– Dzień dobry, Kafko. Zdążyłeś już dziś popełnić jakieś morderstwo?

Kot zamruczał w odpowiedzi i niczym flegmatyczny kamerdyner poprowadził mnie przez ogród do fontanny. Zauważyłem siedzącą na jej krawędzi Marinę w sukience koloru kości słoniowej, z odkrytymi ramionami. Trzymała oprawny w skórę notatnik, w którym pisała piórem. Na jej twarzy malowało się skupienie; nie zauważyła, że przyszedłem. Myślami była zupełnie gdzie indziej, co pozwoliło mi wpatrywać się w nią przez chwilę jak w obraz. Pomyślałem, że te obojczyki bez wątpienia musiał zaprojektować sam Leonardo da Vinci. Miauknięcie zazdrosnego Kafki przerwało magiczny moment. Pióro zatrzymało się nagle, Marina poszukała spojrzeniem mojego wzroku. Natychmiast zamknęła notatnik.

– Gotowy?

Marina poprowadziła mnie ulicami Sarriá. Nie miałem pojęcia, dokąd idziemy, i czy w ogóle dokądś idziemy, bo dziewczyna zamiast mi cokolwiek wyjaśnić, jedynie uśmiechała się tajemniczo.

– Dokąd się wybieramy? – odważyłem się w końcu spytać.

– Trochę cierpliwości. Zobaczysz.

Grzecznie szedłem obok niej, aczkolwiek zaczęło we mnie narastać podejrzenie, że padłem ofiarą jakiegoś żartu, którego nie potrafiłem na razie rozgryźć.

Zeszliśmy do Paseo de la Bonanova, stamtąd skręciliśmy w kierunku San Gervasio. Minęliśmy ponuro wyglądający bar Victor. Grupka zblazowanych studencików w najmodniejszych okularach przeciwsłonecznych grzała siodełka swoich ślicznych skuterków, popijając piwo z butelki. Na nasz widok kilku z nich uniosło lekko swoje ray-bany, by otaksować Marinę. Żebyście się tak udławili, pomyślałem.

Gdy dotarliśmy do ulicy Dr. Roux, Marina skręciła w prawo. Po paru przecznicach weszliśmy w zwężającą się uliczkę, która rozwidlała się na wysokości numeru 112. W tym miejscu kończył się asfalt i zaczynała ścieżka. Z ust Mariny nie znikał tajemniczy uśmiech.

– To tu? – zapytałem zdziwiony.

Wyglądało na to, że znaleźliśmy się w ślepym zaułku. Ale Marina zdecydowanie ruszyła przed siebie. Poprowadziła mnie dróżką dochodzącą do bramy, po której bokach rosły dwa cyprysy. Za nią rozciągał się magiczny ogród: drzewa i krzewy rzucały niebieskawy cień na porośnięte mchem nagrobki, krzyże i posągi. Staliśmy u wrót starego cmentarza w dzielnicy Sarriá.

Cmentarz na Sarriá to jeden z najbardziej tajemnych i nieznanych zakątków Barcelony. Nie widnieje na planach miasta. Jeśli zapytać miejscowych albo taksówkarzy, najpewniej nie będą potrafili wskazać drogi, choć wszyscy słyszeli o jego istnieniu. A jeśli ktoś się odważy szukać na własną rękę, niechybnie zabłądzi. Garstka tych, którzy wiedzą, jak na ów cmentarz trafić, podejrzewa, że w rzeczywistości jest on tylko wyspą przeszłości, która znika i pojawia się podług sobie jedynie znanych reguł.

W to właśnie miejsce zaprowadziła mnie Marina owej wrześniowej niedzieli, by wyjawić mi sekret, choć szczerze mówiąc, chyba bardziej intrygowała mnie tajemniczość niedawno poznanej dziewczyny. Posłusznie ruszyłem za Mariną ku północnej części cmentarza, w stronę niewielkiego i położonego na uboczu wzniesienia. Stamtąd mogliśmy widzieć niemal całą opustoszałą nekropolię. Usiedliśmy, spoglądając na groby i zwiędłe kwiaty. Uparte milczenie Mariny zaczynało mnie już powoli niecierpliwić. Jedyna tajemnica, jaka przychodziła mi na myśl, wiązała się z dręczącym mnie pytaniem, po jakie licho w ogóle tu przyszliśmy.

– Raczej nie widać żywego ducha – stwierdziłem nie bez kpiny.

– Ile kto ma cierpliwości, tyle ma mądrości – orzekła sentencjonalnie Marina.

– I wrzodów na ogonowej kości – odpaliłem. – Tutaj nic nie ma. Nic a nic.

Marina obrzuciła mnie zagadkowym spojrzeniem.

– Mylisz się. Tu aż się roi od wspomnień setek osób. Spotkać tu możesz całe ich życie, ich uczucia, ich nadzieje i brak nadziei, nieziszczone marzenia, rozczarowania i porażki, nieodwzajemnione miłości, które przysporzyły im cierpień. Wszystko, kiedyś przerwane, wciąż tu jest.

Spojrzałem na nią, poczułem się trochę nieswojo, chociaż nie bardzo wiedziałem, o czym właściwie mówiła. Ale wyglądało na to, że te rzeczy są dla niej ważne.

– Dopóki nie zrozumiesz śmierci, nie zrozumiesz życia – dodała Marina.

Starałem się, jak mogłem, pojąć sens jej słów, mój wysiłek był jednak daremny.

– Prawdę mówiąc, ja o tych sprawach nie myślę zanadto – powiedziałem. – To znaczy o śmierci. W każdym razie nie na poważnie.

Marina pokiwała głową niczym lekarz rozpoznający objawy groźnej choroby.

– Coś takiego! Czyli należysz do grupy krótkowzrocznych ignorantów – stwierdziła, zawieszając tajemniczo głos.

– Ignorantów?

Teraz już zupełnie nie miałem pojęcia, o co chodzi. Całkowicie zgłupiałem.

Marina spojrzała daleko przed siebie, a na jej twarzy pojawił się wyraz nielicującej z wiekiem powagi. Byłem dziewczyną zahipnotyzowany.

– Ty nie znasz legendy, jak mniemam – zaczęła.

– Jakiej legendy?

– No właśnie – zawyrokowała. – Chodzi o to, iż, jak mówią, śmierć wysyła swoich emisariuszy, by buszowali po ulicach w poszukiwaniu naiwniaków i kapuścianych głów, którzy o niej nie myślą.

W tym momencie wbiła we mnie wzrok.

– Kiedy któryś z tych nieszczęśników wpada na emisariusza śmierci – ciągnęła – zostaje zwabiony w pułapkę. Zaprowadzony podstępem do samych bram piekła. Emisariusze zasłaniają twarz, by ukryć fakt, iż zamiast oczu mają tylko dwie czarne dziury, w których lęgną się larwy. Kiedy nie ma już możliwości ucieczki, posłaniec śmierci odkrywa twarz i jego ofiara pojmuje w mig, jak straszny czeka ją los…

Jej słowa wybrzmiewały powoli wśród ciszy cmentarza. Poczułem, że ściska mnie w żołądku.

Dopiero wówczas na ustach Mariny pojawił się filuterny koci uśmieszek.

– Jaja sobie ze mnie robisz – wydusiłem w końcu.

– Nie inaczej.

Siedzieliśmy w milczeniu kolejne dziesięć, piętnaście minut. Całą wieczność. Delikatny podmuch wiatru od czasu do czasu poruszał gałęziami cyprysów. Dwa gołębie coraz to podrywały się do lotu pomiędzy nagrobkami. Po nogawce moich spodni pracowicie wspinała się mrówka. Nie działo się nic więcej. Nogi zaczęły mi drętwieć. Pomyślałem, że wkrótce pośniemy tu z nudów. Już miałem się zbuntować, ale zanim zdążyłem coś powiedzieć, Marina uniosła palec do ust, nakazując mi milczenie. Wskazała na bramę.